Eίκοσι χρόνια χωρίς τη Σοβιετική Ένωση

Βλάσης Αγτζίδης

Πέρασαν ήδη 20 χρόνια (25 Δεκεμβρίου 1991) από την οριστική διάλυση μιας μεγάλης Αυτοκρατορίας, που σφράγισε την ιστορία του 20ου αιώνα, καθόρισε τη μορφή της ευρύτερης περιοχής μας, απείλησε τις έως τότε κυρίαρχες δυνάμεις του κόσμου, προσπάθησε να αλλάξει τις καθιερωμένες νοοτροπίες και διακήρυξε τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας “απαλλαγμένης από την.....
εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο”.
Τελικά απέτυχε σ’ όλους τους στόχους που έθεσαν οι αρχικοί επαναστάτες του ’17, που πίστεψαν ότι μπορούν να υπερπηδηθούν κάποια στάδια της κοινωνικής εξέλιξης. Υλοποίησαν εν τέλει τα πιο τρελά όνειρα των μεταφυσικών φιλοσόφων που πίστευαν ότι το πνεύμα προηγείται του όντος και ότι αρκεί η βούληση για να αλλάξει τον ρου των πραγμάτων και να ανατρέψει τους νόμoυς της φύσης…. Μόνο που γι αυτό, απαραίτητη ήταν η σκληρή κυριαρχία μιας νέας τάξης ανθρώπων -συσπειρωμένων γύρω από το Κόμμα, απολαμβάνοντας τα πλείστα όσα οφέλη από τη συσπείρωση αυτή- που πίστευαν ότι αποτελούν την τελείωση του ανθρώπινου είδους, ότι οι ιδέες τους εκφράζουν την ενσάρκωση της έως τότε oυτοπίας και ότι η πολιτική πρακτική τους εγγυάται το δρόμο για την κατάκτηση του επίγειου Παράδεισου.

Κατάφεραν εν τέλει να μετατρέψουν μια φιλοσοφική άποψη που προερχόταν από την καρδιά της νεωτερικότητας σε προνεωτερικό θρησκευτικό φαινόμενο. Και ακριβώς γι αυτό ανταγωνίστηκαν τις προηγούμενες θρησκευτικές εκφράσεις, προσπαθώντας να αντικαταστήσουν το παλιό τελετουργικό με το νέο, όπως και τα σύμβολα και τις “Ιερές Γραφές” των παλαιότερων δοξασιών. Η πρόσφατη κηδεία του βορειοκορεάτη ηγέτη είχε την ίδια ακριβώς γεύση αυτού του νέου κομμουνιστικού τελετουργικού, που εισήχθη στην ιστορία από τον Στάλιν και την ομάδα του.

Οι τελευταίες μέρες

Η περίοδος διακυβέρνησης του Μπρέζνιεφ (1964 μέχρι το 1982), που αποκλήθηκε «περίοδος της στασιμότητας», χαρακτηρίστηκε από τη διόγκωση των κρατικών ελλειμμάτων και την βαθμιαία κατάρρευση των παραγωγικών δυνατοτήτων. Στη συνέχεια και για 15 μήνες ανέλαβε την διακυβέρνηση τα ΕΣΣΔ ο Γιούρι Αντρόποφ για να τον διαδεχθεί στη γενική γραμματεία του Κομμουνιστικού Κόμματος ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Με την έναρξη των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, που έγιναν γνωστές ως «περεστρόϊκα» και με την ελευθερία που δόθηκε στους πολίτες για άσκηση ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας, η ηγετική ομάδα στόχευε στην επανεκκίνηση της χειμάζουσας σοβιετικής οικονομίας. Η διαδικασία αυτή της οικονομικής φιλελευθεροποίησης δεν μπόρεσε να οδηγήσει στα αποτελέσματα που προσδοκούσαν. Η ύπαρξη πολλών κέντρων εξουσίας εντός του Κόμματος, αλλά και η ύπαρξη πολλών απωθημένων από δεκαετίες προβλημάτων, όπως το εθνικό ζήτημα, οδήγησαν στην αποσύνθεση και τελικά στην εσωτερική κατάρρευση της Αυτοκρατορίας.

Στις 21 Δεκεμβρίου του 1991 συνήλθαν οι ηγέτες των δημοκρατιών και υπέγραψαν Πρωτοκόλλο διάλυσης στην Alma-Ata του Καζαχστάν. Λίγες μέρες πριν οι πρόεδροι της Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας είχαν κηρύξει της Κοινοπολι