Το κλίμα προσέγγισης Αθήνας – Άγκυρας και οι αντιστάσεις που θέλουν «φρένο»

Ο Αύγουστος παραμένει μήνας πολλών και ποικίλων ειδήσεων. Ήταν ένας μήνας ήσυχος μέχρι τη στιγμή που ο κόσμος παγκοσμιοποιήθηκε. Οι πληροφορίες στην εποχή μας κινούνται με απίστευτες ταχύτητες συνοδευόμενες από εικόνα και ήχο, συγκλονίζοντας την κοινή γνώμη, ακόμη και αν αφορούν «μονομαχία στο κλουβί Elon Mask κατά Mark Zuckerberg».

Κινούμενοι υποχρεωτικά στις ίδιες ταχύτητες, τα ΜΜΕ και οι ομάδες συμφερόντων που αναλύουν την εσωτερική κατάσταση και τη διεθνή συμμετοχή

Παρά την αποφασιστικότητα που δείχνουν οι δύο κυβερνήσεις προκειμένου να επιτευχθεί κλίμα που θα επιτρέπει συνομιλίες διερευνητικές σε όλα τα δυνατά πεδία, οι απογοητευμένοι από την προσεκτική υιοθέτηση και εφαρμογή της θετικής ατζέντας στην Ελλάδα και την Τουρκία συνεχίζουν να επιμένουν στη συνθηματολογία των υποχωρήσεων, των παραχωρήσεων ή των δυναμικών συγκρούσεων.

Ως μονόδρομο προτείνουν την προσφυγή στη Χάγη και αρέσκονται – μάλλον από ακαδημαϊκή συνήθεια – να προβληματίζονται όταν στη συζήτηση εμφανίζονται κυρίαρχα δυναμικά στοιχεία γεωπολιτικής στηριζόμενα στη νομική βάση, η οποία όμως εν μέρει προσδιορίζει το πλαίσιο χωρίς να μπορεί να αποτελεί πανάκια του διεθνούς διαλόγου.

Οι διερευνητικές, οι διμερείς, οι πολυμερείς συνομιλίες, η διαμεσολάβηση, η επιδιαιτησία, η προσφυγή στο Δικαστήριο του Δικαίου της Θάλασσας, στο Αμβούργο, αποτελούν τρόπους ενδεδειγμένους προσέγγισης διεθνών θεμάτων πριν τα μέρη προσφύγουν στη Χάγη.

Στην καθημερινότητα των λαών και των ατόμων υπάρχει πάντοτε μία κλιμάκωση των επιλογών, συνδυασμός μέσων πριν καταφύγουν σε υπέρτατο νομικό όργανο. Το Διεθνές Δικαστήριο πριν δικάσει, ζητά συνυποσχετικό των μερών ενώ ταυτοχρόνως προτείνει, έστω και την ύστατη στιγμή, να επιχειρηθεί φιλικός διακανονισμός της εκκρεμότητας.

Το Δικαστήριο με την εμπειρία του γνωρίζει ότι οι υποθέσεις που αποζητούν νομικές λύσεις ποτέ δεν ικανοποιούν απολύτως τις επιθυμίες των προσφευγόντων μελών.

Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προκρίνουν τακτικές συγκλίσεων αποτρέποντας οποιαδήποτε πολωτική πολιτική ή μονομερή δράση.

Στη χώρα μας τα τελευταία μόνο χρόνια γίνεται κατανοητή η αξία πολιτικών δραστηριοτήτων και κινήσεων που προσβλέπουν στο αμοιβαίο κέρδος. Οφέλη από την πολιτική επιλογή συγκλίσεων ακόμη αξιολογούνται με επιφυλάξεις ή και αρνητικά στην Ελλάδα και πολλοί αγαπούν τις θεωρίες της μειοδοσίας.

