Πειρατὲς στὸ Αἰγαῖον

Κατὰ τοὺς χρόνους τῆς τουρκοκρατίας ἡ ἀδυναμία τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας νὰ προστατέψῃ διὰ θαλάσσης τὶς ὑπόδουλες χῶρες, ἒδωσε τὴ δυνατότητα σὲ πειρατὲς νὰ ἀναδειχθοῦν σὲ μάστιγες τῶν παραλίων τῆς Μεσογείου καὶ ἰδιαίτερα τοῦ Αἰγαίου.Οἱ παλαιότερες πληροφορίες ποὺ ἒχουμε περὶ πειρατεῖας στὰ παράλια τῆς Μακεδονίας, προέρχεται ἀπὸ τὸν κώδικα Morozini ποὺ βρίσκεται στὰ ἀρχεῖα τῆς Ἐνετικῆς Γερουσίας.Ἡ Κασσάνδρα ἀκόμη καὶ μετὰ τὴν ἂλωση τῆς Θεσσαλονίκης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430, ἐξακολούθησε νὰ βρίσκεται ὑπὸ τὴν Ἐνετική κυριαρχία καὶ ἀποτελοῦσε ἰσχυρὴ ναυτικὴ βάση της, στὸ Βόρειο Αἰγαῖο. Ἀπὸ τὴ βάση αὐτὴ λοιπὸν ἀπέπλευσε ὁ Ἐνετός πλοίαρχος Petro Zen ἐπικεφαλής ἰσχυρῆς ναυτικῆς μοίρας ἀποτελούμενης ἀπὸ 10 γαλέρες καὶ προέβηκε τὸ 1425 σὲ φοβερὴ πειρατικὴ ἐπιδρομὴ στὰ παράλια τῆς Ἰερισσοῦ στὴ Χαλκιδική.

Πειρατικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ στόλους ὀργανωμένων κρατῶν δὲν ἦταν ἀσυνήθιστο φαινόμενο ἐκείνη τὴν ἐποχή. Σκοπὸς τῶν ἐπιδρομῶν αὐτῶν ἦταν ἡ καταστροφὴ ἐχθρικῶν βάσεων ἀλλὰ καὶ ἡ ἀρπαγὴ καὶ λεηλασία περουσιακῶν ἀγαθῶν. Στὴν Ἰερισσὸ οἱ Ἐνετοὶ ἀποβιβάστηκαν στὴν ξηρά, λεηλάτησαν ἀδιακρίτως ὃλη τὴν περιοχή, φόρτωσαν μεγάλες ποσότητες σιτηρῶν καὶ οἲνων, πυρπόλησαν τὸ φρούριο τῆς κωμόπολης καὶ ἂλλους πέντε πύργους καὶ ἀναχώρησαν ἀνενόχλητοι ἀπὸ τὴν τουρκικὴ φρουρὰ ἡ ὁποία εἶχε τραπεῖ σὲ φυγή.

Ἀπὸ τὸν 15ο αἰ. καὶ μετὰ οἱ ἑλληνικὲς θάλασσες συχνὰ μεταβάλλονται σὲ πεδίο πολεμικῶν ἀναμετρήσεων Χριστιανῶν καὶ Ὀθωμανῶν. Ἡ ἐπεκτατικὴ πολιτικὴ τῶν Τούρκων προκάλεσε μόνο μὲ τοὺς Βενετοὺς ἑπτὰ πολέμους σὲ διάστημα τριῶν αἰώνων, ποὺ ὃλοι τους βέβαια εἶχαν ὡς στόχο τὸν ἒλεγχο τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου. Ἡ κατὰ τόπους ἒκρυθμη κατάσταση ποὺ δημιουργοῦνταν διαιώνιζε καὶ τὴν πειρατικὴ δραστηριότητα.

Ἀπὸ τὸν 17ο αἰ. ὁ οἰκονομικὸς ἀνταγωνισμὸς μεταξὺ Ἂγγλων καὶ Γάλλων στὴν Ἀνατολική Μεσόγειο ἀποτελεῖ ἓναν ἐπιπρόσθετο ἀρνητικὸ παράγοντα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἒχῃ διαμορφωθεῖ στὶς θάλασσες μία κατάσταση σχεδὸν ἀνεξέλεγκτη. Τοῦρκοι, Φράγκοι καὶ πειρατὲς ἐπιβάλλουν στοὺς πληθυσμοὺς τοῦ Αἰγαίου τὸν 16ο καὶ 17ο αἰ. ἓνα καθεστῶς στυγνῆς τυραννίας καὶ ἐκμετάλλευσης. Ἡ τούρκικη ἀρμάδα μὲ τὸν Kαπουδᾶν-πασᾶ ἐμφανίζεται στὰ νησιὰ μία φορὰ τὸ χρόνο γιὰ νὰ εἰσπράξῃ τὸ χαράτσι. Τὸ ὑπόλοιπο χρονικὸ διάστημα οἱ κάτοικοι εἶναι ἐκτεθειμένοι στὴν ἀρπακτικότητα τῶν πειρατῶν. Οἱ ἀρχικουρσάροι σὲ πολλὰ νησιὰ ἀσκοῦν ἐξουσία καὶ εἰσπράττουν φόρους. Ὁποιοσδήποτε τολμήσει νὰ ἀντισταθῇ ἐξοντώνεται.

Ἡ ἀνάγκη γιὰ ἐπιβίωση ἐξωθεί ὁλόκληρα νησιὰ σὲ συνθηκολόγηση μὲ τοὺς πειρατές. Κι αὐτή τους ἡ στάση ὃμως δὲν τοὺς λυτρώνει ἀπὸ τὰ δεινά, γιατὶ οἱ Τοῦρκοι μὲ τὴ σειρά τους τοὺς κατηγοροῦν ὃτι ὑποθάλπουν τὴν πειρατεία.

Τὸν 16ο αἰ. ἀλλὰ ἰδιαίτερα τὸν 17ο αἰ. ἡ πειρατεία φαίνεται πὼς ἀποτελεῖ κανόνα τῆς καθημερινῆς ζωῆς. Ἀπὸ τὸν Θερμαϊκὸ ὡς τὴ Μάνη καὶ τὸ Λιβυκὸ πέλαγος τὰ πειρατικὰ καράβια παραμονεύουν, γιὰ νὰ δράσουν τὴν κατάλληλη στιγμή. Οἱ ἑλληνικές ἀκτὲς μὲ τοὺς βράχους, τὶς σπηλιές, τὰ δάση καὶ τοὺς ἀθέατους ὂρμους ἀναδεικνύονται σὲ ἰδανικὰ κρησφύγετα…

Τὸ 1470 περιηγήθηκε στὴ Μακεδονί