Ισραήλ:Η εμπειρία κορυφαίου διαπραγματευτή ομήρων για Χαμάς & η σχέση με Κύπρο

Μια από τις πιο σημαντικές πτυχές του πολέμου στο Ισραήλ είναι το ζήτημα των ομήρων. Η επίλυση του ζητήματος αυτού  επηρεάζει άμεσα και θα θα κρίνει σε σημαντικό βαθμό την έκβαση του πολέμου. Η εφημερίδα Haarezt δημοσίευσε ένα άρθρο το οποίο αναφέρεται στον David Meidan, ένα κορυφαίο ισραηλινό διαπραγματευτή ο οποίος είχε και στο παρελθόν εργαστεί για απελευθέρωση ομήρων από την Χαμάς. Ο ίδιος που πέρασε για εκπαίδευση και από την Κύπρο,

Ακολουθεί μετάφραση από την Haaretz. 

«Οι όμηροι που συνέλαβε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου πρέπει να επιστρέψουν στα σπίτια τους «πάση θυσία», είπε ο Μέινταν. «Ακόμα κι αν το Ισραήλ πρέπει να πληρώσει ένα βαρύ και οδυνηρό τίμημα για το άνοιγμα των φυλακών του και την απελευθέρωση και των 6.000 Παλαιστινίων τρομοκρατών». 

Αυτή η αδιάλλακτη στάση θα μπορούσε να τον κάνει αντιδημοφιλή στην κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ο πρωθυπουργός δεν συνάντησε καν τις οικογένειες των ομήρων παρά μόνο τρεις εβδομάδες μετά την κρίση. Μετά από δημόσιες πιέσεις από τις οικογένειες (και προτροπή από πρώην αξιωματούχους ασφαλείας κατ' ιδίαν), έχει πλέον δηλώσει ότι η απελευθέρωση των ομήρων αποτελεί προτεραιότητα.

Αν και κάποτε συνεργάζονταν αρκετά ομαλά, ο Meidan και ο Νετανιάχου έχουν έντονο παρελθόν.. Νωρίτερα αυτό το έτος, ο Meidan είχε ηγηθεί διαμαρτυριών ενάντια στις προτάσεις του πρωθυπουργού να αποδυναμώσει το δικαστικό σώμα του Ισραήλ, το οποίο ο πρώην αξιωματικός της Μοσάντ θεωρούσε απειλή για την ισραηλινή δημοκρατία. Κατηγορεί τον Νετανιάχου ότι απέτυχε να αποτρέψει την καταστροφή της 7ης Οκτωβρίου.Κάθε εβδομάδα δημοσιεύει σατιρικά ποιήματα για τον Νετανιάχου στα social media. 

Φυγή από Αίγυπτο-εκπαίδευση Κύπρο 

Ο Meidan γεννήθηκε στο Κάιρο το 1955. Ο πατέρας του διατηρούσε μια επιχείρηση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που παρείχε δεσμούς με τον αιγυπτιακό στρατό. Ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ μόλις είχε έρθει στην εξουσία και εξαπέλυε πύρινες διαβολές εναντίον του Ισραήλ και της Δύσης. Οι γονείς του Meidan αποφάσισαν να μετακομίσουν στο Τελ Αβίβ. «Κανείς δεν μας ζήτησε να φύγουμε, αλλά όπως πολλοί Εβραίοι νιώσαμε ότι το έδαφος έκαιγε κάτω από τα πόδια μας. Η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη και δυσάρεστη».

Σπούδασε αραβικά στο λύκειο, τα οποία αργότερα τελειοποίησε στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, όπου διάβασε αραβικά και μελέτες για τη Μέση Ανατολή (η αιγυπτιακή του διάλεκτος είναι τόσο καλή που έχει μπερδευτεί με μητρική του γλώσσα).

Ως νεαρός αξιωματικός των πληροφοριών, τη δεκαετία του 1980, ο Meidan τοποθετήθηκε στην Κύπρο, όπου καλλιέργησε πηγές στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (plo) του Γιασέρ Αραφάτ. Το 1985 βοήθησε στην αποτροπή μιας επίθεσης σε μια παραλία του Τελ Αβίβ. Αφού διεύθυνε επιτυχώς πράκτορες σε όλη τη Μέση Ανατολή για 20 χρόνια, διορίστηκε σε ανώτερο ρόλο στην υπηρεσία πληροφοριών, δουλεύοντας σε μυστικές πρωτοβουλίες για να κερδίσει τη φιλία των αραβικών καθεστώτων στον Κόλπο (τέτοιες πρωτοβουλίες συχνά συνοδεύονταν από την παροχή υψηλής τεχνολογίας Ισραηλινό spyware).

