Ημέρα Μνήμης για τον ποντιακό ελληνισμό

Με αφορμή την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού που τιμάται τη 19η Μαΐου, ο επίτιμος πρόεδρος της Παμποντιακής Κοινότητας «Αργώ» Χρήστος Σοφιανίδης μίλησε στον Αθήνα 9.84 και στην Έλενα Κοντράτοβα για τη μαύρη σελίδα στην ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, ο οποίος κατά την περίοδο 1916-1923 έγινε το θύμα μιας μαζικής εξόντωσης.

Ελ. Κ.: Γεια σας κ. Σοφιανίδη.

Καλώς ήρθατε στο ραδιοσταθμό Αθήνα 9.84. Κύριε Σοφιανίδη, η 19η Μαΐου, είναι η ημέρα, κατά την οποία οι Πόντιοι σε ολόκληρο τον κόσμο διοργανώνουν εκδήλωσες για να τιμήσουν την επέτειο της Γενοκτονίας Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου. Πείτε μας ποιοί είναι οι Έλληνες του Πόντου;

Χ. Σ.: «Ο Ποντιακός Ελληνισμός είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα και μεγάλη σελίδα της ιστορίας της ανθρωπότητας, η οποία παραμένει ελάχιστα γνωστή. Η ιστορία του ποντιακού λαού δεν διδάσκεται σε ικανοποιητικό βαθμό στα σχολεία, τόσο στην πρώην Σοβιετική Ένωση όσο και στην Ελλάδα. Το θέμα αυτό «κουτσαίνει», γιατί ίσως, οι κυβερνήσεις της Ελλάδα, δεν αισθάνονται πολύ «άνετα» στα πλαίσια της πολιτικής απέναντι στην Τουρκία. Οι Πόντιοι για αιώνες ζούσαν γύρω από τον Εύξεινο Πόντο. Σημειώνω πως, Εύξεινος Πόντος σημαίνει φιλόξενη θάλασσα, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε Μαύρη Θάλασσα. Ο Εύξεινος Πόντος λοιπόν, είναι τα νότια παράλια προς τα βόρεια-ανατολικά της Μικράς Ασίας. Πριν από 30 αιώνες οι Έλληνες του Πόντου άρχισαν να δημιουργούν τις πρώτες πόλεις σε όλο τον Εύξεινο Πόντο: την Τραπεζούντα, τη Σαμσούντα, το παλαιότερο και πολύ γνωστό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, που σήμερα ανήκει στη Τουρκία. Αυτή είναι η ιστορική περιοχή του Πόντου. Οι Πόντιοι ζούσαν στην περιοχή με αμιγή πληθυσμό περίπου μέχρι 1924, μετά τους διωγμούς σχεδόν δεν έμεινε κανείς. Ο Ποντιακός Ελληνισμός συνέβαλε στην ανάπτυξη της προόδου, του πολιτισμού της ανθρώπινης κοινωνίας από την εποχή της μυθολογίας μέχρι τηνεποχή της βασιλείας του Μιθριδάτη, τη βυζαντινή δυναστεία Κομνηνού και μέχρι τη Φιλική Εταιρεία, η οποία έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Από το 1914 και πιο εντατικά από το 1916, οι Τούρκοι άρχισαν να πραγματοποιούν τα σχέδιά τους για την «εκκαθάριση» της περιοχής και της δημιουργίας του δικού τους κράτους, επειδή ως τότε η Τουρκία και το τουρκικό έθνος δεν υπήρχαν στα πλαίσια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και πιο εντατικά από το 1916, οι Τούρκοι άρχισαν να πραγματοποιούν τα σχέδια τους για τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, έτσι ώστε να κατακτήσουν τα εδάφη του».

Ελ. Κ.: Η ιστορία των Ελλήνων του Πόντου είναι πολύπαθη. Κατά τη διάρκεια πολλών ετών, οι Πόντιοι είχαν περάσει μεγάλα δεινά, μα η Γενοκτονία είναι η πιο τραγική σελίδα στην ιστορία του λαού σας. Διηγηθείτε μας τα τραγικά γεγονότα που σημάδεψαν τον ποντιακό ελληνισμό την περίοδο 1916-1923.

