Στα κόκκινα πάλι το Κόσοβο

Δεκαπέντε χρόνια αφότου οι Κοσοβάροι Αλβανοί κήρυξαν την ανεξαρτησία τους από τη Σερβία η περιοχή παραμένει πυριτιδαποθήκη. Το ανεξάρτητο Κόσοβο έχει αναγνωριστεί περίπου από τα μισά από τα 193 κράτη – μέλη του ΟΗΕ, οι Σέρβοι της περιοχής διαμαρτύρονται για παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους, η διεθνής ειρηνευτική δύναμη KFOR προσπαθεί να προλάβει τα χειρότερα και η Ευρωπαϊκή Ένωση – ως συνήθως – τρέχει πίσω από τις εξελίξεις.

Η ένταση της προηγούμενης εβδομάδας

εκτονώθηκε με την άμεση παρέμβαση των Αμερικανών, οι οποίοι εδώ έδειξαν καλύτερα αντανακλαστικά από την περίπτωση της Ουκρανίας και δημοσιοποίησαν πληροφορίες από την αντικατασκοπία για τις κινήσεις των σερβικών στρατευμάτων, ασκώντας ασφυκτικές πιέσεις στο Βελιγράδι για αναδίπλωση με την απειλή του εξοστρακισμού και των κυρώσεων.

Η επέμβαση του σερβικού στρατού για την προστασία των Σέρβων του Κοσόβου αποσοβήθηκε προς το παρόν, αλλά προφανώς κανένα πρόβλημα δεν λύθηκε.

Η ανοιχτή πληγή

Το πρόβλημα προκλήθηκε στην καρδιά των Βαλκανίων από την επέμβαση του ΝΑΤΟ και τον βομβαρδισμό της Σερβίας, το 1999, στο όνομα την υπεράσπισης των δικαιωμάτων του αλβανικού πληθυσμού της τότε σερβικής επαρχίας του Κοσόβου και παραμένει ανοιχτή πληγή. Η Δύση έχει αφήσει την περιοχή στην τύχη της ή, για την ακρίβεια, κάνει πως δεν βλέπει ότι μετατράπηκε σε βαλκανικό εργαστήρι παρασκευής κάθε είδους ναρκωτικών.

Το πρόβλημα όμως για το ΝΑΤΟ και τους δυτικούς συμμάχους δεν είναι τα ναρκωτικά και τα καρτέλ που τα ελέγχουν, αλλά η Ρωσία. Ή, για την ακρίβεια, η επιρροή που ασκεί η Μόσχα στη Σερβία, άρα και στον σερβικό πληθυσμό του Κοσόβου. Η Δύση βλέπει τους Σέρβους Κοσοβάρους ως το μακρύ χέρι του Κρεμλίνου στα Βαλκάνια και, παρά τη μετριοπάθεια του Σέρβου Προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, έχουν αποδειχτεί φρούδες οι ελπίδες που καλλιεργήθηκαν στο Βελιγράδι για την ευρωπαϊκή προοπτική.

Ένα βασικό ερώτημα είναι τι έχει εμποδίσει τις μισές χώρες – μέλη του ΟΗΕ, μεταξύ των οποίων πέντε μέλη της Ε.Ε., να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου. Η απάντηση είναι απλή: ο φόβος ότι δημιουργούνται προηγούμενα και για άλλες εθνικές μειονότητες και για αυτονομιστικές τάσεις. Άρα το Κόσοβο δεν μπορεί να θεωρεί δεδομένη την κρατική υπόστασή του.

Το γαλλογερμανικό πλάνο

Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες επενδύουν πολιτικά στο γαλλογερμανικό σχέδιο για την εξομάλυνση των σχέσεων του Βελιγραδίου με την Πρίστινα, που προβλέπει ότι η Σερβία δεν θα υποχρεωθεί να αναγνωρίσει πλήρως την ανεξαρτησία του Κοσόβου, αλλά θα δεχτεί τα κοσοβάρικα διαβατήρια, τη σημαία και άλλα εθνικά σύμβολα της πρώην σερβικής επαρχίας.

Επιπλέον το γαλλογερμανικό σχέδιο προβλέπει ότι το Βελιγράδι θα σταματήσει να μπλοκάρει την ένταξη του Κοσόβου σε διάφορους οργανισμούς και η Πρίστινα από την πλευρά της θα επιτρέψει τη δημιουργία μίας ισχυρής ένωσης των σερβικών κοινοτήτων του Κοσόβου, που θα τους εξασφαλίσει καθεστώς αυτονομίας.