H διαπραγμάτευση με Χαμάς το 2011 

Ένα ηλιόλουστο πρωί τον Απρίλιο του 2011 ο Meidan παρευρέθηκε σε μια τελετή αποφοίτησης για τους ανώτερους διοικητές της Μοσάντ όταν ο επικεφαλής της οργάνωσης του ψιθύρισε στο αυτί: «Πηγαίνετε αμέσως στην Ιερουσαλήμ». Ο Νετανιάχου ήθελε να αναλάβει τις προσπάθειες για την απελευθέρωση του ενός ισραηλινού του Σαλίτ.

Οι δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Meidan στη διαπραγμάτευση για έναν μόνο κρατούμενο προσφέρουν κάποια εικόνα για το πόσο δύσκολο θα είναι να απελευθερωθούν περισσότεροι από 200. Πρώτα έπρεπε να βρει ένα κανάλι ουσιαστικής επικοινωνίας με τη Χαμάς. Τα ψυχολογικά προφίλ των ηγετών της οργάνωσης που καταρτίστηκαν από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες δεν ήταν πολύ χρήσιμα. ("Καμία προσβολή, αλλά αυτό που διάβασα δεν με βοήθησε στις προσπάθειές μου να καταλάβω την πραγματική φύση με ποιον είχα να κάνω.") Την πρώτη του μέρα στη δουλειά, ένας Ισραηλινός ακτιβιστής ειρήνης ονόματι Gershon Baskin ζήτησε συνάντηση . Ο Baskin είπε ότι είχε μια επαφή στη Χαμάς που θα μπορούσε να τον συνδέσει με τη στρατιωτική ηγεσία της ομάδας.

Ο Μπάσκιν είχε πλησιάσει τους δύο προηγούμενους απεσταλμένους που εργάζονταν για την απελευθέρωση του Σαλίτ, αλλά εκείνοι τον είχαν αποκρούσει – τον έβλεπαν ως αφελή ονειροπόλο. Ο Meidan, ωστόσο, είχε την τάση να είναι ανοιχτόμυαλος. «Ένας καλός αξιωματικός πληροφοριών πρέπει να ξέρει πώς να παρατηρεί, να ακούει, να θυμάται και να μην παρασύρεται σε συναισθηματική προκατάληψη», εξήγησε. Ο Meidan άρχισε να ανταλλάσσει μηνύματα μέσω της επαφής του Baskin και φαινόταν ότι μεταβιβάζονταν στον Jabari, τον στρατιωτικό διοικητή της Χαμάς. Στην αρχή τα μηνύματα ήταν απλώς σύντομα κείμενα. Μετά αναπτύχθηκαν. Η Χαμάς έκανε έφτανε σε σημείο να ευχηθεί στον Ισραηλινό «καληνύχτα» στο τέλος της ημέρας. Καθώς η επικοινωνία γινόταν πιο ουσιαστική, ο Meidan έδωσε στον Baskin πρόσβαση σε μια συσκευή φαξ.

Το κανάλι Baskin βοήθησε να καθιερωθεί η διαπραγματευτική πρωτοβουλία του Meidan ως σοβαρή στα μάτια της Χαμάς. «Η εμπιστοσύνη κερδίζεται βήμα προς βήμα με μικρές, μικροσκοπικές κινήσεις», είπε.

Η συνάντηση στο Κάιρο 

Λίγο αργότερα, ο Meidan ζήτησε από τους Αιγύπτιους να οργανώσουν μια συνάντηση με τον Jabari στο Κάιρο. Ο Jabari φοβόταν ότι οι Ισραηλινοί θα τον σκότωναν καθώς διέσχιζε την έρημο του Σινά προς τα αιγυπτιακά σύνορα και ζήτησε διαβεβαιώσεις ότι θα προστατευόταν.

Αρχικά η ατμόσφαιρα στη συνάντηση δεν ήταν ελπιδοφόρα. Ο Jabari σκληραγωγημένος από 13 χρόνια στη φυλακή του Ισραήλ, ήταν σκληρός και ασυμβίβαστος. «Οι απαιτήσεις του ήταν ατελείωτες». Οι Αιγύπτιοι προσπάθησαν να τον απαλύνουν με μικρές πολυτέλειες. Τον πήγαν μάλιστα για πρώτη φορά στον κινηματογράφο. 

