Στα κύματα της Μεταπολίτευσης

Τι είναι η Μεταπολίτευση; Είναι εκείνη η στιγμή της μετάβασης από την επταετή δικτατορία στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία ή είναι ένα κύμα, μια καμπύλη, που ξεκίνησε ένα βράδυ του Ιουλίου πριν από πενήντα χρόνια, που φουσκώνει και σκάει ανάλογα με την εποχή και τη συγκυρία; Η κοινή συνισταμένη πια είναι πως πρόκειται και για τα δύο – πενήντα πετυχημένα χρόνια, με ομαλή διαδοχή κυβερνήσεων, ακόμα και όταν «φλερτάραμε με την καταστροφή» στη δεκαετία της κρίσης.

Στη συζήτησή τους ο Διονύσης Σαββόπουλος και ο Ευάγγελος Βενιζέλος

επέλεξαν να μιλήσουν για το κύμα. Στους πρώτους παφλασμούς, ο τραγουδοποιός που έχει συνδέσει κάθε του δίσκο με μια πτυχή αυτών των πενήντα χρόνων περιέγραψε εικόνες: οι εκτοπισμένοι έφτασαν στα λιμάνια από τα νησιά, οι μετανάστες επέστρεψαν σε μια χώρα που είχε μπροστά της προοπτική, η κοινωνία ήθελε κάθαρση του κρατικού μηχανισμού. Το τέλος της Μεταπολίτευσης για τον Σαββόπουλο έχει ήδη έρθει μετά την πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όταν «τους είδαμε όλους», όταν «δεν υπήρχε κανείς άλλος να δούμε πια».

Τραγούδια-σταθμοί

Η Μεταπολίτευση, είτε τέλειωσε το 2015 είτε συνεχίζεται, όπως διατείνεται ο Βενιζέλος, είχε τους δικούς της σταθμούς, που συμβολικά καταγράφονται και στη διαδρομή του Σαββόπουλου: το 1974, ο κόσμος ζητούσε γεμάτα στάδια και επικά τραγούδια, εκείνος όμως κυκλοφόρησε «χειροποίητα» όσα τραγούδια έγραφε δέκα χρόνια και δεν μπορούσε να περάσει από τη λογοκρισία. Ταξίδεψε στη Μακρόνησο με τον Παντελή Βούλγαρη για να γράψει μουσική για το «Happy Day», παρουσίασε τους «Αχαρνείς» του Αριστοφάνη ως σάτιρα των μεταπολιτευτικών συμβάντων του 1977 σε μια μπουάτ γεμάτη Ρηγάδες στην Πλάκα. Το 1981, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου καταργεί τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων και τη λογοκρισία: «Ο Παπανδρέου ήταν πρωθυπουργός, ο Καραμανλής Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Νιώθαμε όλοι μια ασφάλεια» θυμάται ο Σαββόπουλος για εκείνη την περίοδο, βάζοντας στο ίδιο κάδρο τα δύο πιο κομβικά πρόσωπα της πρώτης φάσης της Μεταπολίτευσης. Τότε ο Σαββόπουλος έγραψε τα «Τραπεζάκια έξω», τον πιο αισιόδοξο δίσκο του – παραδεχόμενος κι αυτός πως το ΠΑΣΟΚ «είναι το κόμμα της Μεταπολίτευσης», γιατί τότε, στα χρόνια της Αλλαγής, «βγήκαν από τις στοές οι απόκληροι και οι πολίτες β’ κατηγορίας».

«Τα είδαμε όλα…»

Δεν έμειναν έτσι τα πράγματα στη χώρα, υπενθυμίζει ο Σαββόπουλος: στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ήταν όλοι νευρικοί, οξύθυμοι, η «Αυριανή» έγραφε χυδαιότητες για τον γενναίο Μάνο Χατζιδάκι, η πόλωση και ο λαϊκισμός είχαν επικρατήσει για τα καλά: «Θεώρησα πως εγώ και οι συνομήλικοί μου είμαστε ενταγμένοι σε έναν νεφελώδη προοδευτισμό, θεώρησαν πως έχουμε μερίδιο ευθύνης. Κουρεύτηκα».

Σε λίγες μέρες όσοι πήγαιναν να τον ακούσουν στο «Ζουμ» να τραγουδάει «Το Κούρεμα» και το «Μητσοτάκ» παρακολουθούσαν παγωμένοι και σιγά-σιγά αραίωσαν.

Ο επόμενος δίσκος, το «Μην πετάξεις τίποτα», ήρθε με τον Κώστα Σημίτη, όταν ο Σαββόπουλος είχε πάλι κάτι να πει: «Το καλοκαίρι του 2004 οι Ελληνες ζήσανε το τελευταίο ευτυχισμένο καλοκαίρι» σχολίασε για τον Αύγουστο της Ολυμπιάδας – «η κορυφαία στιγμή της πενηνταετίας» συμφώνησε ο Βενιζέλος.

Η επόμενη στιγμή αισιοδοξίας, για τον πρώτο, δημιουργήθηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ, «αλλά έσκασε κι αυτή.

Εκεί πέφτει η αυλαία, τα είδαμε όλα. Το τέλος των ψευδαισθήσεων (…) Χρειάστηκαν ένας εμφύλιος, μια δικτατορία και πενήντα χρόνια κυμάτων για να συναινέσουμε στο τρίπτυχο του Καραμανλή: Κοινοβούλιο, Φιλελευθερισμός, Ευρώπη». Ο Σαββόπουλος έκλεισε τη δισκογραφία του με τον «Χρονοποιό», με πρώτο τραγούδι το «Πρώτη του 2000». Η υπενθύμιση όμως της δικής του Μεταπολίτευσης είναι διαρκής και σημερινή: «Η ελευθερία και η δημοκρατία δεν είναι δεδομένα. Mπορούμε να τα χάσουμε μέσα σε μια νύχτα».