Χ. Σ.: «Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια τραγωδία, όχι μόνο των Ελλήνων του Πόντου. Ήταν μια τραγωδία για όλους τους Έλληνες, είναι μια τραγωδία στην ιστορία της ανθρωπότητας, γιατί τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην περιοχή, είναι απλά απερίγραπτα. Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι οι επόμενες δικτατορίες και φασιστικά καθεστώτα που γνωρίζουμε από την ιστορία της Ευρώπης αλλά και του κόσμου, μαθήτευσαν στον τρόπο με τον οποίο οι Τούρκοι, υπό την αρχηγία του Μουσταφά Κεμάλ (Ατατούρκ), έκαναν στους Έλληνες και τα οποία, φυσικά, έγιναν υπό την εποπτεία των Γερμανών στρατηγών και αξιωματούχων, τους οποίους παρείχε η Γερμανία στην περιοχή αυτήν. Το χειρότερο είναι ότι κανείς δεν έχει ποτέ τιμωρηθεί για αυτό. Αφοπλισμένος ο λαός που Πόντου, αποκομμένος από τον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο, αντιστάθηκε ηρωικά. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ορισμένες από τις μεθόδους, ίσως όχι με τέτοια έμφαση, επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με τη διαφορά όμως, ότι κάποιοι από τους «επικεφαλής» στο τέλος τιμωρήθηκαν. Μόνο η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού - είναι ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας για το οποίο κανείς δεν έχει τιμωρηθεί ακόμα. Είναι πολύ δύσκολο για τον οποιονδήποτε να περιγράψει τη γενοκτονία. Μιλάμε για δολοφονίες παιδιών μαζί με τις μητέρες τους, για δολοφονίες ηλικιωμένων, για βιασμούς γυναικών. Πολλές γυναίκες απλά αυτοκτονούσαν, έτσι ώστε να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Φανταστείτε εκατοντάδες ανθρώπους να συγκεντρώνονται στην εκκλησία του χωριού, να τους βασανίζουν χωρίς νερό, χωρίς τροφή για ένα μήνα, και στη συνέχεια να βάζουν φωτιά και να τους καίνε ζωντανούς. Τι να πρωτοπεριγράψει κανείς; Για τα γεγονότα αυτά υπάρχουν ιστορικά ντοκουμέντα, αλλά η πολιτική, η λεγόμενη «υψηλή πολιτική», η οποία εφαρμόστηκε στην περιοχή, προσπαθεί να τα κρύψει και δεν αφήνει να δουν το φως της δημοσιότητας όλα αυτά τα γεγονότα, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μάθουν τι σημαίνει Τουρκία, τι σήμαινε η δημιουργία του νέου τουρκικού κράτους και τι εγκλήματα έχουν διαπραχθεί κατά του ντόπιου πληθυσμού. Η 19η Μαΐου είναι μια συμβολική ημέρα για τους Πόντιους. Την ημέρα αυτή, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στην Αμισό, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, προκειμένου να ολοκληρωθεί η δεύτερη φάση της γενοκτονίας. Δημιούργησε τις τουρκικές συμμορίες που επιτέθηκαν στα χωριά με τη βοήθεια των τακτικών στρατευμάτων για να σκοτώσουν, να ληστέψουν, να βιάσουν, τον Έλληνα, τον χριστιανό».

Ελ. Κ.: Ο ρόλος της Ελλάδα εκείνη την περίοδο;

Χ. Σ.: «Στην Ελλάδα, επικεφαλής της κυβέρνησης ήταν τότε ο Βενιζέλος και, η κυβέρνηση φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για την υποκριτική πολιτική γύρω από το θέμα αυτό. Ωστόσο, η Ελλάδα εκείνη την εποχή έχει πολλά προβλήματα: Συμμετείχε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και η χώρα ήταν σε εμφύλιο πόλεμο. Και η Ρωσία όμως, με τη λεγόμενη εξέγερση ή επανάσταση του 1917, πείτε την όπως θέλετε, έβλεπε και γνώριζε τι συμβαίνει στην περιοχή του ιστορικού Πόντου και προσπάθησε με κάθε τρόπο να βοηθήσει τον άμαχο πληθυσμό. Όμως με τον ερχομό στην εξουσία των Μπολσεβίκων, οι οποίο ήρθαν σε συμφωνία με την Τουρκία, στο πλαίσιο της στενής ιδεολογικής τους σχέσης, συνέβαλαν τα μέγιστα στη «γενοκτονία». Η μπολσεβίκικη κυβέρνηση έστειλε αποστολή στρατιωτικών συμβούλων, βοήθησε με χρυσό, με όπλα, οικονομικά, και βάφτισε το έγκλημα ως εθνικό κίνημα απελευθέρωσης της Τουρκίας, υπό την αρχηγία του Κεμάλ. Στην πραγματικότητα, ήταν μια αιματηρή εκκαθάριση ολόκληρης της περιοχής από τον τοπικό πληθυσμό. Επειδή αυτή την περιοχή την ήθελε η Τουρκία.

