Και όμως, η ευρωζώνη μπορεί να σωθεί

Σε σχέση με την κρίση της ευρωζώνης, ένα πράγμα είναι σίγουρο: Όλοι την περίμεναν. Οι σκεπτικιστές τα είχαν προβλέψει από τότε που το όλο εγχείρημα ήταν απλά μια σκέψη στο μυαλό κάποιων.

Η τύχη της Ευρώπης είχε προβλεφτεί. Απλά οι ηγέτες της δεν προετοιμάστηκαν. Αν το έκαναν, θα δημιουργούνταν αμφιβολίες για την....
βιωσιμότητα της ευρωζώνης. Για αυτό προτίμησαν να αγνοήσουν τις αμφιβολίες, και να μην προχωρήσουν σε εναλλακτικά σχέδια.

Για να είμαστε δίκαιοι, οι οραματιστές της ΕΕ ήταν απλά άτυχοι. Το σύστημα που έστησαν κινδυνεύει με κατάρρευση πρόωρα. Θα μπορούσε να αντέξει άλλα 20-30 χρόνια.

Είχαν την ελπίδα πως το νέο νόμισμα θα επιτάχυνε την ανάπτυξη μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής ταυτότητας. Κάτι που θα συντελούσε στην δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Αν οι πολίτες των χωρών μελών άρχιζαν να θεωρούν τους εαυτούς τους πρωτίστως Ευρωπαίους, η ΕΕ θα μπορούσε να αντέξει στα διάφορα σοκ, ή να τα αποφύγει.

Αυτό ήταν λογικό. Ήταν όμως και ρίσκο. Η ευρωπαϊκή ταυτότητα θα ήταν πολύτιμη. Το ίδιο και η πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση, που θα οδηγούσαν στην ευημερία τους πολίτες.

Το πρόβλημα είναι ότι για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται χρόνος. Οι θεσμοί της ΕΕ προχώρησαν πολύ πιο γρήγορα από τους λαούς. Οι περισσότεροι Γερμανοί δεν ήθελαν καν το ευρώ. Σε άλλες χώρες, χρειάστηκαν επανειλημμένα δημοψηφίσματα μέχρι οι λαοί να δώσουν τις σωστές απαντήσεις.

Χάρη στην κρίση ακινήτων και ενυπόθηκων δανείων της Αμερικής, η κρίση ήρθε στην ΕΕ πολύ πιο σύντομα από ότι την περίμεναν οι υπέρμαχοι της.

Τα οικονομικά και δημοσιονομικά προβλήματα των περιφερειακών χωρών συνέβησαν επειδή η ΕΕ δεν έβαλε όρους στον δανεισμό των νέων μελών. Τώρα, δεν υπάρχει δημοσιονομική ένωση. Και έτσι προκύπτει και πάλι το φάντασμα του εθνικισμού. Κανένας δεν θέλει να πληρώνει τους φόρους άλλων.

Το μεγάλο λάθος των ευρωπαϊστών ήταν ότι τα ήθελαν όλα. Η σωστή λύση θα ήταν να φτιαχτεί μια ένωση παρόμοιων κρατών, ίσης δυναμικότητας, που θα ήθελαν να μοιραστούν το νόμισμα, και την εθνική τους κυριαρχία, ή σε άλλη περίπτωση να επιλεγεί η λύση μιας πιο χαλαρής ένωσης ελεύθερου εμπορίου, όπως η Nafta. Η ΕΕ όμως τα ήθελε όλα, και αυτό ήταν το μεγάλο της λάθος.

Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν η ΕΕ έχει πια επιλογές. Η ευρωζώνη μπορεί να καταρρεύσει, αλλά αν γίνει αυτό, δεν θα είναι μια συντεταγμένη κατάρρευση.

Ο λόγος της διάλυσης της ευρωζώνης θα είναι για να απελευθερωθούν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες. Αυτό όμως θα έχει συνέπειες. Ποιος θα εμπιστευόταν την ιταλική λιρέτα; Θα είχαμε ένα γενικευμένο bank run. Χώρια οι τεράστιες νομικές και τεχνικές λεπτομέρειες που θα έπρεπε να επιλυθούν. Όταν διαλύθηκαν κάποιες άλλες νομισματικές ενώσεις, τα οικονομικά πράγματα ήταν φυσιολογικά. Τώρα υπάρχει κρίση.

Στην ευρωζώνη, η οικονομική ολοκλήρωση είναι πλήρης. Δεν υπάρχουν σύνορα στις ροές των κεφαλαίων. Οι συναλλαγές είναι ψηφιακές