Αποδόμηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων - 2

Του Παναγιώτη Ήφαιστου

Καθηγητή Πανεπιστήμιου Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

1. Ακαδημαϊκή ανεξαρτησία, οι εχθροί της, τα λογικά και τα παράλογα.

Το παρόν γράφεται λίγες μέρες πριν την συζήτηση του επίμαχου νομοσχεδίου στην ελληνική Βουλή τον Αύγουστο 2011, ως μια δεύτερη παρέμβαση με αφορμή τις συζητήσεις στο φόρουμ Hellenic-Professors ((5500 περίπου αποδέκτες, έλληνες ακαδημαϊκοί, παγκοσμίως). Η πρώτη παρέμβαση γράφτηκε τον Ιούλιο 2011 είναι αναρτημένη στην....
διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/109Nomos%20AEI.htm όπου και αναρτάται τόσο η παρούσα όπως και άλλα σχόλια.
Το επίμαχο ζήτημα βρίσκεται στην αφετηρία σημαντικών εξελίξεων που αφορούν τόσο τα πανεπιστήμια όσο και την (δυστυχώς βυθιζόμενη) Πολιτεία ευρύτερα. Σίγουρα, οι δημιουργοί τουνομοσχεδίου δεν έχουν αντίληψη των προεκτάσεων της απρόκλητης ανατροπής που επιχειρούν να εκτελέσουν. Η κριτική που ακολουθεί ως εκ της φύσεώς της δεν εξειδικεύει επί μέρους ζητήματα παρά μόνο αμφισβητεί την γενικότερη ανατρεπτική λογική του επίμαχου νομοσχεδίου και το χαρακτήρα του ιδεολογικοπολιτικά κατασκευασμένου μοντέλου.
Τις τελευταίες εβδομάδες στο προαναφερθέν φόρουμ αλλά και αλλού έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται εύστοχα και εύλογα σχόλια που χρήζουν προσοχής και που αποτέλεσαν έναυσμα για το παρόν. Μερικά από αυτά προερχόμενα από εκλεκτούς συναδέλφους διατυπώνουν παράπονα για προβλήματα που όχι μόνο όλοι μας γνωρίζουμε αλλά και που στο παρελθόν πολλοί καταγεγραμμένα συχνά στηλιτεύαμε αξιώνοντας μια «επανάσταση ακαδημαϊκής-επιστημονικής και δεοντολογικής αυτοθέσμισης και αυτοσυγκρότησης» η οποία θα εκπλήρωνε βέλτιστα τις πρόνοιες του Συντάγματος και των νόμων περί ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας.
Όσα έπονται, όπως και στην πρώτη παρέμβαση, εμπίπτουν στην εξής κατηγορία: Γράφονται αδιάφορα του κατά πόσο η έκταση του κειμένου θα αποθαρρύνει κάποιους να τα διαβάσουν προσεκτικά και επιμελώς. Η ουσία βρίσκεται στις ειδοποιούς διαφορές και στις αποχρώσεις τους, τις οποίες οι ακαδημαϊκοί όταν συζητούν μεταξύ τους είθισται να αναφέρουν και να εμβαθύνουν. Αυτό δεν επιτυγχάνεται χωρίς να ξεδιπλωθεί η σκέψη.
Οι συζητήσεις για τον νόμο ΑΕΙ στο φόρουμ Hellenic-Professors, πάντως, αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του μωσαϊκού των θέσεων και των απόψεων στο εσωτερικό της ελληνικής πανεπιστημιακής ζωής. Συζητήσεις αυτού του χαρακτήρα, βέβαια, δεν προσφέρονται για διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων –αυτό θα ήταν, εκτιμώ, άσκοπο– παρά μόνο ανταλλαγή απόψεων επί ζητημάτων αρχής και προσανατολισμού.
Το βάρος και η ευθύνη της συγκρότησης συγκεκριμένων προτάσεων είναι υπόθεση των αντιπροσώπων των πανεπιστημιακών. Πιο κάτω υποστηρίζουμε ότι υπό το φως της αναμενόμενης υπερψήφισής του επίμαχου νομοσχεδίου, οι ακαδημαϊκοί, αφενός επιτάσσεται να κινηθούν στο πλαίσιο της νομιμότητας και αφετέρου, ανένδοτα να παλέψουν για να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια που τους προσφέρει το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος για να διαφυλάξουν την αυτοτ