Θα οδηγήσει η επιστράτευση σε εξέγερση κατά του Πούτιν;

Θα γεννήσει ο ουκρανικός πόλεμος μια ρωσική επανάσταση, όπως ο ρωσοϊαπωνικός πόλεμος που ξεκίνησε το 1904, και στη συνέχεια ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος την επανάσταση του 1917, όπως άφησε να εννοηθεί ο διανοούμενος της αντιπολίτευσης Αντρέι Πιοντκόφσκι σε πρόσφατη εκπομπή του; Ή μήπως θα μπορούσε να προκαλέσει βαθιές ρωγμές ικανές να κλονίσουν την απολυταρχία του Πούτιν ανοίγοντας το δρόμο για την κατάρρευση ή την απομάκρυνση του από το αξίωμά του; Ακόμα και αν το καθεστώς διαθέτει έναν κατασταλτικό μηχανισμό και μια μηχανή προπαγάνδας που έχουν μέχρι στιγμής κατορθώσει να χαλιναγωγήσουν

Με την απόφασή του να απευθυνθεί στον λαό για να συνεχίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος κατέστρεψε εκ των πραγμάτων το σιωπηρό “κοινωνικό συμβόλαιο” που είχε συνάψει με τον λαό υποσχόμενος σταθερότητα με αντάλλαγμα την πολιτική υποταγή. “Πυροβολεί τα πόδια του”, δήλωσε ο εξέχων δημοσιογράφος της αντιπολίτευσης Αλεξέι Βενεντίκτοφ στην εκπομπή του “Zhivoy Gvozd” (Το ζωντανό καρφί), υποστηρίζοντας ότι ο Πούτιν αποξενώνει την καρδιά των ψηφοφόρων του. “Δεν έχει άλλη επιλογή, δεδομένων των αποτυχιών που έχει υποστεί ο στρατός του”, απαντά ο Ρώσος ιστορικός Βλαντιμίρ Παστούχωφ, μιλώντας για μια αυτοκαταστροφική κατρακύλα εξαιτίας των  λανθασμένων επιλογών του

Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, ο πόλεμος του Κρεμλίνου στην Ουκρανία είχε ήδη προκαλέσει την φυγή εκατοντάδων χιλιάδων φιλελεύθερων Ρώσων της μεσαίας τάξης, τρομοκρατημένων από τον Κόκκινο Τροχό της εσωτερικής καταστολής. Όμως, η φυγή προς το εξωτερικό πήρε μια νέα διάσταση την τελευταία εβδομάδα, με εκατοντάδες χιλιάδες δυνητικά στρατεύσιμους νεαρούς άνδρες από όλες τις κοινωνικές τάξεις να προσπαθούν να αποφύγουν τη στρατολόγηση. Οι γιγαντιαίες ουρές των αυτοκινήτων που συνεχίζουν να προκαλούν κυκλοφοριακή συμφόρηση πολλών χιλιομέτρων στα σύνορα της Γεωργίας, της Φινλανδίας ή του Καζακστάν, αποτελούν μια ηχηρή διάψευση της αντίληψης  ότι οι Ρώσοι βρίσκονται πίσω από τον Πούτιν σαν ένας άνθρωπος. “Πρέπει να πυροβολήσουμε τους φυγάδες”, ξεφούρνισε στην τηλεόραση ο τρομακτικός τηλεοπτικός ιδεολόγος του Πούτιν, Βλαντιμίρ Σολοβιόφ, ενώ ένας Ρώσος γερουσιαστής ζήτησε να κλείσουν τα σύνορα σε όλους τους άνδρες σε ηλικία στράτευσης. Μια τέτοια απόφαση θα αύξανε προφανώς την ένταση, ιδίως σε μια ελίτ που έχει συνηθίσει να απολαμβάνει τις χαρές της κατά προτίμηση στην Ευρώπη.