Όμως, με πολιτικές συγκλίσεων πετύχαμε την ένταξή μας στην ΕΟΚ, συμμετέχουμε στον σκληρό πυρήνα της οικονομικής ενοποίησης, ολοκληρώσαμε την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, επανακτήσαμε έπειτα από μακροχρόνια ουσιαστική εργασία θέση αξιόπιστου συμμάχου στο ΝΑΤΟ, αναβαθμίσαμε τη σχέση μας με το Ισραήλ, τα αραβικά κράτη, καταστήσαμε στρατηγική τη συνεργασία με την Αίγυπτο, εξελίξαμε τις τριμερείς συνεργασίες (αρχικά ήπιας πολιτικής στόχευσης) σε στρατηγικές συμμαχίες, αξιοποιούμε τις προοπτικές με τη Λιβύη, παρά τις επανειλημμένες αδικαιολόγητες πολιτικές υπερβολές του κοντινού παρελθόντος.

Διαπιστώνεται από τις τελευταίες επιτυχημένες και ενδιαφέρουσες διπλωματικές μας πρωτοβουλίες, κυρίως με την τοποθέτηση πρέσβη, πολύ έμπειρου και γνώστη της αραβικής πραγματικότητας, ότι υπάρχει εύφορο έδαφος πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων.

Το σύνολο των στρατηγικών, που διαμορφώνει τη διεθνή προβολή της χώρας μας αναβαθμίζοντας καθημερινά τον ρόλο της Ελλάδος στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, τον Κόλπο, τη Βόρειο Αφρική, αλλά και ευρύτερα, στηρίζεται στις επιλογές της κυβέρνησης, που αξιοποιεί συστηματικά ό,τι έχει διαχρονικά επιτύχει η Ελλάδα, άλλοτε με καθυστερήσεις και σφάλματα και άλλοτε, μάλλον συχνότερα, με συνέπεια και επιμονή.

Παρ’ όλη τη διαπιστωμένη πραγματικότητα, ακόμη ως κοινωνία δεν αποδεχόμαστε τη διαφορετική δομή των διμερών συνομιλιών, των συνομιλιών που πραγματοποιούνται με τρίτους στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, την ουσιαστική σημασία των πρωτοβουλιών που λαμβάνονται στο ΝΑΤΟ για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και, βεβαίως, τις συνομιλίες που πραγματοποιούνται στον ΟΗΕ.

Επειδή όμως ο χρόνος στο «παγκοσμιοποιημένο χωριό μας» κινείται στον 21ο αιώνα και όχι στον προηγούμενο, που όλοι γνωρίσαμε, οι άμεσες απαιτήσεις προσαρμογής δεν συγχωρούν ολιγωρίες.

Το συνεχές αναμάσημα της συμπεριφοράς των άλλων, που προφανώς μας ενοχλεί και μας προβληματίζει, δεν προσφέρει υπηρεσία στη χώρα. Απαιτούνται δημιουργικές προτάσεις που ξεπερνούν τις προκαταλήψεις, εθνικές ή προσωπικές, ώστε οι πολιτικές ηγεσίες να αφομοιώνουν και να υπηρετούν τις προσδοκίες των λαών τους.

Η απόφαση της Τουρκίας να επιτρέψει τους θρησκευτικούς εορτασμούς, ίσως και το πολιτιστικό πρόγραμμα των προσκυνητών / επισκεπτών της Παναγίας Σουμελά, παρά τις αρχικές δυσκολίες και τοποθετήσεις μεμονωμένων πολιτικών και αναλυτών, που δεν είναι όμως η τουρκική κυβέρνηση, δεν αποτελεί πρωτοτυπία της συμπεριφοράς της χώρας.

Όμως η οριστικοποίηση της αδείας αναδεικνύει και δύο πολύ ενδιαφέρουσες συνιστώσες των επιλογών της τουρκικής κυβέρνησης, που προέκυψε από τις πρόσφατες εκλογές.

Η σαφής και στοιχειοθετημένη αυστηρή τοποθέτηση της κεφαλής της Ορθοδοξίας, της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη, λαμβάνεται υπ’ όψιν με θρησκευτική, όπως ακριβώς το επιθυμεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και όχι πολιτική προσέγγιση από την κυβέρνηση Ερντογάν.

Η αναζήτηση ασφαλούς επιστροφής της Άγκυρας προς την παραδοσιακή της δυτική συμμαχία επιτρέπει να αξιοποιούνται όλες οι προσφερόμενες εναλλακτικές με στόχο και την αναβάθμιση της Τουρκίας σε θέματα που άπτονται της διαφορετικότητας και των θρησκευτικών δικαιωμάτων.

