Στο VAR του ΓΕ το νέο γήπεδο Λεμεσού: Τα λάθη που αύξησαν το κόστος

Στη δημοσιότητα δόθηκε η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή με θέμα «Έλεγχος Δημοσίων Διαγωνισμών και Δημοσίων Συμβάσεων Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού».

Μεταξύ άλλων κάνει αναφορά στην ανέγερση του νέου ποδοσφαιρικού γηπέδου Λεμεσού στο Κολόσσι. Συγκεκριμένα, τονίζει ότι «σε συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ) του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού (ΚΟΑ), ημερ. 23.12.2013, αποφασίστηκε η επιχορήγηση του συνολικού κόστους κατασκευής ποδοσφαιρικού γηπέδου στη Λεμεσό, το οποίο θα κατασκεύαζαν τα σωματεία Απόλλων, ΑΕΛ και

Άρης (στο εξής «τα τρία Σωματεία»), σε αντίθεση με τα τότε εν ισχύι κριτήρια του Οργανισμού, που προέβλεπαν επιχορήγηση με 60% επί των επιλέξιμων δαπανών. Ακολούθως, σε σύσκεψη που έγινε υπό την προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας στις 19.5.2014, αποφασίστηκε η δημιουργία νέου γηπέδου στη Λεμεσό, χωρητικότητας 12 χιλιάδων φιλάθλων, το κόστος του οποίου θα ανερχόταν στα €15εκ.

Αργότερα, το Υπουργικό Συμβούλιο (ΥΣ) ενέκρινε τον Ιούλιο του 2017 το κόστος των €28,2εκ. για την ανέγερση του νέου γηπέδου Λεμεσού από τον Οργανισμό. Με βάση την απόφαση, ο ΚΟΑ ορίστηκε ως η Αναθέτουσα Αρχή (ΑΑ) του κατασκευαστικού συμβολαίου, εκ μέρους των τριών Σωματείων Λεμεσού, η σύμβαση του οποίου θα υπογραφόταν μετά τη λήψη της σχετικής έγκρισης από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΓΔΑΕΕ).

Ο ΚΟΑ προχώρησε στη συνέχεια στην ετοιμασία των εγγράφων διαγωνισμού κατασκευής του Έργου, στη βάση μελέτης που είχε ετοιμαστεί από τον Σύμβουλο Μελετητή (ΣΜ) που είχαν ορίσει τα τρία Σωματεία, για τα οποία η Υπηρεσία μας απέστειλε επιστολή στον ΚΟΑ με πολλές και σημαντικές παρατηρήσεις, με τις σημαντικότερες εξ αυτών να αφορούν στον ανεπαρκή χρόνο διάρκειας της σύμβασης (24 μήνες αντί τουλάχιστον 36 μήνες) και στη μη συμπερίληψη στα έγγραφα προνοιών για τη συντήρηση του γηπέδου.

Μετά την έγκριση των εγγράφων διαγωνισμού από το ΔΣ του Οργανισμού, ο Πρόεδρός του μας πληροφόρησε ότι η εκτιμώμενη αξία του γηπέδου αυξήθηκε στα €29.320.830, χωρίς το κόστος της συντήρησης, το χρονοδιάγραμμα κατασκευής αυξήθηκε στους 28 μήνες, η συντήρηση θα διευθετείτο με σχετική συμφωνία ανάμεσα στον ΚΟΑ και τη διαχειρίστρια εταιρεία A.A.A. Limassol Stadium Ltd που συστάθηκε από τα τρία Σωματεία και το Έργο θα υλοποιείτο νοουμένου ότι θα εξασφαλιζόταν η έγκριση της ΓΔΑΕΕ, ενώ σε αντίθετη περίπτωση ο ΚΟΑ θα το εκτελούσε ως ιδιοκτήτης.

Στη συνέχεια ο ΚΟΑ προχώρησε στην προκήρυξη του διαγωνισμού για την κατασκευή του γηπέδου, με εκτιμώμενη αξία ύψους €29.320.830. Υποβλήθηκαν δύο προσφορές και η σύμβαση ανατέθηκε στον χαμηλότερο οικονομικό φορέα (ΟΦ) για το ποσό των €31.333.000, με συμβατική περίοδο ολοκλήρωσης τις 4.6.2021.

Με την έναρξη του Έργου παρουσιάστηκαν πολλά και σημαντικά προβλήματα, όπως η ανεύρεση μπάζων και τα προβλήματα εντός του χώρου των κατασκευών των τοίχων αντιστήριξης και της ανάγκης ανασχεδιασμού τους, λόγω της λανθασμένης μελέτης του ΣΜ, σε σχέση με την πραγματική όδευση του Νότιου Αγωγού/άλλων αγωγών εντός του χώρου ανέγερσης του Έργου, παρόλες τις έγκαιρες υποδείξεις του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), καθώς επίσης εντοπίστηκαν ελλείψεις στη Γεωλογική Μελέτη και άλλα προβλήματα. Εξαιτίας των πιο πάνω προβλημάτων, αλλά και, όπως εκ των υστέρων διαφάνηκε, των σοβαρών ελλείψεων/ασαφειών της μελέτης του Έργου, αναστάληκε η περίοδος κατασκευής κατά επτά μήνες για την επίλυσή τους.

