Να διεκδικήσουμε πιο ήπια "λιτότητα" - οριακές οι συνθήκες στην κοινωνία

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΑΧΙΝΙΔΗ

Η κυβέρνηση εκτιμά πως το 2013 θα είναι η τελευταία χρονιά ύφεσης και η οικονομία θα επιστρέψει σε ανάπτυξη το 2014. Με τα σημερινά δεδομένα, πόσο πιθανό θεωρείτε πως είναι κάτι τέτοιο;

Η κατανομή στο 2013, του μεγαλύτερου μέρους των δημοσιονομικών μέτρων της διετίας 2013-2014 εντείνει την ύφεση και καθιστά δυσκολότερη την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς το 2014. Αν σε αυτό συνυπολογιστούν και οι συνέπειες από την μεγάλη καθυστέρηση στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τότε όλα τα ενδεχόμενα για το 2014 είναι ανοικτά.

Υπάρχει η αίσθηση πως ο έντονα εμπροσθοβαρής χαρακτήρας του προγράμματος προσαρμογής, “σαμποτάρει” εν τη γενέσει την προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Πως κρίνετε αυτή την προσέγγιση;

Η οικονομία σε μια εξαετία έχει χάσει σωρευτικά 20%. Με δεδομένη την πρόοδο στην δημοσιονομική προσαρμογή στη διετία 2010-2011, δεν έπρεπε το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων μετά τις εκλογές του 2012 να είναι νέες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων που ξεπερνούν τα 11 δις το 2013 αλλά πολύ μικρότερες. Γιατί τα οφέλη στην ανταγωνιστικότητα από την μείωση των μισθών εξανεμίζονται σε μεγάλο βαθμό από την ανατίμηση του ευρώ και η ύφεση στην Ευρώπη βραχυπρόθεσμα καθιστά δυσκολότερη την τόνωση της οικονομίας από την αύξηση των εξαγωγών.

Μπορούσαμε να αποφύγουμε την εμπροσθοβαρή εφαρμογή του προγράμματος στην περσινή διαπραγμάτευση;

Πριν από τις εκλογές του 2012 ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Ε. Βενιζέλος πρότεινε στους θεσμικούς πιστωτές η επιμήκυνση του προγράμματος μέχρι το 2016 να οδηγήσει σε ισόρροπη κατανομή των δημοσιονομικών μέτρων σε βάθος τετραετίας. Έτσι, οι συνέπειες της δημοσιονομικής προσαρμογής στην οικονομία θα ήταν πιο ήπιες. Το επιχείρημα μας ήταν ότι από τη στιγμή που με τις σκληρές θυσίες των Ελλήνων στη διετία 2010-2011 είχε ολοκληρωθεί το 70% της δημοσιονομικής προσπάθειας, ήταν αναγκαίο να μειωθεί η ταχύτητα της προσαρμογής για να ανασάνει η οικονομία, να ανασχεθεί η ανεργία να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή. Την θέση αυτή μετά τις εκλογές ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ την έθεσε στον Πρωθυπουργό ως προτεραιότητα για τις διαπραγματεύσεις. Δυστυχώς από τις διαπραγματεύσεις του φθινοπώρου του 2012 πήραμε μόνο παράταση ως προς το χρόνο επίτευξης του στόχου και όχι ως προς την ισόρροπη κατανομή των μέτρων.

Ποια είναι η “συνταγή” για να μπορέσουμε να αναχαιτίσουμε την ύφεση και να περάσουμε σταδιακά σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης;

Να διασφαλίσουμε συνθήκες πολιτικής σταθερότητας που δεν υπήρχαν πριν τις εκλογές επειδή δεν υπήρχε η αναγκαία πολιτική συναίνεση. Η Ελλάδα να προχωρήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές αλλά να διεκδικήσει πιο ήπια δημοσιονομική προσαρμογή. Να ζητήσουμε λοιπόν από την Τρόικα με βάση τη ρήτρα ύφεσης ότι δεν θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα σε περίπτωση που καταγραφούν αποκλίσεις από τους στόχους. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Κυβέρνηση Παπαδήμου επέμεινε να ενσωματωθεί στο 2ο πρόγραμμα η ρήτρα ύφεσης. Παράλληλα από κοινού με την τρόικα να προωθηθεί ένα αξιόπιστο σχέδιο παροχής ρευστότητας μέσω του τραπεζικού συστήματος στην πραγματική οικονομία ακόμη και εάν αυτό σημαίνει την μείωση των αποδεκτών όρων φερεγγυότητας (core tier 1) από τους υπάρχοντες στόχους.

Ποια είναι, τελικά, η δυναμική των ελληνικών εξαγωγών; Μπορούν να αποτελέσουν όχημα για την ανάκαμψη της οικονομίας;

Οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά την περίοδο εφαρμογής του προγράμματος. Όμως το ζητούμενο για την χώρα δεν είναι να προσανατολιστεί μόνο στην αύξηση των εξαγωγών αλλά να δώσει εξίσου σημασία στην ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης ώστε να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή που θα υποκαταστήσει τις εισαγωγές. Με τα ίδια επίπεδα ζήτησης η υποκατάσταση των εισαγωγών δημιουργεί όρους ταχύτερης οικονομικής ανάπτυξης.

