Το Χάρβαρντ, τα τοτέμ της αγοράς και τα funds...

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, κατά τον κυβερνητικό σχεδιασμό, θα λειτουργήσουν στη χώρα τον Σεπτέμβριο του 2025 και θα αρχίσουν να δίνουν τα πρώτα πτυχία από το 2029. Σ’ αυτή την τετραετία, κι αν παραμείνουν οι σημερινοί πολιτικοί συσχετισμοί, θα ψηφιστεί η συνταγματική αναθεώρηση με τυπική ακύρωση του άρθρου 16, που ορίζει τον δημόσιο χαρακτήρα των... πανεπιστημίων, το οποίο όμως θα έχει ήδη καταστεί κενό γράμμα, αφού τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα έχουν ήδη λειτουργήσει. Με άλλα λόγια, πρώτα θα παρακαμφθεί το σύνταγμα και μετά θα αλλάξει…

Η κυβέρνηση δείχνει να έχει μελετήσει το σχέδιό της στην εντέλεια, τουλάχιστον επικοινωνιακά. Το Μαξίμου μάλιστα εμφανίζεται βέβαιο ότι το εγχείρημα θα ευοδωθεί, διότι έχει διασφαλίσει το πράσινο φως από συνταγματολόγους και τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ.
Για τις αντιδράσεις από την Αριστερά δεν δείχνει να ιδρώνει, παρά το γεγονός ότι όλες οι εκφάνσεις της εμφανίζονται ενωμένες στο «όχι». Ο αρμόδιος υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης άλλωστε έσπευσε να προκαταβάλει την κυβερνητική αδιαφορία σ’ αυτές τις αντιδράσεις μιλώντας για «μάχη ιδεοληψιών και τοτέμ» που φρέναραν την προσπάθεια τα προηγούμενα χρόνια. Και όχι μόνο: στις εύλογες ερωτήσεις πώς θα προσπεράσει η κυβέρνηση το άρθρο 16, έδωσε την εκπληκτική απάντηση ότι πρόκειται για «σύγχρονη ερμηνεία του συντάγματος». Αν μη τι άλλο, σ’ αυτό πρωτοτύπησε: κανένας άλλος πολιτικός δεν διανοήθηκε ποτέ να βαφτίσει «σύγχρονη ερμηνεία» την παραβίαση του καταστατικού χάρτη της χώρας.
Τι κρύβει ο όρος «μη κερδοσκοπικά»
Η όλη επιχείρηση έχει δύο σκέλη: Την πολιτική ουσία και την παραβίαση του συντάγματος. Ως προς το πρώτο, τα… φιλελεύθερα ή νεοφιλελεύθερα τοτέμ δεν πρωτοτυπούν, καθώς ομνύουν σταθερά στη δύναμη και στο υπέρτατο όλων δικαίωμα της ελεύθερης αγοράς. Το σκεπτικό, γνωστό και κοφτό: Εφόσον έχουν ιδιωτικοποιηθεί τα πάντα, γιατί να παραμένει απόρθητο το κράτος της Ανώτατης Εκπαίδευσης και να χάνουν πολλά εκατομμύρια ευρώ ετησίως οι ενδιαφερόμενοι ιδιώτες;
Τον δρόμο άλλωστε έδειξε η αντίστοιχη διαδικασία στην Υγεία, που αποδείχθηκε πιο εύκολη, διότι δεν χρειάστηκαν ευφυολογήματα για να παρακαμφθεί το σύνταγμα: Για να υποχρεωθούν οι πολίτες να στραφούν στα ιδιωτικά νοσοκομεία, υποβαθμίστηκαν και απαξιώθηκαν τα δημόσια, ενώ για να αντεπεξέλθουν στα υπέρογκα ιδιωτικά νοσήλια, σπρώχτηκαν στην ιδιωτική ασφάλιση. Αν κρίνει κανείς από το πώς χειρίστηκε αυτή η κυβέρνηση το θέμα «Υγεία», έχει κάθε δικαίωμα να αντιμετωπίζει με εξαιρετική δυσπιστία τον χειρισμό στον έτερο πυλώνα του κοινωνικού κράτους, την Παιδεία.
