Η δικτατορία της ασχήμιας

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Το σύνδρομο της ασχήμιας φαίνεται πως έχει κυριεύσει την καθημερινή μας ζωή. Παντού όπου κι αν κοιτάξεις, βλέμματα σκυθρωπά ή απειλητικά, μισοσβησμένα χαμόγελα που διαγράφονται στο πρόσωπο όχι τόσο για να δώσουν χαρά, μα για να δείξουν τα ετοιμοπόλεμα δόντια, χειρονομίες απαξίωσης και φθόνου.

Η πρώτη ερώτηση που κάνεις στον εαυτό σου είναι αν τούτη η ασχήμια υπήρχε πάντα ή απλά είναι προϊόν μιας πρωτοφανούς σε εντάσεις συγκυρίας, όπου το κακό που κρύβαμε επιμελώς κάτω από το χαλί του καθιστικού, βγήκε σεργιάνι στην πόλη.

Η δεύτερη, πιο κρίσιμη και ανελέητη ερώτηση είναι αν η ασχήμια συνηθίζεται, αν μπορεί να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς σου, αν, τελικά, γίνεται ένα με τα κύτταρα της επιδερμίδας σου και αποτελεί τον μόνιμο παραμορφωτικό φακό, μέσα από τον οποίο αντικρίζεις την περιβάλλουσα πραγματικότητα.

Είναι δύσκολο να βρεις στις μέρες μας απαντήσεις στα δύο αυτά ερωτήματα. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό απ' όλα. Υπάρχει μια αδιόρατη αίσθηση πως η ασχήμια αυτή, τείνει να παγιωθεί στη ζωή μας, τείνει να λάβει χαρακτηριστικά μόνιμης παρουσίας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Η ασχήμια που μας περιβάλει ξεκινάει από την έλλειψη σεβασμού στο δημόσιο χώρο που επιδεικνύουν ολοένα και μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού, συμβάλλοντας με τις πάσης φύσεως ρυπάνσεις και καταλήγει σε συμπεριφορές ολοκληρωτικού χαρακτήρα, ακόμη κι αν η διαφορά ανάμεσα στα δύο μέρη είναι μια απλή διοικητική παράβαση.

Υπάρχουν στιγμές που θα νόμιζε κανείς πως η χώρα μια μέρα ξύπνησε γεμάτη νεύρα και κακία και πως ο καθένας θεωρεί τους πάντες εχθρούς του και θέλει να τους εξολοθρεύσει ολοκληρωτικά. Η απουσία κάθε διάθεσης διαλόγου που ξεκινάει από την πολιτική σκηνή, διαχέεται σε ολόκληρη την κοινωνία. Σε κάθε σου βήμα, συναντάς τη δυσανεξία στον άλλον, η οποία μετά από λίγο μετατρέπεται σε μισαλλοδοξία και καταλήγει στο απροκάλυπτο μίσος προς κάθε τι που δεν ταιριάζει σε προκατασκευασμένα σχήματα και στερεότυπα του εφήμερου συρμού.

Η κατεδάφιση όλων των μεταπολιτευτικών στερεοτύπων, η απομυθοποίηση του πρόσφατου παρελθόντος, αλλά και ο κυνισμός της εποχής της κρίσης δημιουργεί μια ασφυκτική ατμόσφαιρα, που μετατρέπεται σε τροχοπέδη κάθε δημιουργικής κίνησης, κάθε εμπνευσμένης ιδέας, κάθε προσπάθειας που θα ανοίξει μια χαραμάδα στο πυκνό σκοτάδι της απαισιοδοξίας και της μιζέριας. Η κατάσταση αυτή λίγο απέχει από εκείνη που θα την χαρακτηρίζαμε ως γενικευμένη σύρραξη όλων κατά πάντων, μια συλλογική αυτοχειρία, έναν εθνικό παροξυσμό.

Το αντίδοτο σε αυτή την σπειροειδή κάθοδο προς την καταστροφή, δεν μπορεί να είναι άλλη από τη δημιουργία, το καλό και την ομορφιά, μέσα από μικρές χειρονομίες, μικρές πράξεις, χωρίς υπολογισμούς, ιδιοτέλειες, φανατισμούς. Γιατί όπως λέει και ο Κάρολος Μπωντλαίρ «το Κακό γίνεται πάντα χωρίς προσπάθεια, φυσικά, μοιραία. Το Καλό είναι πάντα αποτέλεσμα κάποιας τεχνικής».