Εικόνες από το Νταγκεστάν

Διαδηλώσεις μητέρων και κοριτσιών

Εκτός από την ψήφο «με τα πόδια» όσων επιλέγουν τη φυγή, προστέθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας σε πολλές πόλεις, παρά την αυστηρή καταστολή που λαμβάνει χώρα και ποινές φυλάκισης που κυμαίνονται πλέον μεταξύ 10 και 15 χρόνων. Πολλά βίντεο που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο δείχνουν στρατολογημένους στρατιώτες και μητέρες να προσπαθούν να αμφισβητήσουν την επιστράτευση, επιτιθέμενοι στους αξιωματικούς. Στο Νταγκεστάν, τη μουσουλμανική δημοκρατία του Βόρειου Καυκάσου, μια περιοχή με μακρά παράδοση εξεγέρσεων κατά της Μόσχας, εκατοντάδες σύζυγοι, μητέρες και κόρες κατέλαβαν την πλατεία της Μαχατσκάλα φωνάζοντας ότι ο πόλεμος του Πούτιν «δεν ήταν δικός τους» επειδή η Ρωσία ήταν ο επιτιθέμενος. «Όχι στον πόλεμο», κραύγαζαν, και ορκίζονταν πως δεν θα αφήσουν τους γιους τους να φύγουν.

Διαδηλώσεις έχουν πραγματοποιηθεί σε πολλές άλλες εθνικές δημοκρατίες, όπως η Γιακουτία. Το ρωσικό αντιπολιτευόμενο τηλεοπτικό δίκτυο Meduza μετέδωσε ότι οι κλήσεις της επιστράτευσης έφτασαν σε μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, συμπεριλαμβανομένων δημοκρατιών που εκπροσωπούν μειονότητες. Στο Νταγκεστάν, για παράδειγμα, στρατολογήθηκαν 13.000 άνθρωποι, σε μια δημοκρατία 3 εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία έχει ήδη χάσει το μεγαλύτερο ποσοστό στρατιωτών, αναλογικά, από την αρχή της σύγκρουσης. Από την άλλη, μιλάμε για  μόλις 16.000 ανθρώπους για την πόλη της Μόσχας που έχει 13 εκατομμύρια πληθυσμό

Παράλληλα έχουν πολλαπλασιαστεί οι σκόπιμες πυρπολήσεις στρατιωτικών κέντρων επιστράτευσης, με τα μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης να μετρούν «αρκετές δεκάδες» μετά την ανακοίνωση της επιστράτευσης. Στο Ουστ Ιλίνσκ, κοντά στο Ιρκούτσκ, ένας νεαρός έφεδρος άνοιξε πυρ εναντίον του επικεφαλής του κέντρου στρατολόγησης, τραυματίζοντάς τον σοβαρά πριν συλληφθεί. Στο Ριαζάν, ένας νεαρός άνδρας προσπάθησε να αυτοπυρποληθεί. «Πρόκειται για μεμονωμένα γεγονότα, αλλά αργά ή γρήγορα η δυσαρέσκεια θα μετατραπεί σε μαζικό κίνημα», προβλέπει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Ντμίτρι Γκουντκόφ, ο οποίος εντούτοις δεν βλέπει να ξεσπά άμεσα μια εξέγερση.

Εν μέσω της αυξανόμενης αναταραχής, οι Ρώσοι ιστορικοί υπενθυμίζουν ωστόσο ότι οι πόλεμοι και η επιστράτευση έχουν γεννήσει αρκετές φορές κοινωνικές ή ακόμη και επαναστατικές αναταραχές στη Ρωσία. Αυτό συνέβη το 1904-1905, όταν ο Τσάρος Νικόλαος Β΄ κάλεσε στα όπλα τους Ρώσους αγρότες για να τους στείλει στον πόλεμο στην Άπω Ανατολή, όπου διέθετε μόνο 100.000 άνδρες εναντίον των 350.000 ανδρών του ιαπωνικού στρατού. Ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι, οι Ρώσοι επιλέγονταν συχνά αυθαίρετα, με τους επικεφαλής των οικογενειών να αναγκάζονται να αφήσουν τις συζύγους τους χωρίς εισόδημα. «Αυτό οδήγησε σε ταραχές μεγάλης κλίμακας», συνοψίζει ο ιστορικός Ιλιά Ντερεβιάνκο, σχετικά με «τις λευκές κηλίδες του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου, ο οποίος θα καταλήξει στην καταστροφή της Τσουσίμα. Μπροστά σε έναν πόλεμο που συνεχιζόταν επί μακρόν, αντί για τη σύντομη νικηφόρα εκστρατεία που τους είχαν υποσχεθεί – από αυτή την άποψη, τίποτα δεν έχει αλλάξει! – τα στρατεύματα πραγματοποίησαν καταστροφές και λεηλασίες, συχνά σε κατάσταση απόλυτης μέθης», λέει ο συγγραφέας Βικέντυ Βερεσάγιεφ.