Ο Πρόεδρος Βούτσιτς και ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός Άλμπιν Κούρτι συμφώνησαν επί του σχεδίου αυτού, αλλά ο Βούτσιτς δεν έχει υπογράψει κανένα έγγραφο. Ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός από την άλλη πλευρά αρνείται να δεχτεί τη δημιουργία μίας αυτόνομης ένωσης των σερβικών κοινοτήτων και εμφανίζεται δύσπιστος απέναντι στις διαβεβαιώσεις που του δίνουν οι Ευρωπαίοι μεσολαβητές.

Η τακτική του Βελιγραδίου

Ο Βούτσιτς έπαιξε έξυπνα το χαρτί της χώρας του στο πλαίσιο των νέων ισορροπιών που δημιουργούνται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η Σερβία ψήφισε κατά της Ρωσίας στις συζητήσεις που έγιναν στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ για το Ουκρανικό και, παρότι δεν έχει υιοθετήσει τις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας, η γενική στάση των Σέρβων έχει ικανοποιήσει τους Αμερικανούς. Η Ουάσιγκτον επιρρίπτει στον πρωθυπουργό Κούρτι μεγάλο μέρος της ευθύνης για το αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται το Κόσοβο.

Αλλά η κρίση που προκλήθηκε με την ενέδρα που έστησαν Σέρβοι ένοπλοι σε περίπολο της κοσοβάρικης αστυνομίας στις 24 Σεπτεμβρίου, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Σερβία, και η ανάπτυξη ισχυρών σερβικών δυνάμεων στα σύνορα με το Κόσοβο, επανέφερε στο προσκήνιο τις λεπτές ισορροπίες στην περιοχή. Κάτι που προκαλεί έντονες ανησυχίες σε μία περίοδο που ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και ο Καύκασος είναι σε αναταραχή, μετά την έφοδο των Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την εθνοκάθαρση των Αρμενίων.

Η κρίση στο Κόσοβο θα μπορούσε να αποτελέσει δικαιολογία για την εισβολή σερβικών στρατευμάτων στο Κόσοβο για την προστασία των Σέρβων. Σε απάντηση το ΝΑΤΟ ενίσχυσε την παρουσία της στρατιωτικής δύναμης KFOR, στην οποία πιθανότατα ανατίθεται η ευθύνη για την ασφάλεια των Σέρβων του βορείου Κοσόβου. Κι αυτό ακριβώς αποτελεί πισωγύρισμα στην προσπάθεια των Αλβανών του Κοσόβου για την αναγνώριση της εθνικής κυριαρχίας τους.

Στην ουσία ο Βούτσιτς, χωρίς να χρειαστεί να ρίξουν ούτε μία τουφεκιά οι στρατιώτες του, κατάφερε να αποσπάσει από την κυβέρνηση της Πρίστινα τη διοίκηση των περιοχών όπου ζουν οι Σέρβοι του Κοσόβου.

Η διαρκής ανησυχία για τον ρόλο της Ρωσίας

Οι αρχές του Κοσόβου ανακοίνωσαν ότι ερευνάται πιθανή ρωσική εμπλοκή στην κρίση αυτή, κάτι που δεν έχει αποδειχτεί έως τώρα. Αλλά στην Ευρώπη κυριαρχεί ο φόβος ότι η Μόσχα θα προσπαθήσει να προκαλέσει κρίση στα Βαλκάνια για να μπορέσει να υλοποιήσει απρόσκοπτα τα σχέδιά της στην Ουκρανία.

Η Σερβία από την πλευρά της διατηρεί σε κατάσταση πλήρους ετοιμότητας τα στρατεύματά της, που έχουν εξοπλιστεί με σύγχρονα όπλα – αγορασμένα κυρίως από τη Ρωσία και την Κίνα. «Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην αμυντική θωράκιση της χώρας μας, αλλά η Σερβία είναι φιλειρηνική» διαβεβαίωσε ο Βούτσιτς μετά την εκτόνωση της τελευταίας κρίσης.

Το Βελιγράδι μάλλον δεν έχει λόγο να βρεθεί απέναντι στη Δύση. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Ρώσοι βρίσκουν τις πόρτες κλειστές όταν επισκέπτονται το Βελιγράδι. Εξάλλου κανένας Σέρβος δεν έχει ξεχάσει πως η Σερβία δεν βομβαρδίστηκε από τη Ρωσία, αλλά από το ΝΑΤΟ.

Διαβάστε επίσης:

ΚΚΕ: Στόχος η είσοδος όσο περισσότερων υποψηφίων στον β’ γύρο και επανεκλογή Πελετίδη

ΠΑΣΟΚ: Στόχοι, ελπίδες και φόβοι για τις αυτοδιοικητικές εκλογές – στο πλάνο Αθήνα, Θεσσαλονίκη και… Θεσσαλία

Τα ελληνοτουρκικά και η συγκυρία