Γ. Καραμπελιάς, Η ανολοκλήρωτη επανάσταση του Ρήγα.

Γεωργίου Δ. Παναγόπουλου, Επικ. Καθηγ. ΑΕΑ Βελλάς Ιωαννίνων

Εισήγηση παρουσίαση του βιβλίου: Γ. Καραμπελιάς, Η ανολοκλήρωτη επανάσταση του Ρήγα. Αθήνα 2011, Βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία Πάτρα 25/11/2011

«Ο Ρήγας αποτελεί μια ανεπανάληπτη φυσιογνωμία στην ελληνική ιστορία, εξ’ αιτίας ακριβώς της εκπληκτικής συνθετικότητας και πολυμορφίας

του: Συγγραφέας ρομαντικών διηγημάτων και στιχουργημάτων, έργων επιστημονικής εκλαΐκευσης  και αρχαιογνωσίας, εκδότης καταπληκτικών χαρτών, χρησμολογικών βιβλίων και στρατιωτικής τακτικής, συγγραφέας επαναστατικού προγράμματος … ποιητής, λόγιος και λαϊκός, τραγουδιστής… προπαντός οργανωτής και αδάμαστος επαναστάτης μέχρι τέλους». Σε τούτη την πρόταση ο συγγραφέας του παρουσιαζόμενου σήμερα βιβλίου συμπυκνώνει τα χαρακτηριστικά μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού, που επέπρωτο να γίνει το τραγικό πρωτοσφάγιο της ελευθερίας του γένους και ο ηρωικός άγγελος-εξάγγελος του εθνεγερτικού αγώνα των Ελλήνων του 21, του Αντωνίου Κυριαζή, πασίγνωστου σε όλους ως Ρήγα Βελεστνλή.

Μία από τις αρετές του πονήματος Καραμπελιά – για να έλθουμε πάραυτα in medias res – είναι η ευκρίνεια και το απροκατάληπτο της ερευνητικής προσέγγισης των πηγών στο σύνολό τους, αλλά και η τόλμη – τόσο σπάνια στους κύκλους των παρ’ ημίν διανοουμένων της σήμερον – με την οποία ο συγγραφέας φωτίζει σκόπιμα παρασιωπημένες ή, έστω, υποτιμημένες πτυχές του φαινομένου Ρήγας, για να ξεσκεπάσει περισσότερο ή λιγότερο έκδηλες ιδεολογικοπολιτικές σκοπιμότητες που με συνέπεια υπηρετεί μία δεσπόζουσα συνιστώσα της σύγχρονης ιστοριογραφίας μας (προσφυώς αποκληθείσα «εθνομηδενιστική» ή «εθνοαποδομητική») εμμένοντας σε ένα ερήμην των πηγαίων τεκμηρίων φιλοτεχνημένο πορτραίτο του Βελεστινλή ως προπαγανδιστή μιας άσαρκης «Δημοκρατίας της αρετής» γαλλικής ακραιφνώς.

Έτσι το πόνημα Καραμπελιά αποδίδει, καθ’ όσον γνωρίζω, για πρώτη φορά στην σχετική βιβλιογραφία, την αρμόζουσα προσοχή στην απόκρυφη εκδοτική δραστηριότητα του Ρήγα, δηλ, στην έκδοση του 1790 των περίφημων χρησμών του Αγαθάγγελου, ενώ, αξιοποιώντας τα συμπεράσματα προγενέστερης έρευνας του Δ. Καραμπερόπουλου, συνθεωρεί το φιλελεύθερο-διαφωτιστικό πολιτικό στίγμα του Ρήγα με τον βυζαντινογενή οικουμενισμό του πανβαλακανικού απελευθερωτικού προτάγματός του στο πλαίσιο της ορθόδοξης παράδοσης του τόπου που τον γέννησε. Με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας είναι σε θέση να εξαγάγει νέα, εξάπαντος σφαιρικότερα συμπεράσματα για τον ιστορικοπολιτικό ρόλο του Ρήγα, του Έλληνα που par excellance «προσωποίησε τη σύνθεση και άρση της αντίθεσης ανάμεσα στα ρεύματα που διαπερνούν τον σύγχρονο Ελληνισμό: σκέψη και δράση, συναίσθημα και ορθός λόγος, Ανατολή και Δύση, αρχαιότητα και Βυζάντιο», Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα.

Στη σύντομη αναφορά μου θα εστιάσω την προσοχή μου σε αυτήν ακριβώς τη πτυχή της δραστηριότητας του Ρήγα στην οποία: Την παράνομη ή, ορθότερα, απόκρυφη έκδοση των Χρησμών του Αγαθαγγέλου από τον Ρήγα, καθώς και το άρρηκτα συνδεόμενο με το γεγονός