ΓΙΑΤΙ ΧΑΘΗΚΕ Η ΤΕΝΕΔΟΣ…

Η Τένεδος έζησε μια μακρά τουρκοκρατία με ένα μικρό μόνο διάλειμμα ελεύθερου βίου (1912-1923). Απελευθερώθηκε κατά τους βαλκανικούς πολέμους και αποδόθηκε και πάλι στην Τουρκία με τη Συνθήκη της Λοζάνης. Κι αυτή όμως η μικρή περίοδος δεν ήταν απολύτως ελεύθερη, διότι το νησί βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Αγγλογάλλων, κυρίως των πρώτων, που είχαν στρατοπεδεύσει στο νησί λόγω των ναυτικών επιχειρήσεων στα Δαρδανέλια με τους Τούρκους κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκόσμιου πολέμου. Ήταν τόση η εξουσία των ‘Αγγλων που έλεγχαν ακόμη και την ελληνική διοίκηση, όταν δεν τους ικανοποιούσε τα σχέδια. Η ουσιαστική ένταξη του νησιού στον ελληνικό κορμό έγινε με τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 όμως η μοίρα επεφύλασσε στην Τένεδο, όπως και στην Ίμβρο, την επιστροφή της στην Τουρκία με τη Συνθήκη της Λοζάνης. Η υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης στις 24 Ιουλίου 1923 από τον Ε. Βενιζέλο και τον Ισμέτ Ινονού Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΟΖΑΝΗΣΕίναι γεγονός ότι η Ελλάδα δια του Ε. Βενιζέλου κατέβαλε προσπάθειες να παραμείνουν τα νησιά στην ελληνική επικράτεια, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι Τούρκοι με τις μαξιμαλιστικές, ως συνήθως, απαιτήσεις τους ζητούσαν την παράδοση κι άλλων νησιών του Αιγαίου, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί η Ελλάδα να περιορίσει τις αξιώσεις της και να συμφωνήσει στην επιστροφή των νησιών Ίμβρου και Τενέδου στην Τουρκία. Οι ίδιοι οι Τενέδιοι και οι Ίμβριοι με επανειλημμένες και έντονες διαμαρτυρίες προσπάθησαν να μεταπείσουν τις χώρες που συμμετείχαν στις εργασίες της Συνθήκης της Λοζάνης, χωρίς όμως να κατορθώσουν να αλλάξουν μια προ πολλού ειλημμένη απόφαση. Μολονότι οι Δυνάμεις αυτές αντιλαμβάνονταν ότι τα νησιά, που αποτελούνταν από ελληνικό κυρίως πληθυσμό, θα είχαν ένα σκοτεινό και αβέβαιο μέλλον υπό τουρκική κυριαρχία, πείστηκαν από την επιχειρηματολογία της Τουρκίας που πρόβαλλε λόγους ασφαλείας, επειδή τα νησιά γειτνιάζουν προς τα τουρκικά παράλια. Λόγος όμως χωρίς περιεχόμενο, αφού τα νησιά θα ήταν αποστρατικοποιημένα. Στην πραγματικότητα οι συμμαχικές δυνάμεις ενδιαφέρονταν για τα προσωπικά τους συμφέροντα, που είχαν σχέση με τη ναυσιπλοΐα στα Στενά του Ελλησπόντου. Έτσι ικανοποίησαν τις απαιτήσεις της Τουρκίας κι όχι των άμοιρων νησιωτών. Και ήταν οι ίδιες Δυνάμεις που το 1912 έστελναν ευχαριστήρια τηλεγραφήματα προς τους νησιώτες, οι οποίοι προσέφεραν βοήθεια στους διασωθέντες ναυτικούς των βυθισθέντων πολεμικών τους πλοίων κατά τις επιχειρήσεις των Δαρδανελίων το 1915. Οι Τενέδιοι ξερίζωσαν τα αμπέλια τους για να κατασκευάσουν οι ‘Αγγλοι αεροδρόμιο στο νησί, ενώ Τενέδιοι ψαράδες βοήθησαν τα αγγλικά πληρώματα των πολεμικών πλοίων να τα εξοπλίσουν ως ναρκαλιευτικά και τους προσέφεραν θερμή φιλοξενία. Ωστόσο πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ούτε από την ελληνική κοινή γνώμη υπήρξε καμιά υποστήριξη προς τους Τενέδιους και Ίμβριους, όπως φαίνεται από την αποστασιοποίηση του ελληνικού τύπου προς τις διαμαρτυρίες των νησιωτών. Τελικά οι συντάκτες της Συνθήκης της Λοζάνης έχοντας συνείδηση της μεγάλης αδικίας που διέπρατταν εις