Oι διαπραγματεύσεις προχώρησαν από τις αρχές μιας συμφωνίας στα ονόματα των οποίων οι κρατούμενοι θα αποφυλακίζονταν. Αυτό, υπενθύμισε ο Meidan, ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι της διαδικασίας. Αρκετοί από τους άνδρες στη λίστα της Χαμάς είχαν εμπλακεί στη δολοφονία Ισραηλινών. Ο Meidan είχε τουλάχιστον το πλεονέκτημα να γνωρίζει εκ των προτέρων τι επρόκειτο να ζητήσει ο Jabari επειδή το Ισραήλ κρυφακούει τις επικοινωνίες της Χαμάς. «Πάντα ξέραμε ποια θα ήταν η επόμενη κίνησή του», είπε.

«Φυσικά, ζήσαμε στιγμές θυμού και απογοήτευσης, αλλά ποτέ δεν απειλήσαμε», είπε ο Meidan. «Δεν πιστεύω στις απειλές»

Ο Νετανιάχου ήταν υπό μεγάλη πίεση στο εσωτερικό σε αυτό το σημείο. Πρωτοφανείς διαδηλώσεις για το αυξανόμενο κόστος ζωής στο Ισραήλ είχαν ξεσπάσει εκείνο το καλοκαίρι. Στο τέλος ο Meidan εξουσιοδοτήθηκε να προσφέρει πάνω από 1.000 κρατούμενους για τον Shalit, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων αμφιλεγόμενων (ο Yahya Sinwar, τώρα επικεφαλής της Χαμάς στη Γάζα, ήταν στη λίστα). Τον Οκτώβριο του 2011 ο Meidan πέταξε με ιδιωτικό τζετ στο Κάιρο για να υπογράψει τη συμφωνία.

Παραλίγον κατάρερευση στο παρά πέντε

Ακόμη και τότε, παραλίγο να καταρρεύσει την τελευταία στιγμή. Ο Jabari υπέγραψε πρώτα το έγγραφο, το οποίο ήταν στα αραβικά. Ο Meidan λέει ότι όταν το διάβασε πριν προσθέσει τη δική του υπογραφή, παρατήρησε ότι έλειπαν κάποιες γραμμές που είχαν συμφωνηθεί. Αρνήθηκε να υπογράψει και κατηγόρησε τη Χαμάς για εξαπάτηση. Οι Αιγύπτιοι αξιωματικοί των πληροφοριών πήγαν να μιλήσουν με τον Jabari. Μετά από δύο νευρικές ώρες, η ομάδα της Χαμάς συμφώνησε να επαναφέρει τις γραμμές και η συμφωνία υπεγράφη. 

Μια εβδομάδα αργότερα ο Jabari και οι Αιγύπτιοι αξιωματικοί των πληροφοριών συνόδευσαν τον Shalit στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα μεταξύ της Γάζας και της Αιγύπτου. Ο Meidan και η ομάδα του τον περίμεναν σε ένα παλιό ισραηλινό στρατιωτικό αυτοκίνητο. Ένας από τους Αιγύπτιους αξιωματούχους γέλασε και πρότεινε ότι ο Shalit και ο Meidan μπορεί να αισθάνονται πιο άνετα να οδηγούν στα ισραηλινά σύνορα με τη Mercedes το. Από τα σύνορα ο Shalit και ο Meidan μεταφέρθηκαν με ισραηλινό στρατιωτικό ελικόπτερο σε μια βάση της αεροπορίας. Όταν άνοιξε η πόρτα του ελικοπτέρου, ο Meidan έμεινε έκπληκτος όταν είδε τον Νετανιάχου να περιμένει τον νεαρό στρατιώτη, μαζί με ένα βιαστικά συγκεντρωμένο σώμα Τύπου. Ήταν πολύ καλή ευκαιρία για φωτογράφηση για να την αφήσει ο πρωθυπουργός.

Ακόμη και μετά από όλο το αίμα που χύθηκε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, ο Meidan πιστεύει ότι μπορεί και πρέπει να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη μεταξύ του Ισραήλ και των διαπραγματευτών της Χαμάς για ομήρους

Τον Οκτώβριο του 2012 ζητήθηκε από τον Meidan να μιλήσει για τις εμπειρίες του ως διαπραγματευτής ομήρων σε φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Τους είπε, μεταξύ άλλων, ότι τα εσωτερικά πολιτικά προβλήματα του Νετανιάχου έπαιξαν ρόλο στην αποδοχή των εξαιρετικά υψηλών απαιτήσεων της Χαμάς. Κάπως έτσι, ο κύριος κατάσκοπος απέτυχε να εξετάσει την πιθανότητα κάποιος να ηχογραφεί τη συνεδρία. Διέρρευσε στον Τύπο και ο Νετανιάχου ήταν έξαλλος. Ο Meidan είχε υποδειχθεί ότι θα ήταν ο επόμενος ηγέτης της Μοσάντ, αλλά ο Νετανιάχου θα έπρεπε να εγκρίνει την υποψηφιότητά του. Γνωρίζοντας ότι τώρα δεν είχε καμία πιθανότητα να προχωρήσει περαιτέρω, παραιτήθηκε. Η καριέρα του στις μυστικές υπηρεσίες είχε τελειώσει.

Ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση του Σαλίτ, το Ισραήλ δολοφόνησε τον  Jabari σε ένα χτύπημα με πυραύλους καθώς περνούσε μέσα από την πόλη της Γάζας. «Ήταν λάθος»,είπε ο Meidan.

Η σημασία του χρόνου 

Η προσπάθεια απελευθέρωσης των ομήρων της 7ης Οκτωβρίου απλώνεται σε διάφορες οργανώσεις.  Η μία είναι ο IDF, το οποίο συλλέγει πληροφορίες, σχεδιάζει επιχειρήσεις διάσωσης και, επιλεκτικά, μοιράζεται πληροφορίες με τους συγγενείς των ομήρων. Οι οικογένειες έχουν σχηματίσει μια επιτροπή ώστε να μπορούν να συνεργαστούν για να λάβουν δημοσιότητα και να πιέσουν την κυβέρνηση. Η πλειοψηφία τους θέλει να σταματήσουν οι επιθέσεις στη Γάζα μέχρι να επιστρέψουν οι συγγενείς τους στο σπίτι, αν και μια μειοψηφία υποστηρίζει τους βομβαρδισμούς. Ο Νετανιάχου έχει ορίσει επίσης απεσταλμένο για τους ομήρους. Τόσο το Κατάρ όσο και η Αίγυπτος αναφέρεται ότι εμπλέκονται σε προσπάθειες μεσολάβησης για την απελευθέρωσή τους.

Όταν οι συγγενείς των ομήρων τον καλούν, ο Meidan τους δίνει την ίδια συμβουλή: «διαχωρίστε τους ήχους από τους θορύβους». Πολλοί άνθρωποι προσφέρονται να βοηθήσουν να βγουν οι όμηροι από τη Γάζα. Μερικοί είναι καλοπροαίρετοι. μερικοί, όπως το θέτει ο Meidan, είναι «τσαρλατάνοι». Πιστεύει ότι ο χρόνος είναι κρίσιμος εάν ένας αριθμός από τους ομήρους θέλει να επιβιώσει και η επένδυση υπερβολικού χρόνου και ενέργειας σε λάθος κανάλια μπορεί να είναι δαπανηρή. Οι οικογένειες πρέπει να «συγκεντρωθούν και να βρουν τους σωστούς μεσολαβητές, είτε είναι το Κατάρ, η Αίγυπτος ή η Τουρκία», είπε ο Μέινταν. «Μην ψάχνετε για πάρα πολλούς δρόμους.

«Όταν διαπραγματευόταν την ανταλλαγή του Shalit, είχε αντιταχθεί στην ιδέα να χωριστεί η συμφωνία σε διαφορετικές φάσεις. Τώρα, λόγω της τεράστιας κλίμακας της ομηρίας, σκέφτεται διαφορετικά. «Αν δεν μπορούμε να έχουμε μια ολόκληρη συμφωνία, ας το κάνουμε σταδιακά, πρώτα γυναίκες και παιδιά, προκειμένου να εδραιωθεί η εμπιστοσύνη».

Ακόμη και μετά από όλο το αίμα που χύθηκε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, ο Meidan πιστεύει ότι μπορεί και πρέπει να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη μεταξύ του Ισραήλ και των διαπραγματευτών της Χαμάς. Ο Yuval Diskin, πρώην επικεφαλής της Shin Bet, της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας του Ισραήλ, ο οποίος έχει συνεργαστεί με τον Meidan στη συνεχιζόμενη προσπάθεια απελευθέρωσης του Αιθίοπα-Ισραηλινού, λέει ότι αυτή η ικανότητα για «δημιουργική σκέψη» είναι που κάνει τον Meidan τόσο αποτελεσματικό διαπραγματευτή. «Κατανοεί όλο το φάσμα της αραβικής κουλτούρας, και πάνω απ' όλα είναι ένας άνθρωπος».

Ο Meidan ανέστειλε τη δημόσια εκστρατεία κατά του Νετανιάχου, αλλά σχεδιάζει να την επαναλάβει μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Eρωτηθείς  τι είχε μάθει από τις διαπραγματεύσεις του Σαλίτ είπε  «Κλείσε μια συμφωνία όσο πιο γρήγορα μπορείς», είπε. «Επειδή μπορεί να είναι πολύ αργά»