Η αποσταθεροποιητική λειτουργία των «άκρων»

Του δρος Θεόδωρου Ι. Θεοδώρου*

Το θιγμένο στρατιωτικό γόητρο του Ισραήλ, οι ακρότατες βίαιες και συχνά εγκληματικές συμπεριφορές των εποίκων και η τρομοκρατία που ασκεί η Χαμάς εξουδετερώνουν τη λειτουργία της διεθνούς κοινότητας;

Πιθανότητα αποδοχής του ελαχίστου της άποψης που διαλύει το εύθραυστο διεθνές πλαίσιο της απειλούμενης συνύπαρξης των λαών δεν επιτρέπεται να «παραλύει» την επιμονή του ΟΗΕ και των περιφερειακών οργανισμών στην αποκατάσταση της ηρεμίας και τη διακοπή των επιχειρήσεων.

Η Χαμάς, όπως οι έποικοι,

και κατά το παρελθόν ο αλβανικός απελευθερωτικός στρατός στο Κόσσοβο (UCK), η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ο ιρλανδικός δημοκρατικός στρατός (ΙRA), με την ένοπλη τρομοκρατία που άσκησαν, παραμένει παρούσα στην πραγματικότητα της περιοχής και, όπως επισημαίνεται από Άραβες συνομιλητές, αποτελεί μέρος της πολιτικής συζήτησης για την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος.

Η τρομοκρατική επιχείρηση της Χαμάς, που πραγματοποιήθηκε την 7η Οκτωβρίου, στράφηκε και συνεχίζει να στρέφεται κυρίως κατά αμάχων. Οι ρουκέτες κατευθύνονται στις πόλεις, ενώ συντεταγμένες στρατιωτικές δυνάμεις του Ισραήλ σταθμεύουν δίπλα στον φράχτη για τη χερσαία επιχείρηση χωρίς να δέχονται τον καταιγισμό και τον όγκο πυρός, όπως συμβαίνει με τις πόλεις.

Η αντιμετώπιση της διαπιστωμένης τρομοκρατίας απασχολεί τη διεθνή κοινότητα, που προκαλείται αδιάκοπα. Ο ΟΗΕ υποχρεώνεται να αναζητήσει τα αποτελεσματικά μέσα και τις δράσεις, που θα λύσουν ταχύτατα ανθρωπιστικά προβλήματα και στις δύο πλευρές του φράχτη.

 Η αύξηση στα 100 φορτηγά καθημερινής αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, που επέτυχαν οι ΗΠΑ, πρέπει να υλοποιείται και να μεγεθύνεται αδιάκοπα, ξεπερνώντας τα εμπόδια που θέτουν τα συγκρουόμενα μέρη.

Διαχρονική «παράλυση»

Η αδυναμία υιοθέτησης ψηφισμάτων, που θα επιβάλουν άμεση διακοπή των συγκρούσεων, προβληματίζει ιδιαιτέρως την κοινωνία των πολιτών και αυξάνει την αγωνία για την αναποτελεσματικότητα των κρατών να εφαρμόσουν έστω το χαλαρό νομοθετικό πλαίσιο διεθνούς δικαίου, που διαμορφώνεται στον ΟΗΕ, στην Ε.Ε. και βεβαίως από τις διμερείς σχέσεις των χωρών.

Η διαπιστωμένη διαχρονική «παράλυση» της διεθνούς κοινότητας επιβεβαιώνεται από την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, από την παράνομα συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την εμπλοκή του Ιράν στο Μεσανατολικό – όχι μόνο από την επικράτειά του αλλά και από τις βάσεις που διατηρεί στο έδαφος της Συρίας –, την επιχειρησιακή δραστηριότητα της Χεζμπολάχ, αυξάνοντας τον κίνδυνο να μετατραπεί η κρίση στη Γάζα σε νέο αραβοϊσραηλινό πόλεμο.

