«Δεν με ενδιαφέρει ο ρεαλισμός»

Ο μεγάλος Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Βαρλικόφσκι μιλά στον Αθήνα 9.84 και τον Γιώργο Βουδικλάρη για την νέα του δουλειά, για το θέατρο της Δημοκρατίας, τον δημόσιο διάλογο, τον Σαίξπηρ και τη Σάρα Κέιν.

Αφρικάνικοι μύθοι βασισμένοι στον Σαίξπηρ: η καινούρια παράσταση - ποταμός (5 ώρες μαζί με τα διαλείμματα) του Κριστόφ Βαρλικόφσκι συνεχίζει τη θεματική που είχε ξεκινήσει η (Α)Πολλωνία,

που είδαμε στην Αθήνα. Ο ίδιος λέει: «Η (Α)Πολλωνία εκτυλισσόταν γύρω από τη θυσία μιας γυναίκας. Αυτή τη φορά θέλησα να εξερευνήσω την έννοια της θυσίας ξεκινώντας από έναν άντρα ήρωα». Έτσι λοιπόν ο Οθέλλος, ο Σάιλοκ κι ο βασιλιάς Ληρ συναντούν τους ήρωες του νομπελίστα Νοτιοαφρικανού συγγραφέα  Τζ. Μ. Κοητζή (J. M. Coetzee), έτσι όπως η Ιφιγένεια, η Κλυταιμνήστρα και η Άλκηστη συναντούσαν την Απολλωνία, ηρωίδα του τελευταίου μεγάλου πολέμου.

Πείτε μου, τι σας ώθησε να  επιλέξετε το κεντρικό θέμα της παράστασης [Α]πολλωνία;
Κατ' αρχήν ήταν η Άλκηστις, ένα έργο που πάντα με ενδιέφερε πραγματικά. Νομίζω πως μετά τις Βάκχες είναι το πιο περίεργο έργο που έχω διαβάσει ποτέ. Για τη θυσία μιας γυναίκας, για την επιστροφή της στη ζωή, για τη σχέση πατέρα - γιου, του πατέρα που αρνείται να δώσει τη ζωή του για το γιο του, για το γιο που περιμένει από τον πατέρα του να δώσει τη ζωή του γι' αυτόν, όλα αυτά τα παράξενα θέματα που βρίσκουμε στον Ευριπίδη. Και ύστερα άκουσα την ιστορία αυτής της Πολωνής, της Απολλωνίας, και υπήρχε αυτό το κοινό σημείο, η στιγμή της ανάκρισης, όπου ο αξιωματικός των Ες Ες ανακρίνει την Απολλωνία και τον πατέρα της, ρωτώντας ποιος ήταν αυτός που έκρυψε τους Εβραίους, κι εκείνη αναλαμβάνει την ευθύνη. Ήταν έγκυος και είχε τρία παιδιά, και δεν ξέρουμε γιατί, αλλά ο Γερμανός της δίνει μια ευκαιρία, λέγοντας πως αν ο πατέρας της πει ότι αυτός έκρυψε τους Εβραίους, εκείνη θα επιβίωνε. Αυτά λοιπόν τα δύο σημεία, όπου κάποιος θα μπορούσε να δώσει τη ζωή του για το παιδί του, είναι κοινά και στις δύο ιστορίες.

Από την πρώτη στιγμή μού έκανε τρομερή εντύπωση ένα σημείο, μια οπτική γωνία που δεν την είχα ποτέ σκεφτεί. Το γεγονός πως ο γιος της Απολλωνίας, που για όλους είναι ηρωίδα επειδή έδωσε τη ζωή της για τους άλλους, έμεινε ορφανός χωρίς ποτέ να ερωτηθεί ή να του δοθεί οποιαδήποτε επιλογή.
Ακριβώς. Και στις δύο περιπτώσεις μπορείς να θέσεις ερωτήματα. Γιατί η θυσία της Άλκηστης, τι την σπρώχνει να το κάνει. Φυσικά είναι μια αρχαία ιστορία, ο Ευριπίδης που την επινόησε μας πειράζει, παίζει μαζί μας με έναν πολύ γοητευτικό τρόπο, με πράγματα που είναι ταμπού για μας, όπως το να δίνεις τη ζωή σου για κάποιον άλλο, να δέχεσαι το δώρο ζωής που σου προσφέρει κάποιος κλπ. Στην περίπτωση του γιου της Απολλωνίας, είναι φανερό πως πρόκειται για ένα τραύμα που θα κουβαλάει στο υπόλοιπο της ζωής του. Και μπορούμε να το καταλάβουμε καλύτερα επειδή ξέρουμε ότι είναι κάτι που συνέβη στ' αλήθεια. Ξέρουμε τα περιρρέοντα, ο 2ος Παγκόσμιος πόλεμος, το Ολοκαύτωμα... Κι όλες τις παράξενες επιλογές που γίνονται... Κατ' αρχήν, η Απολλων