Κατά την εν λόγω περίοδο, η Υπηρεσία μας απέστειλε πληθώρα επιστολών ελέγχου στον ΚΟΑ, ώστε να βοηθηθεί ο Οργανισμός και να ολοκληρωθεί το Έργο με τις ελάχιστες δυνατές, υπό τις περιστάσεις, χρονικές και οικονομικές ζημιές, για προστασία του δημόσιου συμφέροντος. Στις επιστολές μας τονίσαμε ότι, αν δεν λαμβάνονταν άμεσα και δραστικά μέτρα, το Έργο θα κατέληγε να είναι ένα σκάνδαλο μεγάλων διαστάσεων, με μεγάλες υπερβάσεις κόστους και καθυστερήσεις.

Επισημάναμε επίσης ότι το Έργο υλοποιείτο από τον ΚΟΑ, με ανύπαρκτη εμπειρία σε τέτοιου μεγέθους και είδους συμβάσεις δημοσίων έργων και μία μελέτη που από την πρώτη στιγμή αποδείχθηκε ανεπαρκής, ελλιπής και προβληματική. Ως εκ τούτου, εισηγηθήκαμε, μεταξύ άλλων, την ανάληψη της διαχείρισης του Έργου από το Τμήμα Δημοσίων Έργων (ΤΔΕ) και εφόσον ο υφιστάμενος ΣΜ ζήτησε την αποδέσμευσή του από το Έργο, αυτή να γινόταν μετά που θα βρισκόταν αντικαταστάτης του μέσω της διαγωνιστικής διαδικασίας που θα προκηρυσσόταν από τον ΚΟΑ.

Στη βάση των εισηγήσεών μας, η Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ) αποφάσισε τον Ιούλιο του 2019 την έγκριση της μεταβίβασης της σύμβασης από τον ΚΟΑ στο ΤΔΕ.

Μετά από διαβουλεύσεις του ΚΟΑ με τον Ανάδοχο, τον Απρίλιο του 2021 υποβλήθηκε στην ΚΕΑΑ αίτημα με εισήγηση την παραχώρηση παράτασης χρόνου 55 εβδομάδων, με οικονομικές αποζημιώσεις ύψους €895.000. Η Υπηρεσία μας δεν συμφώνησε με την εν λόγω διευθέτηση, καθότι ήταν υπέρμετρα επωφελής για τον Ανάδοχο, ο οποίος είχε και ο ίδιος σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την καθυστέρηση που παρατηρήθηκε. Η ΚΕΑΑ ενέκρινε τον Ιούλιο του 2021 την πιο πάνω διευθέτηση, την οποία αποδέχθηκε ο Ανάδοχος. Σε κατοπινό στάδιο, παραχωρήθηκε στον Ανάδοχο επιπρόσθετη παράταση χρόνου, μεταθέτοντας την ημερομηνία ολοκλήρωση του Έργου στις 16.9.2022.

Το Έργο παραλήφθηκε τον Νοέμβριο του 2022, δηλαδή 45 μήνες μετά την ημερομηνία έναρξής του, αντί σε 28 μήνες που προνοούσε το κατασκευαστικό συμβόλαιο. Μέχρι τις 5.10.2022, είχαν εκδοθεί 80 αλλαγές, το δε σύνολο των εκκρεμών και προτεινόμενων αλλαγών/απαιτήσεων ανήλθε στο ποσό των €12.020.536. Η εκτίμηση του τελικού ποσού της σύμβασης υπολογίζεται από το ΤΔΕ στα €40.000.000, χωρίς το κόστος της συντήρησης, αντί €31.333.000.

Πέραν της κατασκευής του γηπέδου, το ΤΔΕ προχώρησε στην προκήρυξη σχετικού διαγωνισμού για την κατασκευή του οδικού δικτύου που θα οδηγεί στο γήπεδο. Το συμβόλαιο προκηρύχθηκε και υπογράφηκε με σημαντική καθυστέρηση, σε σχέση με την ημερομηνία ολοκλήρωσης του γηπέδου, με αποτέλεσμα η ολοκλήρωση του πλήρους οδικού δικτύου να αναμένεται να ολοκληρωθεί ένα περίπου χρόνο μετά την αναμενόμενη αναθεωρημένη ημερομηνία παραλαβής του γηπέδου.

Διαπιστώσαμε, επίσης, ότι η μελέτη του αρχικού ΣΜ προέβλεπε 12.600 θέσεις στο γήπεδο, χωρίς όμως να είχαν δειχθεί σχεδιαστικά τα καθίσματα στη μελέτη, με βάση διεθνή πρότυπα και οδηγίες σε σχέση με την άνεση των θεατών και τον αριθμό των θέσεων, στην πράξη ο αριθμός αυτός ήταν ανέφικτος. Ο Οργανισμός εν τέλει αποφάσισε, μετά από συζητήσεις που έγιναν με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τον τελικό αριθμό των καθισμάτων, που ανήλθε στις 10.700 θέσεις, συμπεριλαμβανομένων των επίσημων θέσεων και των θέσεων των δημοσιογράφων. Ο έλεγχός μας κατέδειξε ότι οι ενέργειες που έγιναν για το θέμα αυτό, θα έχουν συνεχή αντίκτυπο στα έσοδα/εισπράξεις φόρων από το κράτος, εξαιτίας της μείωσης των θέσεων κατά 1.900 και της μειωμένης ως εκ τούτου προσέλευσης θεατών, ενέργεια/αμέλεια που η Υπηρεσία μας θεωρεί ως άκρως απαράδεκτη.

