Συμφέροντα και κρατική ευθύνη;

Του Νίκου Κοτζιά
Άλλο είναι να προασπίζεται κανείς τα καλώς εννοούμενα εθνικά του συμφέροντα και άλλο είναι να αντιλαμβάνεται την εξωτερική πολιτική ως μια παθητική προσαρμογή στις απαιτήσεις των ισχυρών της δύσης. Η εξωτερική πολιτική οφείλει να είναι αυτόνομη, αυτοτελή, ενεργητικά δημοκρατική. Αντίστοιχα, είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα να.....
θέλει ένας ακτιβιστής να εκφράσει την αλληλεγγύη του με τρίτες χώρες καθώς και με λαούς που καταπιέζονται, και διαφορετικό πράγμα να προωθεί η εξωτερική πολιτική τα συμφέροντα της χώρας

Ακραίες θέσεις και ακραία αδιαφορία
Στην πολύχρονη εμπειρία μου από την εξωτερική πολιτική της χώρας, συνάντησα πολλούς δημιουργικούς ταλαντούχους ανθρώπους, πατριώτες με κοσμοπολίτικες γνώσεις. Συνάντησα, όμως, συχνά, και αυτό που ονομάζω ανθρώπους με «εξαρτημένα αντανακλαστικά». Ανθρώπους που έτειναν να υποκλίνονται σε κάθε έξωθεν πίεση, είτε αυτή προερχόταν –παλαιότερα- από τις ΗΠΑ, είτε –σήμερα- από την τρόικα και το Βερολίνο. Οι πιέσεις από το εξωτερικό ήταν, ταυτόχρονα, εργαλεία και μηχανισμοί στήριξης των πολιτικών αναγκών της διαπλοκής και των κοινών προσανατολισμών που είχε με «εκείνους εκεί έξω». Από την άλλη, ορισμένοι έτειναν να ταυτίζουν την πολιτική που επέλεγαν με τις επιλογές και ανάγκες τρίτων δυνάμεων. Ο Σερβικός εθνικισμός είχε γίνει για κάποιους «το συνώνυμο του διεθνισμού». Η αλληλεγγύη με σκληρά δοκιμαζόμενους λαούς αντί να συνοδεύει την αλληλεγγύη στους κύπριους πρόσφυγες, την είχε υποκαταστήσει. Η Ελληνική εξωτερική πολιτική, το υπογραμμίζω εξαρχής, οφείλει να επιστρέψει σε μια πολιτική αλληλλοστήριξης με την Μεγαλόνησο.Γενικά στην Ελλάδα, έχουν εγκαταλειφτεί τα μεγάλα προβλήματα της εξωτερικής πολιτικής είτε σε ανειδίκευτους (καθότι πολλοί νομίζουν ότι η εξωτερική πολιτική είναι πρακτικά τόσο εύκολη όσο τα παχιά λόγια), είτε σε ανθρώπους φοβισμένους, είτε τέλος σε εθνικιστικούς κύκλους που έχουν ανάγει αυτά τα θέματα σε κανονική οικονομική και πολιτική μπίσνα. Σε αυτά τα πλαίσια, μια κακή παραλλαγή (μη) εξωτερικής πολιτικής, είναι αυτό της ακινησίας. Με ακινησία χαρακτηρίζω εκείνη την «πρακτική» που δεν τόλμησε να ανακηρύξει την ΑΟΖ, όσο δεν λάμβανε «την άδεια» των δυτικών δυνάμεων, ή την άποψη που ανοήτως χαρακτηρίζει την ανακήρυξη της ΑΟΖ ως μια επικίνδυνη υπόθεση. Το να ανακηρύσσει, ακόμα δε να οριοθετεί η Τουρκία παράνομη ΑΟΖ σε ελληνικό ή διεθνή χώρο δεν προκαλεί «αγανάκτηση» σε κάποιους κύκλους με ακραίες απόψεις. Αντίθετα τους προκαλεί αλλεργία η επιμονή στα ελληνικά δικαιώματα. Σε κάθε περίπτωση αυτό που οφείλει να κάνει η Ελλάδα άμεσα είναι να προσδιορίσει αυτό που ονομάζουμε στο διεθνές δίκαιο ως «συνορεύουσες» περιοχές στις Θάλασσες της.
Κριτήρια και εργαλεία
Η εξωτερική πολιτική μιας δημοκρατικής κυβέρνησης οφείλει να υπηρετεί τους μεγάλους στρατηγικούς στόχους ενός κράτους και της κοινωνίας του με τον πιο ενεργητικό, δημοκρατικό, αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο. Να έχει αντίληψη για το παγκόσμιο γίγνεσθαι και της πραγματικής θέσης της Ελλάδας σε αυτό.