Η δειλία των κρατών

Χειροτερεύουν περισσότερο οι κρίσεις όταν τα κράτη δειλιάζουν και αναστέλλουν αξιόλογες διπλωματικές δραστηριότητες. Η διπλωματική αναδίπλωση της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ, η διακοπή των συνομιλιών τους και η καταναγκαστική εξώθηση από «αραβική αλληλεγγύη» των δημοσίων τοποθετήσεων του Ριάντ, με τελείως διαφορετικό τρόπο από τον επιλεγμένο πριν από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, καθώς επίσης και το «πάγωμα» της διπλωματικής επικοινωνίας Ιράν – Σαουδικής Αραβίας, επιβεβαιώνουν το εύθραυστο των σχέσεων στην περιοχή, που συνεχίζει να διαβουλεύεται σε «κινούμενη άμμο».

Τουρκικές σκοπιμότητες

Η Τουρκία, στην απόγνωση της περιθωριοποίησής της, όπου εκτιμά ότι οδηγείται, επιλέγει συμπεριφορά που θεωρεί ότι θα συνεχίσει να διατηρεί ανοιχτές τις ροές κεφαλαίων από τα αραβικά κράτη στην παραπαίουσα τουρκική οικονομία, έστω και αν την απομακρύνει από το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και την Ουάσιγκτον.

Όταν όμως οι διεθνείς κρίσεις αποκορυφώνονται και η Άγκυρα, ως «ταώς της ιρανικής δυναστείας», δεν δύναται να δει «τα αχυρένια πόδια της», που εύκολα θα κάψει ο ανταγωνισμός με σημαντικά αραβικά βασίλεια εξ αιτίας της εναγώνιας αναζήτησης του κ. Ερντογάν για ηγετικό ρόλο στον ισλαμικό κόσμο, τότε αυξάνονται οι κίνδυνοι ευρύτατης αποσταθεροποίησης της Μέσης Ανατολής και της παγκόσμιας ισορροπίας.

Η κοινωνία των πολιτών

Η κοινωνία των πολιτών, με απλούστερη πραγματικότητα, σε αντίθεση με τις δαιδαλώδεις κινήσεις των πολιτικών ηγεσιών του σημερινού κόσμου, αντιλαμβάνεται και απαιτεί την άμεση απελευθέρωση των ομήρων και την αντιμετώπιση του ανθρωπιστικού προβλήματος που προκάλεσε η τρομοκρατική επιχείρηση της Χαμάς και η στρατιωτικά εξελισσόμενη ισραηλινή επίθεση χάριν της ασφαλούς και ειρηνικής διαβίωσης των πολιτών του στην περιοχή.

Ο μόνος δρόμος ασφαλούς διαφυγής, που αναγνωρίζουν οι πολίτες του κόσμου αλλά και των συγκρουόμενων πλευρών, είναι η άμεση διακοπή των εχθροπραξιών.

Ως επόμενο βήμα, μετά τη διεθνή επιβολή διακοπής των επιχειρήσεων, είναι ο διεθνής έλεγχος και η ακύρωση του δικτύου των τούνελ, η συντονισμένη διεθνής ακύρωση των εκτοξευτήρων και των παράνομων διακινήσεων όπλων, αγαθών και ανθρώπων από τα υπόγεια περάσματα του θανάτου, τα οποία η Χαμάς εκμεταλλεύεται με «αρμόδιο υπουργείο».

Πολλοί, μεταξύ των οποίων και το Ισραήλ, έχουν εντάξει τη Χαμάς, ήδη πολλά χρόνια πριν από την αποκορύφωση της σύγκρουσης στη Γάζα, στις επικοινωνίες τους, αξιοποιώντας απολύτως τη διαμεσολάβηση Αιγύπτου και Κατάρ μεταξύ των παλαιστινιακών πλευρών.