Μια οργή που γίνεται χιονοστιβάδα

Μετά από αυτόν τον χαμένο πόλεμο, σχεδόν 440 ταραχές ξέσπασαν στον στρατό που τον κινητοποιούσαν οι επαναστατικές ιδέες της εποχής, το 1905, συμπεριλαμβανομένων 106 ένοπλων εξεγέρσεων, οι οποίες τελικά συνετρίβησαν. Το 1916, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν το Τουρκεστάν, που μόλις είχε κατακτηθεί από τη Ρωσία, το οποίο έδειξε το δρόμο της εξέγερσης στον υπόλοιπο στρατό, όταν οι αγροτικοί και εξαθλιωμένοι πληθυσμοί του, που στρατολογήθηκαν βίαια ενώ μέχρι τότε απαλλάσσονταν από τη στρατιωτική θητεία, ξεσηκώθηκαν ενάντια στην επιστράτευση και συμμετείχαν σε τρομερές σφαγές ρωσικών πληθυσμών. Τους μήνες που ακολούθησαν, μια χαοτική μαζική στρατολογία και εξαιρετικά επισφαλείς πολεμικές συνθήκες, προκάλεσαν και πάλι αλλεπάλληλες ανταρσίες σε όλη τη χώρα, οδηγώντας στην επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917. Θα μπορούσε το σημερινό Νταγκεστάν να γίνει το Τουρκεστάν της εποχής;

Φυσικά, δεν βρισκόμαστε ακόμα εκεί. Αλλά οι λεπτομέρειες που διαρρέουν συνεχώς στα ρωσικά κανάλια και τα κοινωνικά δίκτυα, σχετικά με τις αποτυχίες της επιστράτευσης του Πούτιν, δεν μπορούν να αποκλείσουν την πιθανότητα η οργή να πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας  όταν τα πτώματα θα αρχίσουν να επιστρέφουν και οι επιστρατευμένοι στρατιώτες θα συνειδητοποιήσουν την παγίδα στην οποία έπεσαν. Ένα βίντεο που ανήρτησε ο στρατιώτης της Μόσχας Σεργκέι Σουρκόφ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκάλυψε ότι η μονάδα του είχε σταλεί στο μέτωπο χωρίς καμία προετοιμασία, ούτε στη σκοποβολή ούτε στην πολεμική τακτική , παρά τις εξαγγελίες που είχαν γίνει. Το Γενικό Επιτελείο υποχρεώθηκε να αντιδράσει υποστηρίζοντας ότι αυτή η προετοιμασία είχε λάβει χώρα. Ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Ντμίτρι Γκουντκόφ προβλέπει ότι το κλείσιμο της χώρας θα ήταν μια ακόμη σφαίρα στο πόδι του Πούτιν. «Αν κλείσουν τη χώρα», λέει, «αυτό σημαίνει ότι θα κλείσουν το καπάκι της χύτρας που βράζει και ότι ο ατμός δεν θα μπορεί να βγει. Θα μπορούσε να εκραγεί», σημειώνει.

Πηγή: Άρδην-Ρήξη (Άρθρο Laure Mandeville)  - Μετάφραση Γ.Κ.