ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ

Του Αντωνίου Αντωνάκου
Καθηγητού Φιλόλογου,ιστορικού συγγραφέως

Η ΠΕΡΙ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΟΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ
ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ
ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ
ΚΑΙ Η ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
ΜΕΣΩ ΑΥΤΗΣ

Γνωρίζουμε ότι σχεδόν το σύνολο των πολιτισμένων λαών σήμερα, απεκαλούντο κατά την αρχαία εποχή από τους Έλληνες «βάρβαροι». Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν είχε σχέση μόνο με την γλώσσα, αν και από εκεί....
ξεκινούσε. Είχε σχέση, επίσης με τον τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι ήσαν άξεστοι, αγροίκοι και ζούσαν μαζί με τα ζώα τους αγνοώντας βασικά στοιχεία πολιτισμού, όπως την καθαριότητα και, κατά συνέπεια, και την εξ αυτής προερχομένη σωματική υγιεινή. Πολλοί από αυτούς γνώριζαν μόνο την βασική χρήση του νερού, δηλαδή «την προς πόσιν και επιβίωσιν» κι αυτήν εξ ενστίκτου, εφ’ όσον τους έσβηνε την δίψα, ικανοποιώντας έτσι μία βασική ανάγκη του οργανισμού.
Άλλοι λαοί πάλι, όποτε εύρισκαν ποτάμια, λίμνες η παραλίες στις περιπλανήσεις τους, έπεφταν με τα ρούχα στο νερό για να δροσιστούν και στην συνέχεια στέγνωναν μαζί με αυτά.
Εκείνοι, όμως, οι οποίοι διέφεραν από τους υπολοίπους λαούς, ήσαν οι Έλληνες, οι οποίοι είχαν να παρουσιάσουν σημαντικά στοιχεία πολιτισμού από την απώτατη αρχαία εποχή, τα οποία και προσέφεραν απλόχερα σε αυτούς, με τους οποίους έρχονταν σε επαφή.
Έτσι τα αρχαία ελληνικά λουτρά τα μιμήθηκαν και τα αντέγραψαν οι Ρωμαίοι, τα συνέχισαν δε οι Βυζαντινοί, κατασκευάζοντας καταπληκτικά μαρμάρινα δημιουργήματα. Αυτά τα βρήκαν οι άξεστοι Οθωμανοί έτοιμα, τα αντέγραψαν και παρουσίασαν τα θερμά λουτρά, τα χαρακτηριζόμενα ως χαμάμ* , δικά τους. Είναι τα γνωστά σήμερα με την προσωνυμία «οθωμανικά λουτρά».
Όμως η ελληνική γλώσσα αποδεικνύει σήμερα ποιοί είναι οι πραγματικοί δημιουργοί των λουτρών, που δεν είναι άλλοι από τους αρχαίους Έλληνες. Τούτο δε φαίνεται και πιστοποιείται εκ του ότι σήμερα όλες οι ευρωπαϊκές ελληνογενείς γλώσσες χρησιμοποιούν την λέξη «βαλανείον» στις παραλλαγές της για να δηλώσουν το λουτρό.
Συγκεκριμένα, το λεξικό «Etymologicum Gudianum» μας πληροφορεί ότι:
«Βαλανείον το λουτρόν• παρά το βαλάνοις παρά τοις αρχαίοις υποκαίεσθαι».
Το δε «Ετυμολογικόν το Μέγα», το πλέον εξαίρετο λεξικό ετυμολογίας της ελληνικής, αναφέρει επίσης ότι:
«Βαλανείον: Το λουτρόν. Τινές δε λέγουσι παρά το αποβάλλειν τας ανίας».
Η λέξη πέρασε στα ιταλικά ως «bagno», στα γαλλικά ως «bain», στα ισπανικά ως «baño» και στα γερμανικά ως «bad». Είναι γνωστή εξ άλλου η γερμανική λουτρόπολη «Baden Baden». Από την ίδια λέξη ακόμη πήραμε ως αντιδάνεια τις νεοελληνικές λέξεις «μπανιέρα» «μπανιερό» και «μπανίζω» «μπανιστήρι» κ.λπ., από την συνήθεια που κατά το παρελθόν είχαν οι άνδρες να παρακολουθούν τις λουόμενες κοπέλες.
Το λουτρό όμως ως μέσον καθαριότητος και υγιεινής υπάρχει στους Έλληνες όπως θα διαπιστώσουμε στην συνέχεια αυτού του άρθρου από την εποχή του Ομήρου. Το άρθρο δε αυτό αποτελεί προδημοσίευμα από εκτενή πολυσέλιδη μελέτη μου, η ο