Ελ.Κ.: Πόσα ήταν τα θύματα από την πλευρά των Ποντίων κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας;

Χ. Σ.: «Ο επίσημος αριθμός των θυμάτων είναι 353 χιλιάδες άνθρωποι, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολλά περισσότερα. Σκότωναν, σύμφωνα με τη διδασκαλία των φονταμενταλιστών, τους άπιστους, έτσι ώστε τα θύματα να είναι όλα Έλληνες και χριστιανοί.

Εκ. Κ.: Τι σημαίνει για τον Ποντιακό Ελληνισμό αλλά και για εσάς προσωπικά, ο Φεβρουάριος του 1994;

Χ.Σ.: « Τον Φεβρουάριο του 1994, το Κοινοβούλιο της Ελλάδας, μετά από πολλά χρόνια αγώνα, αναγνωρίζει τη γενοκτονία και καθιέρωσε την 19η Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που πολέμησαν για να προστατεύσουν το φως, για να προστατεύουν τον πολιτισμό, να προστατεύουν τη γη των προγόνων τους, να προστατεύουν το δικαίωμα για το μέλλον των παιδιών τους και οποίοι έχουν πέσει για αυτό τον ιερό σκοπό πήρανε επιτέλους ένα είδος «Δικαίωσης», μια αναγνώριση για τα βάσανά τους».

Ελ. Κ.: Μέχρι σήμερα, η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού αναγνωρίζεται μόνο από την Ελλάδα, τη Σουηδία, την Κύπρο και την αμερικανική πολιτεία της Νέας Υόρκης. Ποιες είναι οι απαιτήσεις των Ποντίων τώρα, αν δεν έχουν χάσει την ελπίδα για τη διόρθωση αυτής της ιστορικής αδικίας;

