Σε τι συνίσταται το δημοκρατικό πρόβλημα;

Του Νίκου Κοτζιά

Εκφοβισμοί, ψέματα και απειλές έχουν αντικαταστήσει τον δημόσιο διάλογο, την διαβούλευση και το κατά Χάμπερμας επικοινωνιακό πράττειν. Όλο και περισσότεροι πολίτες και πολιτικοί αισθάνονται ότι η....
οικονομική κρίση τείνει να γίνει μια συνολική κρίση της ελληνικής κοινωνίας με σημαντικό χαρακτηριστικό την κρίση της Ελληνικής Δημοκρατίας. Αν δεν κάνω λάθος, και δεν είμαι καθόλου περήφανος για αυτό, δυστυχής είμαι, είμαι εκείνος ο οποίος πριν 15 μήνες διατύπωσα τη θέση ότι αφού η κυβέρνηση νοιώθει ότι είναι σε αποστολή, ή έστω καμώνεται ότι νοιώθει έτσι, η σχεδόν φυσική κατάληξη θα είναι α) ο περιορισμός της δημοκρατίας για όσους δεν ανταποκρίνονται σε αυτή «την αποστολή» και β) η παράκαμψη εκείνων των λειτουργιών του δημοκρατικού πολιτεύματος που θα θεωρηθούν βάρος στις απαιτήσεις διεκπεραίωσης της νεοφιλελεύθερης πολιτικής των Μνημονίων. Ο αντιδημοκρατισμός προέβλεπα τότε θα εκδηλωθεί σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτον στη ίδια τη λειτουργία της κυβέρνησης, και δεύτερον, στις σχέσεις της κυβέρνησης με την κοινωνία. Εκείνο που δεν προέβλεψα ήταν ότι η κυβέρνηση θα αντέστρεφε τη σειρά των γεγονότων και θα εμφάνιζε ως κύριο δημοκρατικό πρόβλημα τις αντιδράσεις των πολιτών στις επιλογές της.

Οι πολίτες δημιουργούν ή αντιδρούν στο δημοκρατικό πρόβλημα;
Οι πολίτες που συχνά αντιδρούν με τρόπους «άκομψους» προέρχονται όλο και περισσότερο από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, καθότι είναι οι κατεξοχήν απογοητευμένοι από την κυβερνητική πολιτική. Η κυβέρνηση για λόγους που έχουν να κάνουν με την επιστήμη της ψυχανάλυσης δεν θέλει να αποδεχτεί, ίσως και να μην μπορεί, ότι οι πολίτες δεν γεννούν το πρόβλημα αλλά αντιδρούν σε αυτό που αναγνωρίζουν ως πρόβλημα. Ότι αντιδρούν με απελπισία, και κατά προέκταση, σε ορισμένες περιπτώσεις, και με πάθος. Αντίθετα, όμως, με ότι επιβάλλει ο πολιτικός ορθολογισμός, οι της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ δεν κάνουν τον κόπο να ανακαλύψουν τις κοινωνικές και πολιτικές αιτίες / πηγές αυτών των αντιδράσεων; Το ερώτημα είναι γιατί; Φοβάμαι ότι η απάντηση είναι εξίσου απλή: διότι είναι τόσο τυφλωμένοι από την πολιτική που ακολουθούν, ώστε να μην μπορούν να κατανοήσουν τον θυμό της κοινωνίας. Το χειρότερο είναι, ότι επειδή δεν μπορούν να κατανοήσουν σε τι απελπισία έχουν φέρει τον πολίτη, δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι η κατάσταση δυσκολεύει και άλλο, από το γεγονός ότι ο πολίτης δεν βλέπει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεάσει τα γεγονότα. Βλέπει «απλά» μια πολιτική που στρέφεται ενάντιά του ως θανατηφόρα σφαίρα.O πολίτης βιώνει το γεγονός ότι δεν μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του μέσα από τις υπάρχουσες διαδικασίες και τους κανόνες της κυρίαρχης πολιτικής. Η ειρηνική του διαδήλωση τη μια φορά τελειώνει με φόνους. Την άλλη γίνεται προσπάθεια να τερματιστεί με δακρυγόνα. Σκέφτεται ότι δεν θέλει άλλα δάκρυα. Οι βουλευτές της πλειοψηφίας κατά κανόνα δεν τον ακούν. Και αν τον ακούν, δεν το κάνουν με την απαιτούμενη προσοχή και σεβασμό. Τα περισσότερα μέσα μαζικής ενημέρωσης λοιδορούν τον Πολίτη.