Με σαφήνεια επαναφέρεται από τη διεθνή κοινότητα, ως μοναδική προοπτική εξομάλυνσης των συνθηκών στην περιοχή, η λύση των δύο κρατών, όπως διατυπώνεται από το συνολικό σύστημα του ΟΗΕ: «Λύση δύο κρατών, στα σύνορα του 1967, με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ». Η πληρότητα της πρότασης συμπληρώνεται από την πρόσφατη διαβεβαίωση του Ισραήλ, που υπενθύμισε διεθνώς ότι δεν ενδιαφέρεται για εδαφική επέκταση, αλλά μόνο για την ασφαλή διαβίωση των πολιτών του στα σύνορα του επίσημου ισραηλινού κράτους. Όλα τα δημοκρατικά κράτη αντιλαμβάνονται και στηρίζουν την πολυπλοκότητα του έργου που επωμίζεται ολόκληρος ο κόσμος για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, καθώς επίσης και τις προεκτάσεις που αφορούν άμεσα στην Αίγυπτο, στο Ιράκ, στο Ιράν, στη Συρία, στην Ιορδανία, στον Λίβανο και ευρύτερα στις χώρες του Κόλπου, με τη Σαουδική Αραβία να ηγείται στη διαφαινόμενη μαραθώνια διαδρομή.

Αθήνα – Άγκυρα – Λευκωσία

Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία, ευρισκόμενες στην ευρύτερη γειτονιά όπου εξελίσσονται πολλές κρίσεις, εκ των πραγμάτων προσκαλούνται να διαδραματίζουν σημαντικούς ρόλους, που αναπόφευκτα διασυνδέονται μεταξύ τους.

Η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία, ως μέλη της Ε.Ε., επιφορτίζονται, όπως όλα τα κράτη – μέλη, με το συνολικό γεωστρατηγικό πρόγραμμα που αναπτύσσουν οι Βρυξέλλες στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, διπλωματικό και ανθρωπιστικό.

Η ένταξη των δύο χωρών στους προκεχωρημένους ανθρωπιστικούς σταθμούς αντιμετώπισης της κρίσης στη Γάζα έμπρακτα αναδεικνύει τη σημασία της ενιαίας και αλληλέγγυας πολιτικής της Ε.Ε. και τη σημασία των κρατών – μελών που βρίσκονται εγγύτερα άλλων στο πεδίο εξέλιξης του πολέμου.

Η Ελλάδα και η Τουρκία αναλαμβάνουν συμπληρωματικούς ρόλους και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, που δεν μπορούν να συγκρούονται ή να αναιρούνται από μονομερείς εθνικές επιδιώξεις, όπως μέχρι τώρα πράττει η Τουρκία.

Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία, συνδεδεμένες στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, οι δύο πρώτες ως κράτη – μέλη και η Τουρκία ως χώρα ενταγμένη στην πλήρη διαδικασία ολοκλήρωσής της, υποχρεώνονται να δράσουν αξιοποιώντας τη διεθνή τους θέση, ξεπερνώντας στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Μπορεί ο κ. Ερντογάν να θεωρεί ότι πολιτικά υποχρεώνεται να διαβεβαιώσει τον λαό του πως η Τουρκία δεν χρωστά σε κανέναν, παρ’ όλο που γνωρίζει ότι διεθνώς, πολιτικά και οικονομικά το αφήγημά του διαφοροποιείται, αλλά ως υπεύθυνος πολιτικός ηγέτης αισθάνεται τη διεθνή ευθύνη που αναλαμβάνει μαζί με την Αθήνα με την προώθηση της θετικής ατζέντας και των ΜΟΕ.

Η προέκταση της πολιτικής συνέπειας των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν αναμένεται να συμπεριλαμβάνει και τον κ. Χριστοδουλίδη, ο οποίος, τόσο κατά την προεκλογική του εκστρατεία όσο και μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, σταθερά επιμένει στην επίλυση του Παλαιστινιακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.

Αυξημένη διασφάλιση προόδου στην πρωτοβουλία εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ των παλαιστινιακών πλευρών καλλιεργούν και οι πολυμερείς περιφερειακές συνεργασίες στις οποίες συμμετέχει η Αίγυπτος, που ηγείται των προσπαθειών για την ενδοπαλαιστινιακή προσέγγιση.

Ο ιστορικός ρόλος των ηγετών Ελλάδος, Κύπρου, Τουρκίας υποχρεώνει τις τρεις χώρες να συνεργασθούν, ξεπερνώντας δυσκολίες του παρελθόντος που δοκιμάζουν τη σταθερότητα της περιοχής. Ο ΟΗΕ και η Ε.Ε. δημιουργούν το υποχρεωτικό πολιτικό και νομοθετικό περιβάλλον ώστε να επεξεργασθούν όλες οι πλευρές τις προϋποθέσεις άμβλυνσης των εντάσεων, που φορτίζουν ακόμη περισσότερο την ασταθή ευρύτατη περιοχή μας.

Η αναζήτηση κυρίως θαλασσίων διαδρόμων ανθρωπιστικής βοήθειας, όπως πρότεινε ο Πρόεδρος της Γαλλίας, απαιτεί τη συνεργασία πολλών μερών και κυρίως συμπερίληψη δρώντων που έχουν παρουσία στη Γάζα αρκετό χρόνο πριν από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, μεταξύ αυτών Κατάρ και Τουρκία, ώστε να διατηρηθεί ο δίαυλος επικοινωνίας με τη Χαμάς, που εξασφαλιζόταν, με σύμφωνη γνώμη Ισραήλ και Παλαιστινιακής Αρχής.

Οι επιτακτικές ανάγκες ανθρωπιστικής βοήθειας στρέφουν το διεθνές ενδιαφέρον και στις κυπριακές υποδομές. Οι ηγέτες Ελλάδος, Κύπρου και Τουρκίας υποχρεώνονται να συνεργασθούν για επιτυχείς ανθρωπιστικές αποστολές αξιοποιώντας δυνατότητες που θα παρέχουν θαλάσσιοι διάδρομοι, όποτε ορισθούν.

Το μήνυμα που θα εκπέμψουν οι τρεις ηγέτες σηματοδοτεί μία διαφορετική πραγματικότητα για τη συνύπαρξη λαών και κρατών στην πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της ανατολικής Μεσογείου. Απαιτείται αποφασιστικότητα και επιμονή σε συνδυασμό με άμεσες δράσεις, επειδή αν συνεχίσουν να επιχειρούν οι συγκρουόμενες πλευρές με τα οπλικά συστήματα που διαθέτουν θα αυξάνονται οι νεκροί, οι τραυματίες, οι εκτοπισμένοι, οι τρομοκρατημένοι άμαχοι πολίτες στη Γάζα, στην Παλαιστίνη, στο Ισραήλ.

Η απαίτηση της κοινωνίας των πολιτών για άμεση διακοπή των εχθροπραξιών δύσκολα γίνεται πολιτική των συνασπισμένων κρατών του ΟΗΕ και ακόμη δυσκολότερα εφαρμόζεται όταν οι πρωταγωνιστές δεν συμμορφώνονται, υποχρεώνοντας τους αμάχους να παραμένουν απροστάτευτοι στις εστίες τους ή όταν τους πιέζουν ψυχολογικά, με την προειδοποίηση έναρξης ισοπεδωτικών επιχειρήσεων, να μετακινούνται αναγκαστικά σε άλλη περιοχή της επικράτειάς τους ή πέρα από τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορά τους.

* Ο δρ Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Ερντογάν για Γάζα: «Διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας – Το συντομότερο ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός

Ιταλία: Τρεις νεκροί, έξι αγνοούμενοι από την κακοκαιρία – 40.000 νοικοκυριά χωρίς ρεύμα (Photos/videos)

Στην «οθωμανική» Θεσσαλονίκη…