Σκαλί – σκαλί επιλέγει η Άγκυρα να κινηθεί προκειμένου να φθάσει στο επίπεδο που θα αναγνωρίζεται η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών. Ο δρόμος πρωτόγνωρος για τον πολιτικά μακρόβιο ηγέτη της χώρας, αλλά φαίνεται ο κ. Ερντογάν εκτιμά, με την πολιτική του διαίσθηση, ότι μπορεί να αναμετρηθεί μεταξύ πολλών άλλων με τόσο σημαντικές για τον ίδιο και την κυβέρνησή του προκλήσεις.

Χρειάστηκε μακρά θητεία στο υπουργείο Εξωτερικών για να γίνει αντιληπτή η σημασία της μεθοδικής, επίμονης και καλά δομημένης διαπραγμάτευσης.

Η εξυπηρέτηση των στόχων της χώρας συνεχίζει να αποτελεί καθήκον και όλων αυτών που αποφασίζουν μακράν της πολιτικής να τοποθετούνται επί σημαντικών θεμάτων, που αφορούν τα διεθνή συμφέροντα της χώρας μας.

Η προετοιμασία της επικείμενης συνάντησης των κ.κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν αποτελεί έργο ξεχωριστής βαρύτητας για το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και βεβαίως του γραφείου του Πρωθυπουργού.

Η συνάντηση των δύο ηγετών στο Βίλνιους εμπλουτίστηκε κυρίως από τα αποτελέσματα των επίσημων ταξιδιών του κ. Μητσοτάκη στην Αίγυπτο και την Κύπρο.

Η δραστηριοποίηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην ευρύτερη περιοχή μας, στην Ε.Ε., στο ΝΑΤΟ, στην Τουρκία, στις βαλκανικές χώρες, και η ιδιαίτερη μέριμνα για την επανεκκίνηση των επαφών με τη Λιβύη και την ομόλογό του διευρύνουν το πεδίο προώθησης πολιτικών προσέγγισης με κέντρο βάρους τα κοινά ενδιαφέροντα των συμμάχων, των εταίρων και των συνομιλητών μας στην ευρύτερη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, τον Κόλπο και την Αφρική.

Η προτεραιότητα της εξωτερικής μας πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων και των θεμάτων της Λωζάννης, τα οποία παρακολουθούνται επισταμένως και από την προσφάτως – μετά την αλλαγή του επικεφαλής– αναδιαρθρωμένη Υπηρεσία Πολιτικών Υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών στη Θράκη (έδρα η Ξάνθη) συμπίπτει με τις επιθυμίες και τα συμφέροντα περισσοτέρων δρώντων.

Μεταξύ των πολλών δράσεων συγκαταλέγεται και η εκλογή της Ελλάδος ως μη Μονίμου Μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Στο Συμβούλιο Ασφαλείας θα κληθεί η Ελλάδα, μετά την εκλογή της, να εργαστεί για την παγκόσμια ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα και το έργο της θα αξιολογηθεί θετικά από τη διεθνή κοινότητα μόνο αν επιτευχθεί ο στόχος που θέτει σαφέστατα η Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών.

Στο δύσκολο περιβάλλον του Συμβουλίου Ασφαλείας η προώθηση των εθνικών συμφερόντων υπάγεται στις διεθνείς προτεραιότητες, η σημαντικότερη των οποίων είναι η διασφάλιση της διεθνούς ειρήνης και της ανεξαρτησίας των μελών του ΟΗΕ, προκειμένου να λειτουργεί η Δημοκρατία, να εξασφαλίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το φυσικό περιβάλλον, που αποτελεί σοβαρότατο θέμα για την ύπαρξή μας.

Σε αντίθεση με αξιόλογους αναλυτές των διεθνών θεμάτων, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, διαπιστώνεται ότι για τη χώρα μας και την Κυπριακή Δημοκρατία ωρίμασαν οι συνθήκες για την ανάληψη περισσοτέρων πρωτοβουλιών, όχι μόνο από την κυβέρνηση, αλλά και από την κοινωνία των πολιτών.

