Το Στοίχημα των ανθρώπων

“Το Στοίχημα των ανθρώπων”, Μιχάλη Σπέγγου, εκδόσεις Λιβάνη

του Γιώργου Δουατζή
Πάντοτε λέω πως δεν μπορώ να γράφω ή να διαβάζω κάτι για να περνάει η ώρα. Ένα έργο τέχνης δεν έχει λόγο ύπαρξης, όταν δεν προκαλεί τον δέκτη του, όταν δεν διεγείρει παραγωγικά συναίσθημα και λογική ώστε να προχωρήσει η σκέψη, όχι για να καθοδηγηθεί. Δεν καταγράφηκε κανένα έργο στην ιστορία της λογοτεχνίας ως σημαντικό επειδή ήταν απλά ένα τεχνούργημα λόγου, έστω αριστούργημα, χωρίς αντίκρισμα στη διανοητική αφύπνιση, την πνευματική έγερση, την πρόκληση για προχώρημα του νου.
Το “Στοίχημα των ανθρώπων” είναι από τα έργα που ενεργοποιούν τη σκέψη. Σε παρασύρει με την ευρηματική μυθιστορία του, αλλά συγχρόνως ωθεί σε εσωτερικό διάλογο. Σε αναζήτηση μιας προσωπικής αλήθειας, της οποίας πτυχές, ενδεχομένως, δεν είχες ανακαλύψει πριν. Αυτά, εφόσον φυσικά κάνεις ως αναγνώστης τις ανάλογες αναγωγές στα του εαυτού σου. Άρα το βιβλίο αυτό έχει λόγο ύπαρξης, διαβάζεται ευχάριστα, αλλά κυρίως είναι χρήσιμο.

Με το έργο αυτό ο Μιχάλης Σπέγγος λειτούργησε ως άψογος παραμυθάς. Ήτοι πλούσια μυθοπλασία, γλαφυρή αφήγηση, απαντοχές, ξαφνιάσματα, διερωτήσεις, άρα αδιάπτωτη πρόκληση ενδιαφέροντος κατά την ανάγνωση. Μέσα από το μύθο που πλάθει, υποδορίως πασχίζει, να μας μιλήσει για τον σύμπαν που έχει χτίσει στο διάβα του χρόνου, να μας ξεναγήσει στο αξιακό του σύστημα, να μοιραστεί μαζί μας τις αγωνίες του, μεταφέροντάς τες με μεγάλη δεξιότητα στο στόμα των ηρώων του.

Νομίζω ότι κάθε άνθρωπος, συνειδητά ή όχι, έχει κατασκευάσει ένα σύστημα αξιών, μια στέρεα ή όχι φωλιά, όπου κουρνιάζει τις δύσκολες κυρίως ώρες. Είναι αυτό το όλον που εκφράζουμε με συμπεριφορές, στάσεις ζωής, επιδιώξεις, προβολές κατασκευών της εγκεφαλικής μας λειτουργίας. Είναι η φωλιά όπου κουρνιάζει κάθε ζωντανό ον, για να ξεκουραστεί, να πάρει δύναμη για το αύριο. Το οποίο αύριο ως θέμα, ως λέξη - κλειδί δεσπόζει στο έργο του Μιχάλη Σπέγγου. Όχι με την απλή έννοια του τι θα γίνει αύριο για τους ήρωες, αλλά τι θα γίνει αύριο με ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και πέρα από αυτόν.

Κάθε ανθρώπινη κίνηση, σκέψη, δράση έχει να κάνει με την επιβεβαίωση της ύπαρξής μας. Κάνω αυτό, άρα υπάρχω ή δεν μπορεί να μην υπάρχω, αφού κάνω αυτό. Αυτή η δικαιολογία ύπαρξης θέλει να έχει πάντοτε αύριο. Να έχει μέλλον. Να υπάρχει αρκετές φορές και πέραν του χρόνου ζωής μας. Όπως τα έργα των δημιουργών.

Αν εξαιρέσουμε το θάνατο, αυτή την τελευταία πράξη ζωής, όλα τα άλλα στοιχεία που χρησιμοποιεί ο Σπέγγος θέλουν ένα αύριο υπαρκτό, καλύτερο, ζωογόνο, με εντονότερη την αυταπάτη της διάρκειας των ευτυχών στιγμών. Και βέβαια ανιχνεύει στοιχεία και σκέψεις για την κοινωνία, την πολιτική με την ευρύτερη έννοια. Δίνει έτσι, ένα καλό παράδειγμα φυγής από τα συμπτώματα αυτισμού και εσωστρέφειας, τα οποία διακρίνονται στην ελληνική λογοτεχνία των τελευταίων τριών δεκαετιών, ιδιαίτερα στην ποιητική παραγωγή. Δυστυχώς οι περισσότεροι ποιητές και λογοτέχνες μας, αρνούνται να δ