Για το θέμα της διαχείρισης, εκμετάλλευσης και συντήρησης του γηπέδου, η Υπηρεσία μας απέστειλε σχετικές επιστολές, τόσο στον Οργανισμό, όσο και στην Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων (ΕΕΚΕ), με τις οποίες τονίσαμε ότι ως θέμα αρχής, η κρατική περιουσία αν θα δοθεί σε ιδιώτες, αυτό θα πρέπει να γίνει μέσα από ανοικτές και διάφανες διαδικασίες για σκοπούς ίσης μεταχείρισης και μη διάκρισης και όχι, όπως στην προκειμένη περίπτωση, με την απευθείας ανάθεση της διαχείρισης του γηπέδου στα τρία Σωματεία της Λεμεσού. Αναφέραμε επίσης ότι, εφόσον κριθεί ότι η εν λόγω ανάθεση συνιστά κρατική ενίσχυση, θα πρέπει απαραίτητα, αφενός, να εξασφαλιστεί/προηγηθεί η θετική γνωμοδότηση της ΕΕΚΕ και αφετέρου να μην τεθεί σε ισχύ το μέτρο, εκτός εάν αυτό έχει προηγουμένως κοινοποιηθεί στην ΓΔΑΕΕ και εγκριθεί από αυτήν.

Επιπρόσθετα, αναφέραμε ότι, στη μελέτη που έγινε από τους Σύμβουλους KPMG για τον ΚΟΑ, για το θέμα της διαχείρισης/εκμετάλλευσης/συντήρησης του γηπέδου, είχε υπολογιστεί το ετήσιο ποσό των €851.000, στη βάση χαμηλότερων δεδομένων από τα πραγματικά, όπως π.χ. η εκτιμώμενη αξία του Έργου (€28,4εκ. αντί το αρχικό κόστος των €40εκ.) και το ποσοστό απόδοσης χρήσης (μόνο 3%). Η ΕΕΚΕ μάς πληροφόρησε ότι λαμβάνοντας υπόψη πως το γήπεδο έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, τα τρία Σωματεία πιέζουν για χρήση του γηπέδου, πρόκειται για επένδυση πολλών εκατομμυρίων και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μην αξιοποιηθεί με τον ανάλογο τρόπο έγκαιρα και η ολοκλήρωση της διαδικασίας κοινοποίησης στην ΓΔΑΕΕ δεν μπορεί να γίνει άμεσα, αλλά είναι θέμα κάποιων μηνών περίπου, θα μπορούσε να εξευρεθεί κάποια προσωρινή ενδιάμεση λύση για τη χρήση ή/και διαχείριση του γηπέδου, μέχρι να ληφθεί η σχετική έγκριση από την ΓΔΑΕΕ.

Σε πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου του ΔΣ του Οργανισμού, αναφέρθηκε ότι η συμφωνία διαχείρισης, την οποία θα αναλάβουν με απευθείας ανάθεση τα τρία Σωματεία της Λεμεσού, θα προβλέπει ετήσιο ενοίκιο ύψους €400.000, πρόθεση που επιβεβαίωσε τους φόβους, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς της Υπηρεσίας μας για τη μη προκήρυξη σχετικού ανοικτού διαγωνισμού, αλλά την απευθείας ανάθεση της σύμβασης. Η εν λόγω πρόθεση, σε οποιαδήποτε περίπτωση δεν φαίνεται να διασφαλίζει με επάρκεια το δημόσιο συμφέρον, ούτε και τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και μη διάκρισης που πρέπει να διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις. Τελικά στις 15.11.2022, υπογράφηκε η σύμβαση μεταξύ του ΚΟΑ και των τριών Σωματείων, έναντι ετήσιου ενοικίου ύψους €400.000, το οποίο, κατά την άποψη της Υπηρεσίας μας, δεν διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον. Επίσης, το ποσό που καθορίστηκε ως ετήσιο ενοίκιο υπολείπεται αυτού που με βάση ερμηνευτική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί το αγοραίο ενοίκιο. Μετά την υπογραφή της σύμβασης, στο γήπεδο δόθηκε το όνομα ιδιωτικής αλυσίδας υπεραγορών και το Υπουργείο Οικονομικών έθεσε ερωτήματα ως προς τη συμβατότητα τούτου με την υπογραφείσα σύμβαση. Η απάντηση του ΚΟΑ εκκρεμεί».

Αυτούσια η έκθεση ΕΔΩ

Διαβάστε επίσης: «Ανεξεταστέο» το Υπ.Παιδείας σύμφωνα με έκθεση του Ελεγκτή