Το δίλημμα της Ελλάδας: Αργός ή ξαφνικός θάνατος;

του Γιώργου ΠαπανικολάουΌταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και η τρόικα παρουσίαζαν πριν από 16 μήνες τη συνταγή του μνημονίου, είπαν στον λαό το ένα μέρος της αλήθειας. Αν δεν υπογράφαμε, η χώρα θα χρεοκοπούσε. Επρόκειτο για έναν ξαφνικό θάνατο, που θα δημιουργούσε τότε τεράστιους κλυδωνισμούς όχι μόνο στη χώρα αλλά και σε ολόκληρο το διεθνές σύστημα, για λόγους που έχουν αναλυθεί κατά κόρον.Αυτό που δεν είπαν, είτε από άγνοια είτε από συμφέρον, ήταν ότι το φάρμακο για την αποφυγή του ξαφνικού θανάτου θα προξενούσε στην άρρωστη οικονομία καρκίνο, και μάλιστα βαριάς μορφής, που αν συνεχίσει να καλπάζει θα οδηγήσει σε πρωτόγνωρη οδύνη, πριν καταλήξει στο μοιραίο.Επί δεκαετίες η ελληνική οικονομία στηρίχτηκε σε δύο βασικούς παράγοντες. Στις κρατικές δαπάνες (και σπατάλες), που τροφοδοτούσαν μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας και των ιδιωτικών επενδύσεων, και...... στην ιδιωτική κατανάλωση. Αυτό ήταν το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα.Όσο για τις εξαγωγές, αυτές ήταν -και παραμένουν- ένα ελάχιστο ποσοστό του ΑΕΠ.Σημαντικό, αλλά όχι κυρίαρχο στοιχείο για την οικονομία ήταν και παραμένει επίσης ο τουρισμός, ο οποίος όμως επί σειρά ετών επέδειξε αναιμική ανάπτυξη, εξαιτίας της έλλειψης υποδομών και της αύξησης των τιμών.Κατά συνέπεια, όταν εξαιτίας του μνημονίου (και της κακής εφαρμογής του από την κυβέρνηση) περιορίστηκαν όπως και όπου «βόλευε» οι κρατικές δαπάνες και ταυτόχρονα ψαλιδίστηκε το μικρομεσαίο ιδιωτικό εισόδημα, μέσω της μείωσης των μισθών, της εκτόξευσης της ανεργίας αλλά και της βαριάς φορολόγησης, ήταν επόμενο ότι η οικονομία θα καταρρεύσει.Κι αυτό ακριβώς συνέβη. Το ΑΕΠ περιορίστηκε κατά 3,5% το 2009, κατά 4,2% το 2010, ενώ για το τρέχον έτος εκτιμάται ήδη ότι η πτώση θα αγγίξει το 5,3%, οπότε στην πράξη μπορεί και να το ξεπεράσει.Ο φαύλος κύκλος της «εσωτερικής υποτίμησης»Στο σημείο αυτό, θα πρέπει μάλλον να θυμηθούμε παλαιότερες δηλώσεις του κ. Στρος Καν, ότι η χώρα θα πρέπει να περάσει από μια φάση σοβαρού αποπληθωρισμού, «εσωτερικής υποτίμησης», για να ξαναγίνει ανταγωνιστική.Πράγματι, με δεδομένο ότι νόμισμα της χώρας είναι το ευρώ, άρα δεν μπορεί να γίνει κανονική υποτίμηση, αυτή ήταν και η μόνη «εύκολη» λύση. Εύκολη στη θεωρία, δύσκολη στην πράξη - και κυρίως γι' αυτούς που την υφίστανται.Τι εννοούσε όμως πρακτικά ο κ. Στρος Καν; Ότι θα πρέπει να επέλθει κάθετη πτώση στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, ακινήτων, παγίων και κινητών, αλλά και εξίσου κάθετη μείωση στους μισθούς. Αυτό συμβαίνει με τον αποπληθωρισμό. Και η εικόνα του είναι πλέον ανάγλυφη, ακόμη και στις τιμές των μετοχών στη Σοφοκλέους.Εντός και εκτός χρηματιστηρίου, οι τιμές σε γενικές γραμμές πέφτουν, αν εξαιρέσουμε τους φόρους, αλλά κανείς δεν αγοράζει. Είτε γιατί προσδοκά ότι θα γίνουν ακόμη πιο φθηνές, είτε γιατί παραμένουν ακριβές σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημά του, είτε γιατί... φυλάει τα χρήματά του.Στη θεωρία, μέσα από την «εσωτερική υποτίμηση», δηλαδή τον αποπληθωρισμό, η αύξηση των εξαγωγών και του τουρισμού (λόγω των φθηνότερων τιμώ