Χ.Σ.: «Επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν και άλλα Πολιτείες που έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία, καθώς και δύο οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης στην Αυστραλία. Για να διορθωθεί αυτή η ιστορική αδικία πρέπει να δοθεί αγώνας όχι μόνο των Ποντίων, αλλά και άλλων ανθρώπων που θέλουν να μαθευτεί η αλήθεια, να υπάρχει πρόοδος, που θέλουν τα παιδιά τους να ζουν σε ένα περιβάλλον, το οποίο δεν θα επιτρέψει σε κανέναν να επαναλάβει αυτές τις τερατώδεις πράξεις. Γι αυτό θα πρέπει να μιλήσουν ανοιχτά. Αυτό είναι αναγκαίο και για την ίδια της δικαιοσύνη κάθε χώρας που θα πρέπει να αναγνωρίσει τη γενοκτονία. Στόχος μας είναι η αναγνώριση της γενοκτονίας από τη διεθνή κοινότητα και όχι μόνο σε ορισμένες χώρες. Για το λόγο αυτό το θέμα θα πρέπει να τεθεί στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας στην Ε.Ε., στο Ο.Η.Ε., και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να εργαστεί σκληρά. Δυστυχώς, θα πρέπει να σημειώσω πως οι ενέργειες της ελληνικής κυβέρνησης είναι αργές και οι χειρισμοί κακοί. Παράλληλα, αυτός ο αγώνας πρέπει να είναι κοινός στόχος για όλα τα πολιτισμένα έθνη, ένα αγώνας που θα στοχεύει να μην αφήσει τίποτα «μισοξεχασμένο» ή «ημι-αναγνωρισμένο». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Τουρκία δεν έχει προσφέρει τίποτα ούτε στην παγκόσμια ιστορία ούτε στον παγκόσμιο πολιτισμό. Σας προκαλώ να ανασύρετε στη μνήμη σας, ή σε όποια βιβλία θέλετε να βρείτε κάτι για την προσφορά της Τουρκίας στον παγκόσμιο πολιτισμό. Απολύτως τίποτα. Αυτή είναι ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο που δεν προσέφερε τίποτα στην η ανθρωπότητα, παρά μόνο: σφαγές, κρίσεις, πόλεμο, κατακτήσεις. Και αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη στο μέλλον. Μέχρι στιγμής, η Τουρκία, βέβαια, δεν αναγνωρίζει έγκλημα κατά των Ποντίων, αλλά είναι απαραίτητο να υποχρεώσουμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει την γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού. Τότε υπάρχει μία εγγύηση ότι στο μέλλον δεν θα διαπράξει παρόμοια εγκλήματα εναντίον άλλων εθνών. Υπάρχουν μερικές «δημοκρατικές χώρες», οι οποίες δεν θέλουν να θέσουν το ζήτημα της γενοκτονίας, διότι πολλές από αυτές έχουν τα δικά τους συμφέροντα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να τα θεωρήσει και δικά της συμφέροντα. Η Ελλάδα θα πρέπει να συνταχτεί με άλλες χώρες που δεν έχουν ένα «σκοτεινά», «υπόγεια» συμφέροντα με το τουρκικό κράτος. Θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ενιαίο, ισχυρό μέτωπο και να φέρει το θέμα σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να αναγκάσει κάθε παρόμοιο καθεστώς, η Τουρκία πρώτα απ' όλα, να αναγνωρίσουν και να ζητήσουν συγχώρεση πρώτα από τους πολίτες τους, και στη συνέχεια από τους απόγονους εκείνων που επέζησαν της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Ελ. Κ.: Γιατί η πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, να εγκατασταθούν στην περιοχή της Θράκης οι Πόντιοι από την Σοβιετική Ένωση για να ενισχύσει την εθνοτική ισορροπία με τον μουσουλμανικό πληθυσμό, έχει αποτύχει;

Χ.Σ.: «Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Η Θράκη είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα. Οι Έλληνες, οι οποίοι προέρχονται από την πρώην Σοβιετική Ένωση και οι ντόπιοι θα μπορούσαν να ζήσουν εκεί αρμονικά. Για να γίνει αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχουν υποδομές, θα πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη στην περιοχή. Και επιπλέον, η περιοχή έχει τα λεγόμενα «παρασκηνιακά θέματα», τα οποία προβάλουν ορισμένες χώρες, που εποφθαλμιούν τη Θράκη. Αλλά αν σκεφτεί κανείς όλα αυτά μαζί, μπορεί να καταλάβει γιατί είναι δύσκολο να ζήσουν οι Έλληνες, ιδιαίτερα οι Πόντιοι σε αυτή περιοχή».

Ελ. Κ.: Πολλοί Πόντιοι ανήκουν σήμερα στους πλούσιους και διάσημους επιχειρηματίες. Πιστεύετε ότι μπορούν να προσφέρουν στην ελληνική οικονομία, που για έκτη χρονιά βρίσκεται σε ύφεση;

Χ.Σ.: «Ο καθένας ξέρει ότι οι Έλληνες έχουν επιχειρηματικό πνεύμα. Πάντοτε έχουν διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στο εμπόριο, στις επιχειρήσεις. Πιστεύω ότι οι Έλληνες, ειδικά από την πρώην Σοβιετική Ένωση μπορεί να είναι η «γέφυρα» μεταξύ των δύο χωρών μας, εκτός, φυσικά, από την πλευρά των ενδιαφερόμενων μερών (εννοώ τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και την Ελλάδα) θα γίνουν συγκεκριμένα βήματα για την υλοποίηση επενδύσεων στην ελληνική οικονομία. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε πως σε επιχειρηματικό επίπεδο μεταξύ των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και την Ελλάδα υπάρχει «χημεία», γεγονός που ενισχύει τις τάσεις συνεργασίας μεταξύ των δύο μερών».