Αγορά Εργασίας: Η καλύβα του μπάρμπα Θωμά

Γράφει ο Θεόδωρος Κουτρούκης
Το καθεστώς που τείνει να εγκαθιδρυθεί στην ελληνική αγοράεργασίας τείνει να οδηγήσει σε ένα άκρως απορρυθμισμένο τοπίο. Χιλιάδεςεργαζόμενοι βλέπουν τα δικαιώματα τους να καταστρατηγούνται συστηματικά στηχοάνη μια αγοράς που χαρακτηρίζεται από δυσθεώρητη ανεργία και επιδημικής έκτασηςαδήλωτη εργασία. Τα παραδείγματα είναι εύγλωττα: μισθωτοί που ταυτόχρονα με τησύμβαση πρόσληψης υπογράφουν και την........ απόλυση ή λαμβάνουν αμοιβή χαμηλότερη απότα οριζόμενα στις ΣΣΕ, αμοιβές που καταβάλλονται με μεγάλες καθυστερήσεις, συστηματικήυπέρβαση του οκταώρου, δραστική αμφισβήτηση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαικαι άλλα πολλά.
Η προώθηση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας συνοδεύεται απόδύο αξιοσημείωτα επιχειρήματα: α) θα οδηγήσει σε συμπίεση του κόστους εργασίαςκαι β) θα αυξήσει την απασχόλησης.Μολαταύτα, η ποιότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργούνταισε αυτό το καθεστώς εργασιακών σχέσεων συνήθως δεν είναι υψηλή. Οι σχέσειςαπασχόλησης επιμερίζονται σε πολλαπλού τύπου συμβάσεις, ενώ η ανασφάλεια τωνεργαζομένων επιτείνεται. Οι πρόσφατες θεσμικές εξελίξεις (το πολυθρύλητο άρθρο 37 τουπολυνομοσχεδίου) με την κατάργηση της ευνοϊκότερης ρύθμισης στις κλαδικές καιομοιεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις (ΣΣΕ) και την κατάργηση της επέκτασηςτων ΣΣΕ στα μη μέλη των εμπλεκόμενων οργανώσεων συντείνουν προς αυτή τηνκατεύθυνση. Σε αυτό το ζοφερό τοπίο οι συνδικαλιστικές οργανώσειςδείχνουν αδύναμες να διαπραγματευτούν τις αλλαγές, να διαμορφώσουν νέους όρουςαλληλεγγύης με τα διάσπαρτα συμφέροντα του κατακερματισμένου εργατικού δυναμικού,να ευθυγραμμιστούν με τους νέους κοινωνικούς κινδύνους και να εγκαταλείψουν τηνεστίαση στην μηχανιστική διατήρηση των εργασιακών στερεοτύπων που συνάδουν με παρωχημέναπρότυπα παραγωγικής διαδικασίας.Το νέο καθεστώς της εξαρτημένης εργασίας περιλαμβάνειέννοιες και οντότητες που δεν έχει προβλέψει η εργατική νομοθεσία του 20ουαιώνα όπως οι νέου τύπου εργοδότες (μερικός, έμμεσος ή εγγυητής εργοδότης) καιαπασχολούμενοι (part timers,ορισμένου χρόνου, εποχικοί, εργαζόμενοι on call κ.λπ.), ενώ τα μεγάλα διαλείμματα υποαπασχόλησηςδημιουργούν την αδήριτη ανάγκη για ένα νέο «δίκαιο της ανεργίας» . Αν οι νέες ευέλικτες εργασιακές σχέσεις συνεχίσουν να εγκλωβίζονταιστη μέγγενη της εξατομίκευσης, αν η επισφαλής εργασία παραμείνει εκτός τηςεμβέλειας του παραδοσιακού εργατικού δικαίου που δύει, αν δεν αφυπνισθούν ταεργατικά συνδικάτα και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η αγοράεργασίας πολύ σύντομα θα θυμίζει το σκηνικό του μνημειώδους μυθιστορήματος «Ηκαλύβα του μπάρμπα Θωμά».

* Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου