Καρκίνος του μαστού: Ποιες γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο – Η σημασία της πρόληψης

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί ένα είδος καρκίνου που παρά την αύξηση των περιστατικών του, ο αριθμός θανάτων από τη νόσο ελαττώνεται.

Αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την πρόληψη, εννοώντας οποιαδήποτε ενέργεια γίνεται με στόχο την ελάττωση της πιθανότητας ανάπτυξης της νόσου.

Θεωρητικά, η πρόληψη μπορεί να είναι πρωτογενής, δηλαδή να προλάβει την εμφάνιση μιας νόσου, και δευτερογενής, δηλαδή να διαγνώσει την εμφάνιση

της νόσου σε αρχικό της στάδιο.

«Στον καρκίνο του μαστού δεν μπορεί να υπάρξει πρωτογενής πρόληψη, ωστόσο υπάρχει δευτερογενής πρόληψη και μάλιστα, αρκετά αποτελεσματική όπως δείχνουν τα στοιχεία, καθώς, παρά την αύξηση των περιστατικών καρκίνου του μαστού ο αριθμός θανάτων από τη νόσο ελαττώνεται», επισημαίνει η κ. Μαρουλιώ Σταθουλοπούλου, Διευθύντρια Χειρουργικής Κλινικής Μαστού στο Metropolitan Hospital, Πρόεδρος του Παραρτήματος Λοκρίδος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας.

Πού οφείλεται η μείωση θανάτων από τη νόσο

Αυτό, εκτός από την πρόληψη, έχει να κάνει τόσο με τις θεραπείες που πλέον είναι διαθέσιμες όσο και με την ολοένα και πιο αποτελεσματική στάση των γυναικών απέναντι στην ασθένεια. Σπουδαίο ρόλο παίζει, επίσης, η ενημέρωση που, πλέον, έχουν οι γυναίκες τόσο γύρω από τους παράγοντες κινδύνου όσο και γύρω από τους προστατευτικούς παράγοντες.

Παράγοντες κινδύνου: Ποιοι είναι αναστρέψιμοι και ποιοι μη αναστρέψιμοι

Οι παράγοντες κινδύνου από τη νόσο κατηγοριοποιούνται σε αναστρέψιμους και σε μη αναστρέψιμους.

Οι μη αναστρέψιμοι παράγοντες έχουν να κάνουν με τους γενετικούς και αφορούν στο οικογενειακό, το ατομικό ιστορικό, τον μοριακό τύπο καρκίνου του μαστού, την έναρξη και την παύση της έμμηνου ρύσης, όπως επίσης, και τη φυλή.

Στους αναστρέψιμους παράγοντες, από την άλλη, θα τοποθετήσουμε όλους εκείνους τους παράγοντες που μπορούμε με διάφορους τρόπους να αλλάξουμε με σκοπό να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Τέτοιοι είναι το ιστορικό αναπαραγωγής, η χρήση αντισυλληπτικών, η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης, η κατανάλωση οινοπνεύματος, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, κ.ά.

Πώς μπορούμε να προλάβουμε τη νόσο

Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες που θα ονομάσουμε προστατευτικούς και αφορούν σε κάποιες συνήθειές μας που θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Σε αυτούς συμπεριλαμβάνεται τόσο η αερόβια άσκηση όσο και ο έλεγχος του σωματικού βάρους. Αυτό σημαίνει ότι υιοθετώντας μια πιο σωστή διατροφή όπως π.χ. η μεσογειακή και βάζοντας την άσκηση στη ζωή μας, σε συνδυασμό με οριστική διακοπή του καπνίσματος αλλά και περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ μειώνουμε σε σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου όχι μόνο του μαστού, αλλά και άλλων καρκίνων.

Είναι σημαντικό, ωστόσο, να ξεκαθαριστεί ότι οι προστατευτικοί παράγοντες μειώνουν την πιθανότητα, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν εξασφαλίζουν ότι δεν θα εμφανιστεί η νόσος γι’ αυτό και κρίνεται απαραίτητη η δευτερογενής πρόληψη που έχει να κάνει με την έγκαιρη διάγνωση της νόσου.

Καρκίνος μαστού: Πώς να τον εντοπίσετε εγκαίρως

Τρεις είναι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί η δευτερογενής πρόληψη ή αλλιώς, η έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Αυτοί είναι ο προληπτικός έλεγχος που αφορά στην κλινική εξέταση του μαστού, τη μαστογραφία και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως επίσης και η αυτοεξέταση του μαστού.

Ο προληπτικός έλεγχος

Ο καρκίνος του μαστού έχει μια ασυμπτωματική φάση, δηλαδή μπορεί να υπάρχει χωρίς συμπτώματα αλλά εντοπίζεται με τη μαστογραφία από 1 έως 5 χρόνια πριν την κλινική του εκδήλωση.

Αυτό και μόνο αποδεικνύει τη σπουδαιότητα του προληπτικού ελέγχου, καθώς και τον λόγο για τον οποίο δεν θα πρέπει ποτέ να αναβάλλεται.

Ποιες γυναίκες και πότε πρέπει να εξετάζονται;

Η ηλικία που θα πρέπει να ξεκινά ο προληπτικός έλεγχος είναι τα 40 έτη. Αυτός περιλαμβάνει μαστογραφία και κλινική εξέταση. Οι γυναίκες 40 ετών και άνω θα πρέπει να κάνουν πλήρη προληπτικό έλεγχο κάθε χρόνο. Ωστόσο, και οι γυναίκες μεταξύ 20 και 30 ετών θα πρέπει, επίσης, να ελέγχονται, με το να υποβάλλονται σε κλινική εξέταση κάθε τρία χρόνια.

Όσον αφορά στις γυναίκες υψηλού κινδύνου, δηλαδή εκείνες που έχουν οικογενειακό, ατομικό ιστορικό ή γενετική προδιάθεση, είναι απαραίτητο να υποβάλλονται σε κλινική εξέταση κάθε 6-12 μήνες από την ηλικία των 25 ετών ή 10 χρόνια πριν την ηλικία εμφάνισης καρκίνου μαστού στο νεότερο σε ηλικία συγγενικό τους πρόσωπο.

«Επίσης, θα πρέπει να υποβάλλονται σε ετήσιο έλεγχο με MRI (μαγνητική τομογραφία) από τα 25 τους έτη ή, εναλλακτικά, επί αδυναμίας διενέργειας MRI, σε υπερηχογράφημα μαστών και, επιπλέον, σε ετήσια μαστογραφία από τα 30 τους έτη» τονίζει η κ. Σταθουλοπούλου, επισημαίνοντας ότι «οι γυναίκες από τα 55 ως τα 75 και πλέον έτη, δηλαδή μετά την εμμηνόπαυση, θα πρέπει να εξετάζονται αυστηρά κάθε χρόνο, γιατί σε αυτές τις ηλικίες εμφανίζονται πιο συχνά οι κακοήθειες του μαστού».

Μπορεί να παραλειφθεί ο προληπτικός έλεγχος;

Η απάντηση είναι ξεκάθαρα αρνητική. Ο καρκίνος του μαστού μπορεί, στις μέρες μας, να θεραπευτεί, ωστόσο, αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εφόσον δεν παραλείπεται ή αμελείται ο προλητικός έλεγχος.

«Ο καρκίνος του μαστού είναι καρκίνος που θεραπεύεται πλήρως εφόσον διαγνωστεί εγκαίρως και η απόλυτη προϋπόθεση της έγκαιρης διάγνωσης είναι ο προληπτικός έλεγχος. Εάν μια ασθενής χάσει/ξεχάσει/αμελήσει μια μαστογραφία, οι συνέπειες μπορεί να είναι περιορισμένες ή να μην υπάρχουν, αν όμως χάσει περισσότερες, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρός με υλικό κόστος, επιβάρυνση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και, πιθανόν, μια ζωή άδικα χαμένη. Κάτι τέτοιο συνέβη, δυστυχώς, στις αρχές της πανδημίας, όταν πολλές γυναίκες καθυστέρησαν ελέγχους και μαστογραφίες με αποτέλεσμα να μη διαγνωστούν εγκαίρως», αναφέρει η ειδικός.

Η αυτοεξέταση

Η αυτοεξέταση γίνεται με στόχο η οποιαδήποτε αλλαγή στον μαστό να ανιχνευτεί από την ίδια τη γυναίκα. Εφόσον αυτό συμβεί, η επίσκεψή της στον ειδικό γιατρό θα πρέπει να προγραμματιστεί χωρίς καμιά καθυστέρηση.

Το καλύτερο χρονικό διάστημα αυτοεξέτασης μέσα στον μήνα για μια γυναίκα που έχει έμμηνο ρύση, είναι αμέσως μόλις τελειώσει η περίοδος, γιατί τότε ο μαστός είναι πιο ομαλός και λιγότερο πρησμένος.

Στην περίπτωση που μια γυναίκα αντιληφθεί κάποια αλλαγή δεν θα πρέπει να πανικοβληθεί, καθώς 7 στα 10 ογκίδια που ψηλαφούνται στον μαστό δεν είναι κακοήθη, καθώς πρόκειται μια απλή κύστη ή ένα καλόηθες μόρφωμα. Ωστόσο, σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να αμεληθεί η άμεση επίσκεψη στον γιατρό.

Η καλύτερη ενημέρωση

Σήμερα, η συνέπεια των γυναικών όσον αφορά στους απαραίτητους προληπτικούς ελέγχους για τον καρκίνο του μαστού είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι παλαιότερα και αυτό οφείλεται σε τεράστιο ποσοστό στην ενημέρωση που υπάρχει, στις μέρες μας, γύρω από τα οφέλη της πρόληψης.

Η ενημέρωση αυτή γίνεται τόσο από ΜΚΟ και ιατρικές ομάδες όσο και από όλα τα ΜΜΕ, ενώ ιδιαίτερα σημαντικοί είναι οι δωρεάν προληπτικοί έλεγχοι ή προσφορές που πραγματοποιούνται όλον τον χρόνο με αποκορύφωμα κάθε Οκτώβρη που είναι αφιερωμένος στην πρόληψη της νόσου.

«Γυναίκες που δεν φοβήθηκαν τη νόσο, τις φοβήθηκε η νόσος»

Παρά το αρχικό σοκ έπειτα από τη διάγνωση καρκίνου του μαστού, πολλές είναι, σήμερα, οι γυναίκες που δεν αντιμετωπίζουν τη νόσο με φόβο αλλά με πείσμα και αποφασιστικότητα να τη «νικήσουν».

Η καλή ψυχολογία κρίνεται καθοριστική για την πορεία της ασθενούς, ενώ το συγγενικό περιβάλλον θα πρέπει να στηρίξει την πάσχουσα επισημαίνοντας -μεταξύ άλλων- ότι η αλλαγή στην εικόνα της θα είναι προσωρινή σε αντίθεση με τη θεραπεία που στόχος της είναι να είναι οριστική.

«Η 17χρονη εμπειρία μου “λέει” ότι τις γυναίκες που δεν φοβήθηκαν τη νόσο, τις φοβήθηκε η νόσος, γιατί την αντιμετώπισαν με πολύ καλύτερη ψυχολογία. Η καλή ψυχολογία ενισχύει τον οργανισμό και το ανοσοποιητικό του σύστημα και βοηθάει να γίνει αντιληπτό ότι ο πόνος, η πτώση των μαλλιών και η αλλαγή της εικόνας της ασθενούς είναι περαστικά, ενώ η θεραπεία μπορεί να είναι οριστική. Το μόνο που πρέπει να φοβάται κάθε γυναίκα είναι το να πάει σε χειρουργείο με εύρημα στον μαστό χωρίς να ξέρει τι είναι. Αυτό είναι ίσως και το σημείο που απαιτεί μεγαλύτερο σθένος από τις γυναίκες.

Σημαντική βοήθεια στην καλή ψυχολογία της ασθενούς μπορεί να προσφέρει το περιβάλλον της, καθώς αυτό που ζητείται από οικείους, συγγενείς και φίλους σε μια τέτοια περίσταση είναι να στηρίξουν τον άνθρωπό τους. Να μη δείξουν πανικό, να μην κλείσουν τα μάτια, να είναι κοντά της. Να συζητούν μαζί της, να τη στηρίξουν όταν αλλάξει η εικόνα της. Να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να την ανακουφίσουν, αλλά και να τη συνοδεύουν στις θεραπείες και αν κρίνουν ότι και οι ίδιοι χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη, να την αναζητήσουν. Επιπλέον, είναι σημαντικό να συμμετέχουν στην όλη διαδικασία και τα παιδιά, αν είναι σε ηλικία που μπορούν να καταλάβουν. Προτεραιότητα όλων πρέπει να είναι το άτομο που νοσεί» τονίζει η ιατρός.

Η μαστεκτομή δεν είναι πια αυτό που ήταν

Ένας από τους κύριους παράγοντες που έχουν να κάνουν πιο πολύ με την ψυχολογία της ασθενούς είναι οι πιο εξελιγμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις που πλέον οι ειδικοί έχουν στα χέρια τους. Για παράδειγμα, έπειτα από τη μαστεκτομή, εφόσον χρειαστεί, η γυναίκα μπορεί πια να έχει αποκατάσταση της εικόνας του στήθους της, καθώς στη χειρουργική ομάδα συμμετέχει και πλαστικός χειρουργός.

«Οι νέες πιο εξελιγμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις του καρκίνου του μαστού συνδυάζουν πλέον την ογκολογική ασφάλεια με ένα καλό αισθητικό αποτέλεσμα. Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε μαστεκτομή, μπορούν στη συνέχεια να έχουν μια αποκατάσταση της εικόνας του στήθους τους, σαν να έχουν κάνει αισθητική επέμβαση, εφόσον στη χειρουργική ομάδα συμμετέχει και πλαστικός χειρουργός. Αυτό συμβάλλει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην ποιότητα ζωής και την καλή ψυχολογία μετά τη νόσο» επισημαίνει η κ. Σταθουλοπούλου.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, τέλος, ότι ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες και η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως.

Στην Ελλάδα αναφέρονται 6.000 περίπου νέες περιπτώσεις το χρόνο, ενώ υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες σε όλο τον κόσμο θα παρουσιάσει καρκίνο του μαστού σε κάποια φάση της ζωής της.

Διαβάστε επίσης:

Σχέδιο Δράσης για την τροπική λοίμωξη του Ιού του Δυτικού Νείλου – 651 κρούσματα και 86 νεκροί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα

Χρόνια προστατίτιδα: Πώς επηρεάζει τη ζωή των ανδρών

Γιατί ο μπακαλιάρος είναι τόσο καλός για την υγεία