Όταν ο Άρειος Πάγος αυτοαναιρείται….

Ιωάννη Παπανικολάου
Αντιπροέδρου Αρείου Πάγου ε.τ.

«Ο Άρειος Πάγος ηυτοκτόνησεν», έγραφε ο δικηγόρος Αλέξανδρος Βαμβέτσος σε καυστικό άρθρο του στο «ΒΗΜΑ» της 28/3/1965, σχολιάζοντας την 92/1965 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, που αφορούσε πειθαρχικό αδίκημα του τότε Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνου Κόλλια, σχετικά με τις παρεμβάσεις του στα έργα του ανακριτή της .....
υπόθεσης Λαμπράκη.
Έκτοτε φαίνεται, ότι ο Άρειος Πάγος δικαιολογεί τις μομφές για αυτοχειριασμό του μέσω ορισμένων αποφάσεών του. Ο ποιητικός λόγος του Καβάφη «χωρίς περίσκεψιν…..χωρίς αιδώ» ταιριάζει ως λυπηρός αφορισμός σε μερικές αποφάσεις των δικαστηρίων μας και δικαιώνει την ανάλογη χρήση του από τον επίτιμο αντεισαγγελέα του Αρείου Π¨αγου, Αθανάσιο Καφίρη στο εξώφυλλο του βιβλίου του «Η υπόθεση Πολκ – Στακτόπουλου».
Αφορμή, για μια ακόμη φορά, των θλιβερών αυτών διαπιστώσεων μου έδωσε η 208/2012 απόφαση του Ζ΄ Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου. Μία απόφαση που επικαιροποιεί και πάλι τη θέση του Ανάχαρσι, όπως μας τη μετέφερε ο Πλούταρχος: ΟΙ νόμοι, τα δικαστήρια και οι δίκες μοιάζουν με τον ιστό της αράχνης, που μόνον ασήμαντα κουνούπια και μύγες αντέχει να συλλαμβάνει, ενώ οι ισχυροί και οι πλούσιοι, ασυγκράτητοι, καταξεσχίζουν αυτόν τον ιστό».
Ειδικότερα, η ποινική εμπλοκή πασίγνωστου πολιτικού για παράβαση καθήκοντος απασχόλησε πρόσφατα τα ΜΜΕ και έτυχε ευρείας δημοσιότητας ως προς την δικαστική της πορεία.
Η μελέτη της 943 – 944/2011 απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, με την οποία ο εν λόγω κατηγορούμενος καταδικάστηκε για την άνω πράξη, με κατέπληξε ευχάριστα. Από τις αρτιότερες που έχω διαβάσει στη μακρόχρονη (υπερτεσσαρακονταετή) υπηρεσία μου ως δικαστικός λειτουργός. Απόφαση ιδιαίτερα επιμελημένη με εκτενή, ειδική εμπεριστατωμένη και λίαν πειστική αιτιολογία εβδομήντα σελίδων. Άψογος δικανικός λόγος στην ανάλυση και σύνδεσή του. Άξιος να διδαχθεί ως πρότυπος στη Σχολή Δικαστών.
Επισημαίνω ότι η αρτιότητα των αιτιολογιών της εν λόγω απόφασης εκτείνεται και στην απόκρουση όλων των απολογητικών ισχυρισμών του κατηγορούμενου, αλλά και όσων προέβαλεν ο συνήγορός του κατά την αγόρευσή του, όπως καταχωρίστηκαν στα πρακτικά της δίκης, ανεξάρτητα από το νομικό χαρακτηρισμό τους ως αυτοτελών ή μη. Εύλογα η άνω απόφαση του Εφετείου δεν αφήνει, κανένα περιθώρια άσκησης αναίρεσης κατ΄αυτής για παντελή έλλειψη αιτιολογίας.
Και όμως το Ζ΄ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, κατόπιν αναίρεσης του κατηγορούμενου, ανήρεσε την 943 – 944/2011 απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης με παραδοχή αναιρετικού λόγου, ήτοι προβλεπόμενου από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος, 139 και 510 παρ 1δ Κ.Π.Δ. ( απόρριψη αυτοτελούς ισχυρισμού του κατηγορουμένου χωρίς αιτιολογία). Πράγματι, κατά τις διατάξεις αυτές η ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της απόφασης πρέπει να υπάρχει όχι μόνο ως προς την κατηγορία, αλλ΄ επίσης να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς του κατηγορουμένου ή του συνηγόρου του,