Γιατί η κυβέρνηση κήρυξε πόλεμο στη φοροδιαφυγή

Αν υπάρχει μια φράση του πρωθυπουργού, κατά την εισήγησή του στο Υπουργικό Συμβούλιο, με την οποία κήρυττε τον πόλεμο στη φοροδιαφυγή, που καταδεικνύει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο τους στόχους της κυβέρνησης για το επόμενο διάστημα, αυτή είναι η εξής: «Τα χρήματα από τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής αποτελούν δημόσιο πλούτο. Είναι δέσμευσή μου να επιστρέψουν στην κοινωνία, να βελτιώσουμε την καθημερινότητα των πολιτών. Να μεταφραστεί σε καλύτερη υγεία, σε περισσότερες δαπάνες για την παιδεία, σε αποτελεσματικότερη δημόσια ασφάλεια και άμυνα».

Με αυτές τις λίγες λέξεις ο Κυριάκος Μητσοτάκης

επιχείρησε να στείλει ένα μήνυμα τόσο στην κοινωνία, όσο και σε όσους αναμένεται να δυσανασχετήσουν από τα μέτρα που η κυβέρνηση θα επιβάλει για τον εντοπισμό του «μαύρου» χρήματος σε πολλές – πάρα πολλές – καθημερινές συναλλαγές των πολιτών με τους ελεύθερους επαγγελματίες. Ότι η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να «σπάσει αυγά» προς όφελος της κοινωνίας και της χώρας, έστω κι αν με την πολιτική της πλήξει μέρος του εκλογικού σώματος που στήριξε αναφανδόν τη Ν.Δ. στις εκλογές και του 2019 και του 2023.

Στο στόχαστρο οι ελεύθεροι επαγγελματίες

Το ενδιαφέρον, μάλιστα, είναι ότι ο Μητσοτάκης, μιλώντας προς τους υπουργούς της κυβέρνησής του, «φωτογράφισε» επακριβώς (το είχε κάνει και στη ΔΕΘ, όταν προανήγγειλε την έναρξη του «πολέμου» κατά της φοροδιαφυγής) ποιους θα αφορούν τα μέτρα, ποιοι θα είναι εκείνοι που θα βρεθούν στο «στόχαστρο» του κράτους: «Δεν γίνεται επτά στους δέκα ελεύθερους επαγγελματίες να δηλώνουν ετήσια εισοδήματα μικρότερα ακόμα και από τον κατώτατο μισθό. Με άλλα λόγια, ο εργοδότης να εμφανίζεται συχνά να εισπράττει πολύ λιγότερα χρήματα από ό,τι ο υπάλληλός του, από ό,τι ο εργαζόμενός του».

Το αν τα μέτρα που εισάγει η κυβέρνηση θα είναι αποτελεσματικά ή όχι μένει να φανεί. Κι άλλες κυβερνήσεις είχαν προσπαθήσει να καταπολεμήσουν αυτή τη «βαθιά αντικοινωνική στάση» (σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του πρωθυπουργού) της φοροδιαφυγής με πενιχρά αποτελέσματα. Άλλωστε, έπειτα από τρία μνημόνια και πολλές και διάφορες φορολογικές μεταρρυθμίσεις, σύμφωνα με τον διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα, το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα φθάνει, με βάση ορισμένες εκτιμήσεις, το 20,9% του ΑΕΠ, ήτοι το ένα στα πέντε ευρώ που παράγεται στη χώρα είναι «μαύρο» και αφορολόγητο.

Ωστόσο, σε αμιγώς πολιτικό επίπεδο, θα έλεγε κάποιος ότι ο Μητσοτάκης, ο οποίος πριν από τις εκλογές του 2019 «τα έδινε όλα» για τη λεγόμενη «μεσαία τάξη», αποφασίζει σχεδόν στην έναρξη της νέας θητείας του να τα… βάλει με τον κορμό της, δηλαδή με τους ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι ψήφισαν μαζικά Ν.Δ. μετά τη σκληρή φορολόγηση που τους επέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ κατά το διάστημα 2015-2019 και που το καλοκαίρι επανεπιβεβαίωσαν την… πίστη τους στο κυβερνών κόμμα, δίνοντάς του άνετη πλειοψηφία και καθαρή εντολή διακυβέρνησης σε δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις.

