Η «Μέκκα του καπνού»

Η ιστορική εικόνα της Καβάλας δεν αποτυπώνεται στις πανέμορφες παραλίες της, ούτε στις όψεις των λιγοστών αρχοντικών που απέμειναν, ούτε καν στο μεσαιωνικό υδραγωγείο (Καμάρες) ή στο κάστρο στην κορυφή της παλιάς πόλης ή ίσως πάλι στο εντυπωσιακό Ιμαρέτ στη χερσόνησο της Παναγίας.   Η ιστορική εικόνα της πόλης είναι καλά κρυμμένη στις γειτονιές της, στους στενούς δρόμους που οδηγούν σε περιοχές, όπου χιλιάδες άνθρωποι εργάστηκαν σκληρά και έχυσαν τον ιδρώτα τους πάνω από την τόγκα, τους ιμάντες, τις κάσσες που "αγκάλιαζαν" τις ποικιλίες καπνού.   Την ιστορική εικόνα της πόλης μπορεί κάποιος ακόμη και να τη … μυρίσει, καθώς περπατά σε λιθόστρωτους δρόμους, ανάμεσα στα εντυπωσιακά πετρόχτιστα καπνομάγαζα, που για περισσότερο από δυο αιώνες φιλοξένησαν μέσα τους άντρες και γυναίκες όλων των ηλικιών και παλαιότερα όλων των εθνοτήτων και θρησκειών, αν αναλογιστεί κάποιος πως η επεξεργασία του καπνού στην Καβάλα ξεκινάει στα 1850, όταν ακόμξ η πόλη και ολόκληρη η βόρεια Ελλάδα ήταν μια τουρκοκρατούμενη περιοχή.   Σήμερα, δυο αιώνες μετά, στην πόλη εργάζονται λιγοστοί καπνεργάτες και απασχολούνται στις εναπομείνασες καπνοβιομηχανίες, που διαθέτουν σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό. Η πόλη, εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξαναβρεί το ρυθμό της, στηριζόμενη, όμως, σε διαφορετικούς πόλους ανάπτυξης.   Οι καπναποθήκες που απέμειναν ή αλλιώς καπνομάγαζα για τους παλαιότερους ντόπιους κατοίκους, παραμένουν ερημωμένες και … βουβές, συγχρόνως όμως μεγαλοπρεπείς και πανέμορφες, δίνοντας ανάσες αισθητικής ανάμεσα στις άχαρες πολυκατοικίες. Αυτές μόνες, μαζί με τις προφορικές διηγήσεις των παλαίμαχων καπνεργατών, θυμίζουν σήμερα ότι, κάποτε, σε αυτόν τον τόπο η καπνεργασία αποτελούσε καθημερινή ζωή, ένδοξη και τυραννισμένη.   Ωστόσο, υπήρχε πάντα η ανάγκη, ο θρύλος της επεξεργασίας και της εμπορίας του καπνού να γίνει ιστορία. Η ελλιπής γνώση να γίνει πολύπλευρη μελέτη του καπνεμπορίου, του εργατικού κινήματος και της αρχιτεκτονικής των εργοστασίων.   Η στενή σχέση της Καβάλας με την καπνεργασία και το καπνεμπόριο ανέδειξε την ανάγκη να ερευνηθεί αυτή η σημαντική πτυχή της τοπικής ιστορίας. Έτσι, πολλοί μελετητές, ερευνητές, δημοσιογράφοι, ασχολήθηκαν κατά καιρούς με το ζήτημα και εξέδωσαν βιβλία ή έγραψαν άρθρα, ενώ πολλοί πολίτες ευαισθητοποιήθηκαν και ξεκίνησαν να δωρίζουν αντικείμενα, φωτογραφίες κι έγγραφα στο Δημοτικό Μουσείο Καβάλας.   Η λειτουργία του Δημοτικού Μουσείου Καπνού   Ένα πρώτο σημαντικό βήμα έγινε στις 5 Απριλίου 2003, όταν άνοιξε τις πόρτες του το Δημοτικό Μουσείο Καπνού, που στεγάζεται προσωρινά στον ισόγειο χώρο του πρώην Ελληνικού Οργανισμού Καπνού, ο οποίος παραχωρήθηκε στο Δήμο Καβάλας από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.   Το Δημοτικό Μουσείο Καπνού, ένα καθαρά θεματικό και πρωτότυπο μουσείο, αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής και ελάχιστη αναβίωση της συλλογικής μνήμης για τους εκατοντάδες χιλιάδες καπνεργάτες και τις οικογένειές τους, που εργάστηκαν σκληρά, ακόμη και με τίμημα την ίδια τους τη ζωή.   Οι χιλιάδες επισκέψεις που δέχεται