Θεωρείτε πιθανό η ευρωζώνη να συναινούσε, μεσοπρόθεσμα, σε μια νέα παράταση του χρόνου προσαρμογής για την Ελλάδα και υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε κάτι τέτοιο;

Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει στις διαρθρωτικές αλλαγές ιδιαίτερα αυτές που θα οδηγήσουν σε μείωση τιμών και στην ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας. Πρέπει όμως να παρουσιάσει στους εταίρους τα προβλήματα στην κοινωνική συνοχή και την πολιτική σταθερότητα από την εφαρμογή του εμπροσθοβαρούς προγράμματος το 2013. Η Ευρώπη πρέπει να μαθαίνει από τα λάθη της και τις επιλογές που απορρέουν από ιδεοληπτικές εμμονές και να πραγματοποιεί τις αναγκαίες μεταστροφές για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα. Η Γερμανία αλλά και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες του σκληρού πυρήνα πρέπει να αναγνωρίσουν την ανάγκη για ηπιότερη δημοσιονομική προσαρμογή. Από αυτή την προσέγγιση κερδισμένη θα βγει η Ευρωζώνη.

Πόσο ανήσυχος είστε, σήμερα, για το ενδεχόμενο κοινωνικής έκρηξης;

Αν δεν κατανοήσουν οι εταίροι τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα φοβάμαι ότι η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη μπορεί να επιστρέψουν στα σκοτεινά χρόνια του 20ου αιώνα. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αντέξει για μεγάλο χρονικό διάστημα ανεργία της τάξης του 30% η οποία σε μεγάλο βαθμό αφορά γυναίκες και νέους ανθρώπους. Αν δεν σπεύσουμε να αντιμετωπίσουμε την ανεργία με αντισυμβατικά εργαλεία τότε θα μετατραπεί σε μακροχρόνια. Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί πάνω από μια δεκαετία για να επιστρέψει στα επίπεδα πριν από την κρίση. Τι θα γίνει όμως στο μεσοδιάστημα με τους άνεργους; Με τις περικοπές έχει συρρικνωθεί το κοινωνικό κράτος και η προστασία που παραδοσιακά η οικογένεια παρείχε στα μέλη της έχει αποδυναμωθεί από μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις. Όλα αυτά καθιστούν οριακές τις συνθήκες στην κοινωνία. Για αυτό καταθέσαμε πρόταση για ανάσχεση της ανεργίας.

Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο αύξησης του “κινήματος, δεν πληρώνω” καθώς αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός πολιτών και επιχειρήσεων που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υπέρογκες φορολογικές τους υποχρεώσεις; Για παράδειγμα η τρόικα προτείνει επέκταση και το 2013 για το χαράτσι στη ΔΕΗ. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να αποδεχθεί κάτι τέτοιο;

Η χώρα μας είχε ένα ιστορικό εκτεταμένης φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από τους εταίρους της ως προς τη βούληση του πολιτικού συστήματος να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα. Κάτω από έκτακτες συνθήκες και προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα δοθεί και 2ο πρόγραμμα στη χώρα αλλά και η δυνατότητα να μειώσει το χρέος της, ψηφίστηκε το φθινόπωρο του 2011 το τέλος ακινήτων. Προεκλογικά είχαμε πει ότι θα αντικατασταθεί από ένα φόρο ακινήτων ώστε να υπάρχει ένας ενιαίος φόρος για τα ακίνητα με την θέσπιση ενός αφορολόγητου και μιας προοδευτικής κλίμακας. Μετά τις εκλογές συγκροτήθηκε διακομματική επιτροπή στην οποία συμμετείχε το ΠΑΣΟΚ και κατέθεσε τις προτάσεις του. Περιμένουμε να ληφθούν αποφάσεις με βάση τις προτάσεις που συζητήθηκαν.

Το δίπολο εξουσίας στη χώρα, που υπήρξε ισχυρό σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης έχει αλλάξει κομματικούς πυλώνες. Υπάρχει προοπτική για την Κεντροαριστερά και με ποιους όρους;

Εκτιμώ ότι στην υπό διαμόρφωση αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για δύο μεγάλα πολυσυλλεκτικά κόμματα που θα εναλλάσσονται στην εξουσία. Για ένα μεγάλο διάστημα θα υπάρχει ένα κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο όπου νέα κόμματα θα γεννιούνται και θα χάνονται. Τα παραδοσιακά κόμματα θα δοκιμάζονται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Όταν αποκαταστήσουν τη σχέση τους με την κοινωνία θα ανακτήσουν τον ρόλο τους στη νέα αρχιτεκτονική.
Η κεντροαριστερά - που η κύρια έκφραση της είναι το ΠΑΣΟΚ χωρίς καμία διάθεση ηγεμονισμού- έχει μέλλον και προοπτική στην Ελλάδα. Αυτό προϋποθέτει ότι θα δώσει στην Ευρώπη μάχες μαζί με τα άλλα κόμματα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλισμού για να αλλάξουν πολιτικές που υπαγορεύτηκαν από την κυριαρχία αντιλήψεων για τον κυρίαρχο ρόλο των αγορών στην οικονομία. Αλλά και μάχες στην Ελλάδα για τις μεγάλες θεσμικές αλλαγές που θα θωρακίσουν τη χώρα απέναντι σε λογικές που θέλουν το κράτος λάφυρο των εκάστοτε νικητών των εκλογών. Μάχες για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού προτύπου και την οικοδόμηση ενός αποτελεσματικού και με στόχευση κοινωνικού κράτους.

* ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΑΧΙΝΙΔΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΗΜΕΡΗΣΙΑ» ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΛΑΠΑΝΟΥ ΚΑΙ ΚΩΣΤΑ ΤΣΑΧΑΚΗ