Οι ερωταπαντήσεις που διένειμε το υπουργείο Παιδείας για να επικοινωνήσει την απόφαση περί ίδρυσης «μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων» παραπέμπουν σε… αγνές προθέσεις και νομοτελειακή αναγκαιότητα: Αφού κάθε χρόνο 40.000 παιδιά πάνε για σπουδές στα ξένα πανεπιστήμια, γιατί να μην έρθουν τα ξένα πανεπιστήμια στην Ελλάδα; Ή, αφού με την έλευση παραρτημάτων του Χάρβαρντ ή του Γέιλ ή του Στάνφορντ η χώρα θα γίνει πόλος έλξης κεφαλαίων και φοιτητών, γιατί να το κάνουμε;. Ή, γιατί νομίζετε ότι με τα εν λόγω πανεπιστήμια θα υποβαθμιστούν τα δημόσια, αφού η κυβέρνηση δεσμεύεται για την αναβάθμισή τους; Και άλλα πολλά.
Εν προκειμένω, σύμφωνα με γνώστες του θέματος εντός και εκτός Ελλάδας, ο προσδιορισμός «μη κερδοσκοπικά» είναι αδόκιμος, αφού κανένας επενδυτής/ιδιώτης δεν θα ξοδέψει χρήματα αν δεν πρόκειται να κερδίσει από την επένδυσή του. Στην περίπτωση των πανεπιστημίων, το «μη κερδοσκοπικά» σημαίνει ότι τα κέρδη (από τα υψηλά δίδακτρα και όχι μόνο) θα διανέμονται για τις ανάγκες του ιδρύματος. Θεωρείται προφανές πως θα υπάρξουν οι διαδρομές για να καταλήξουν και στον επενδυτή - εκτός κι αν πιστέψει κανείς ότι ο ιδιώτης, με όποια μορφή εμφανιστεί, θα χρηματοδοτεί με… χριστιανικά κίνητρα.
Αυτή η παράμετρος, του κέρδους, ενισχύει τις ερμηνείες για την κυβερνητική σπουδή. Κάποιες φήμες για συμφωνίες με συγκεκριμένα funds που θέλουν να δραστηριοποιηθούν (και) στον τομέα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, συνδέοντας πανεπιστημιακά προγράμματα με επιχειρηματικές δράσεις, μένει να διαψευστούν ή να επιβεβαιωθούν στο άμεσο μέλλον.
Βάση εισαγωγής θα είναι το πορτοφόλι;
Οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης ότι θα αναβαθμίσει τα δημόσια πανεπιστήμια ακούγονται ευχάριστα στ’ αυτιά όσων θέλουν να στηρίξουν το νομοσχέδιο και αναζητούν επιχειρήματα, όπως το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ., αλλά τόσο η λογική όσο και η αρνητική εμπειρία με τα δημόσια νοσοκομεία τις ακυρώνει προκαταβολικά. Παράδειγμα:
Ένα από τα επιχειρήματα της κυβέρνησης όταν μπλόκαρε τη δημιουργία Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας (την οποία είχε δρομολογήσει η κυβέρνηση Τσίπρα) ήταν ότι «με χιλιάδες άνεργους δικηγόρους, το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι μια νέα Νομική Σχολή». Θα αντέξει, συνεπώς, η χώρα τους νέους πτυχιούχους δικηγόρους των ιδιωτικών πανεπιστημίων; Ή το αμέσως επόμενο βήμα θα είναι να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των εισακτέων στις δημόσιες Νομικές Σχολές;
Επίσης, με την περιβόητη Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής μένουν εκτός δημόσιων πανεπιστημιακών σχολών χιλιάδες μαθητές. Θα υπάρχει αντίστοιχη «βάση» για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ή τη λύση θα τη δώσει το γερό πορτοφόλι της οικογένειας; Όσο για την έλευση φημισμένων ξένων πανεπιστημίων στη χώρα μέσω παραρτημάτων, ο καθηγητής του Χάρβαρντ και βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Όθων Ηλιόπουλος σχολίασε ειρωνικά: «Θα είναι η παγκόσμια πρώτη, διότι μέχρι τώρα δεν διακρίναμε καμία διάθεση επέκτασης των Χάρβαρντ, Στάνφορντ κ.λπ. σε άλλες χώρες»...
Μαρίνα Μάνη
ΑΥΓΗ