Το πολιτικό πλαίσιο

Προφανώς, η στάση αυτή (όπως και προηγουμένως η επίθεση στα φαινόμενα παρανομίας σε κοσμικά νησιά όπως η Μύκονος και η Πάρος, αλλά και γενικότερα σε τουριστικούς προορισμούς) εκπορεύεται από μια σαφή πολιτική προσέγγιση, η οποία μπορεί να αναλυθεί σε ορισμένα συστατικά στοιχεία:

● Κατά πρώτον, η κυβέρνηση δείχνει να έχει αντιληφθεί ότι, αν πραγματικά θέλει να κάνει έστω και στοιχειώδη κοινωνική πολιτική (και οι ανάγκες διαρκώς διευρύνονται), θα πρέπει να διευρύνει τη φορολογική βάση, καθώς τα συνήθη «υποζύγια» (μισθωτοί και συνταξιούχοι) βρίσκονται στα… όριά τους, ειδικά αν ληφθεί υπόψη και η εντεινόμενη ακρίβεια, η οποία ροκανίζει διαρκώς το διαθέσιμο εισόδημα. Δεδομένου, δε, ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια δύσκολα θα αυξηθούν ή θα ανακατευθυνθούν σε πιο, ας πούμε, καταναλωτικής φύσης έργα, είναι εμφανές ότι θα πρέπει να βρεθούν νέοι πόροι για τα δημόσια ταμεία.

● Σε δεύτερο επίπεδο, όταν οργανισμοί όπως το ΔΝΤ φθάνουν στο σημείο να προειδοποιούν για τις συνέπειες και τους κινδύνους της διαρκώς διευρυνόμενης ανισότητας μεταξύ του (πολύ) πλούσιου 1% και του διαρκώς όλο και πιο φτωχοποιούμενου 99%, γίνεται ζωτικής σημασίας για τις απανταχού κυβερνήσεις – προφανώς και την ελληνική – να επιχειρήσουν να βρουν τρόπους να μειώσουν ή εν πάση περιπτώσει να περιορίσουν τον ρυθμό αύξησης της ανισότητας αυτής. Και ένας από τους βασικούς τρόπους είναι και η φορολόγηση των εισοδημάτων των «εχόντων και κατεχόντων», οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, έχουν και περισσότερες δυνατότητες απόκρυψής τους μέσω πολύπλοκών φορολογικών / λογιστικών σχημάτων.

● Τρίτον, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ, ο μέσος ονομαστικός μεικτός μισθός στην Ελλάδα το 2022 αυξήθηκε κατά 1,5% αλλά ο μέσος πραγματικός μισθός μειώθηκε κατά 7,4%, λόγω του πληθωρισμού. Τα στοιχεία αυτά «θολώνουν» την προσπάθεια της κυβέρνησης να πείσει ότι τα μέτρα της για την αύξηση των εισοδημάτων αποδίδουν και, προφανώς, επίσης, την υποχρεώνουν να βρει τρόπους να αντισταθμίσει αυτές τις μειώσεις, κυρίως μέσω αυξημένων δημοσίων εσόδων, τα οποία – κάποια, τουλάχιστον, γιατί έχουμε και τη δέσμευση για συνετή δημοσιονομική πολιτική – θα διοχετευθούν σε κοινωνικές παροχές, και για να… καλμάρουν μια δυσφορία που ήδη εκδηλώθηκε και πολιτικά, στις αυτοδιοικητικές εκλογές.

● Τέταρτον, η μεταρρυθμιστική ατζέντα της κυβέρνησης μέχρι τώρα, σύμφωνα και με την αντιπολίτευση, επικεντρώθηκε σε μέτρα απορρύθμισης αγορών, προκειμένου η χώρα να γίνει πιο ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις. Από τούδε, λοιπόν, ο Μητσοτάκης θέλει να αποδείξει ότι οι μεταρρυθμίσεις έχουν υψηλό κοινωνικό πρόσημο και σημαντική προστιθέμενη αξία για τους πολίτες και προφανώς μια παρέμβαση για τη φοροδιαφυγή μπορεί να σηματοδοτήσει θετικά την πρόθεση αυτή.

Στην κυβέρνηση εκτιμάται ότι η «εφόρμηση» κατά της φοροδιαφυγής – με όλα τα caveat που παραμένουν μέχρι να κατατεθεί ο σχετικός νόμος – θα έχει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία, αλλά και στους ελεύθερους επαγγελματίες που θα λάβουν και το… τυράκι της μείωσης του τέλους επιτηδεύματος. Το ερωτηματικό, βεβαίως, παραμένει για το πώς θα αντιδράσει η «μεσαία τάξη», η οποία και αισθάνεται ότι για άλλη μια φορά στοχοποιείται. Για την ώρα, οι αντιδράσεις είναι σε ρητορικό επίπεδο, ωστόσο, δεν αποκλείεται να αποκτήσουν και πιο… ενεργητικό χαρακτήρα.

Διαβάστε επίσης:

Φορολογικό: Έκθετη για «κρυφή ατζέντα» η κυβέρνηση και το… ανάποδο «σύνδρομο Κατρούγκαλου»

ΣΥΡΙΖΑ: Οι διεργασίες λίγο πριν από την έκρηξη

Άρθρο Γιώργου Τσίπρα στο «Ποντίκι»: Το δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ στο Διεθνές Δίκαιο