Μεταξύ των πολλών και αξιόλογων δράσεων που αναλαμβάνονται από ΑΕΙ, Ινστιτούτα και δεξαμενές σκέψεις, το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, για δεύτερη χρονιά, διοργανώνει σε συνεργασία με το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης ACT και το Jena Center for Reconciliation Studies, Friedrich Schiller Universitaet – Germany διεθνές θερινό σχολείο (Καβάλα, 3-11 Σεπτεμβρίου 2023).
Θέμα του δεύτερου κύκλου των συζητήσεων η σημασία των υδάτων (εσωτερικών και διεθνών) στην πολιτιστική επικοινωνία των λαών, στις προοπτικές ανάπτυξής τους, στο περιβάλλον, στη ζωή των ανθρώπων και βεβαίως στις τρεις αβρααμικές θρησκείες.

Το πρόγραμμα εξελίσσεται λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, παρέχοντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αντιληφθούν την πραγματικότητα σε διεθνές περιβάλλον που προσφέρεται για τη συνεργασία ακαδημαϊκών, επιχειρηματιών, διπλωματών, εκφράσεων της κοινωνίας των πολιτών καθώς και ομάδων που θεωρούν ότι η διαφορετικότητα αποτελεί πολιτιστικό πλεονέκτημα για την κοινωνία μας.

Η υποδειγματική πολυδιάστατη δράση συμβάλλει επίσης στη διατήρηση της τουριστικής κίνησης στην πόλη της Καβάλας τον μήνα που η έναρξη της σχολικής περιόδου περιορίζει σταδιακά τον εγχώριο τουρισμό.

Οι ήπιες δραστηριότητες μεταφέρουν τα αποτελέσματά τους στις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες και θα μπορούσαν να επιδράσουν στην άμβλυνση των εντάσεων, στην κοινωνική ανοχή και την καλή γειτονία, όπως διαπιστώθηκε στο πρώτο θερινό σχολείο στην Καβάλα (2022).

Η συμπληρωματικότητα των προγραμμάτων της κοινωνίας των πολιτών και των κυβερνητικών πρωτοβουλιών είναι σαφής. Οποιαδήποτε εσφαλμένη εκτίμηση ανταγωνιστικότητας των εκφράσεων των πολιτών έναντι των κυβερνητικών επιλογών, που προκύπτουν από την εντολή του εκλογικού σώματος, δηλαδή και των μελών της κοινωνίας των πολιτών, μάλλον αποδυναμώνει τη συνολική προσπάθεια εξυπηρέτησης των εθνικών επιδιώξεων.

Η σημασία της διαπίστωσης επιβεβαιώνεται από την επιτυχία του εγχειρήματος ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. όταν το κράτος, κυρίως το ΥΠΕΞ, η ακαδημαϊκή κοινότητα και οι αντίστοιχοι κυπριακοί κρατικοί και ακαδημαϊκοί φορείς συντονίστηκαν – απαιτήθηκε, βέβαια, χρόνος – αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες που παρέχει η θεσμική Ευρώπη, αλλά και η ευαισθητοποιημένη κοινωνία της, ώστε σήμερα η Κυπριακή Δημοκρατία να αντιμετωπίζει τις πολλές προκλήσεις και κυρίως την κατοχή με αυξημένες πολιτικές και γεωστρατηγικές δυνατότητες.

Η δημόσια τοποθέτηση στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών σχέσεων απαιτεί συνεχή εγρήγορση και ευρύτερη προσέγγιση της διεθνούς πραγματικότητας, η οποία έχει την ικανότητα είτε να σε απορροφά βιαίως, αν δεν χειριστείς με ψυχραιμία τα μέσα που διαθέτεις και τις ευκαιρίες που δημιουργείς ως έθνος, είτε να σε αποδεχθεί ως ισότιμο και αξιόπιστο συνομιλητή, ανεξαρτήτως μεγέθους, επειδή με συνέπεια και επιμονή προσβλέπεις στους κοινούς συμμαχικούς, εταιρικούς και διεθνείς στόχους.

*Ο δρ Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης

Αντιδράσεις για την πολλαπλή απασχόληση

Οι στόχοι του ΠΑΣΟΚ στις αυτοδιοικητικές

Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο