Η υπεροψία του πλουτοκράτη. Του Paul Krugman

«Θα σου πω κάτι για τους πολύ πλούσιους. Είναι διαφορετικοί από μένα και σένα».
Αυτό έγραψε ο Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ – και δεν εννοούσε απλώς ότι έχουν περισσότερα χρήματα. Αυτό που εννοούσε, εν μέρει τουλάχιστον, είναι ότι πολλοί υπερ-πλούσιοι περιμένουν ένα επίπεδο υποταγής στις απαιτήσεις τους, που εμείς οι υπόλοιποι δεν θα βιώσουμε ποτέ, και θίγονται βαθύτατα όταν δεν τυγχάνουν της ειδικής μεταχείρισης που οι ίδιοι θεωρούν εκ γενετής δικαίωμά τους.
Και επειδή το χρήμα έχει φωνή, η υπεροψία αυτή – το παράπονο, θα λέγαμε, των πλουτοκρατών – έχει γίνει κυρίαρχος παράγοντας επιρροής της

πολιτικής ζωής στις ΗΠΑ.
Τώρα πια, δεν αποτελεί μυστικό ότι πολλοί εκ των πλουσιότερων Αμερικανών – συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πρώην υποστηρικτών του Ομπάμα – μισούν, με όλη τη σημασία της λέξης, τον πρόεδρο Ομπάμα.
Ο λόγος; Αν ρωτήσουμε τους ίδιους θα πουν ότι είναι επειδή ο Ομπάμα «δαιμονοποιεί» τις
επιχειρήσεις – ή όπως το έθεσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ο Μιτ Ρόμνι: «επιτίθεται στην επιτυχία». Ακούγοντάς τους νομίζει κανείς ότι ο πρόεδρος είναι μετενσάρκωση του παλιού κυβερνήτη της Λουϊζιάνα Χιούι Λονγκ, που κήρυσσε το ταξικό μίσος και την ανάγκη τιμωρίας των πλούσιων.

Φυσικά, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι παράλογοι. Στην πραγματικότητα, ο κ. Ομπάμα κάνει τα πάντα για να δείξει την υποστήριξή του στην ελεύθερη επιχειρηματικότητα και την πεποίθησή του ότι το να αποκτά κανείς πλούτο είναι απολύτως θεμιτό. Το μόνο που έχει κάνει ο Ομπάμα είναι ότι υπαινίχθηκε πως σε ορισμένες περιπτώσεις οι επιχειρήσεις συμπεριφέρονται άσχημα, και για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίοι κάποιοι θεσμικοί έλεγχοι, ιδίως στον χρηματοοικονομικό κλάδο.

Δεν έχει, όμως, καμία σημασία: ακόμη και ο παραμικρός υπαινιγμός ότι κάποιες φορές οι πλούσιοι μπορεί και να μην επιδεικνύουν εξολοκλήρου αξιέπαινη συμπεριφορά, είναι αρκετή για να εξοργίσει τους πλουσίους. Για δύο χρόνια και πλέον, η Γουόλ Στριτ κάνει σαν παιδάκι που γκρινιάζει: «Μαμά, αυτός ο τύπος με αγριοκοιτάζει!»

Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εκεί. Όχι μόνον οι υπέρ-πλούσιοι νιώθουν βαθιά προσβεβλημένοι απέναντι στην ιδέα πως κάποιος της τάξης τους ενδέχεται να υποβληθεί σε κριτική, αλλά επιμένουν κιόλας πως η υποτιθέμενη αντιπάθεια του Ομπάμα απέναντί τους είναι η αιτία των οικονομικών δεινών της χώρας. Οι επιχειρήσεις δεν επενδύουν, λένε, γιατί οι επικεφαλής τους νιώθουν πως δεν χαίρουν εκτίμησης. Το ίδιο επανέλαβε και ο κ. Ρόμνι, υποστηρίζοντας ότι επειδή ο πρόεδρος επιτίθεται στην επιτυχία, αυτός είναι ο λόγος που «έχουμε λιγότερες επιτυχίες».

Και αυτό, επίσης, είναι τρελό (και είναι ενοχλητικό ότι ο κ. Ρόμνι φαίνεται να ενστερνίζεται την λανθασμένη αυτή αντίληψη για τα αίτια των δεινών της εθνικής οικονομίας). Δεν αποτελούν μυστήριο οι λόγοι για τους οποίους η οικονομική ανάκαμψη της οικονομίας είναι τόσο ισχνή. Ο στεγαστικός τομέας παραμένει σε παρακμή μετά από την τεράστια φούσκα, και η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών συγκρατείται από τα υψηλά επίπεδα χρέους των νοικοκυριών, σαν αποτέλεσμα αυ