Νικήστε την απώλεια

Θάνατοι χωρισμοί πτωχεύσεις, δυστυχήματα...
Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο «προσαρμοστικότητα», για να περιγράψουν την ικανότητα να ξεπερνάμε τις συμφορές και να βγαίνουμε απ’ αυτές πιο δυνατοί.

Ο Γάλλος νευρολόγος Μπορίς Σιρουλνίκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βαρ, στη Γαλλία, διηγείται σε ένα από τα βιβλία του ιστορίες ανθρώπων που προχώρησαν με επιτυχία στη ζωή τους, παρ’ όλο που είχαν ζήσει τραγικά χρόνια ως παιδιά. Ένα από αυτά τα παιδιά είναι ο Μπερνάρ, που σε ηλικία έξι ετών τον άρπαξαν οι ναζί και τον μετέφεραν σε ένα μεγάλο θέατρο όπου είχαν συσσωρεύσει χιλιάδες άτομα. Το παιδί καταλάβαινε ότι για να τον έχουν εκεί ήθελαν να τον θανατώσουν, ήταν όμως ο νεαρότερος αιχμάλωτος κι ο μόνος που είχε την ψυχραιμία να παρατηρήσει τις θέσεις των εισόδων και εξόδων και να καταστρώσει ένα σχέδιο φυγής.




Το βλέμμα του ναζί. Μια μέρα, κατάφερε να βγει και να τρέξει μακριά, κυνηγημένος από τους φρουρούς που ήθελαν να τον σκοτώσουν. Σε μια στιγμή, μια νοσοκόμα φώναξε το παιδί και το έκρυψε σε ένα ασθενοφόρο όπου ψυχορραγούσε μια γυναίκα. Ο Μπερνάρ κρύφτηκε κάτω από το φορείο της άρρωστης κι έμεινε εκεί ακίνητος. Όταν το ασθενοφόρο σταμάτησε, πήρε μια βαθιά ανάσα. Δεν ήξερε ότι πλησίαζε η κρισιμότερη στιγμή της ζωής του: ένας γιατρός των Γερμανών ήρθε να εξετάσει τη γυναίκα. Ο Μπερνάρ δεν ξέχασε ποτέ ότι τα μάτια του γιατρού συνάντησαν τα δικά του... και ότι εκείνος έδωσε εντολή να φύγει το όχημα, συγκατανεύοντας στη φυγή του μικρού.


Αυτή ήταν η ιστορία όπως τη διηγείτο ο Μπερνάρ στον εαυτό του και στους άλλους για πολλά χρόνια, ώσπου κατάφερε να συναντήσει τη νοσοκόμα που τον είχε σώσει. Αυτή επιβεβαίωσε σημείο προς σημείο όλα όσα θυμόταν ο Μπερνάρ εκτός από ένα: ο γιατρός δεν ήξερε ότι το παιδί κρυβόταν, απλά είχε ανοίξει το ασθενοφόρο και είχε δώσει άδεια να ξεκινήσει.
Στα βιβλία του Σιρουλνίκ συναντάμε πολλές παρόμοιες ιστορίες ανθρώπων με τρομακτικές εμπειρίες από την παιδική ζωή τους, που όμως παρ’ όλα αυτά (ή ίσως εξαιτίας όλων αυτών) έγιναν επιτυχημένοι ενήλικες, γιατί μπόρεσαν να τις ενσωματώσουν στη ζωή τους χωρίς να τις μετατρέψουν σε τραύματα. Ο Γάλλος νευρολόγος, όπως και άλλοι ειδικοί, υποστηρίζει την ιδέα ότι κανένα τραύμα δεν είναι ανίατο κι ότι ο άνθρωπος έχει πολλούς μηχανισμούς άμυνας που του επιτρέπουν να αντιμετωπίσει αυτές τις καταστάσεις.




Τραγωδίες, απώλειες, διαζύγια... Οι στρατηγικές που εφαρμόζουμε για να ξεπεράσουμε τραυματικά γεγονότα αποτελούν μέρος αυτού που οι ειδικοί αποκαλούν «προσαρμοστικότητα», δηλαδή την ικανότητα ενός ατόμου ή ομάδας να προχωρούν στο μέλλον παρ’ όλα όσα τείνουν να τους αποσταθεροποιήσουν ή παρά τις δυσκολίες της ζωής. Μιλάμε για γεγονότα που είναι συνήθως αναπάντεχα και ανεξέλεγκτα και πλήττουν σημαντικά την αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης στον εαυτό μας. Σε αυτά συγκαταλέγονται οι φυσικές καταστροφές, οι βιασμοί, τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, οι βασανισμοί ή οι απαγωγές. Κι επειδή ο