Πρέπει να έχουν οι βουλευτές το ακαταλόγιστο;

Ποιες είναι οι απαρχές της βουλευτικής ασυλίας, τι ισχύει στον υπόλοιπο κόσμο και γιατί συζητιέται τόσο έντονα η κατάργησή της…

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

Η είσοδος της Χρυσής Αυγής στην Βουλή έκανε ξαφνικά το ζήτημα της βουλευτικής ασυλίας καθημερινή κουβέντα στα χείλη όλων. Ήδη βουλευτές του εθνικιστικού κόμματος έχουν υποθέσεις της δικαιοσύνης που εκκρεμούν εις βάρος τους, ενώ έχουν κάνει και δηλώσεις στις οποίες,

ούτε λίγο ούτε πολύ, έχουν αφήσει σαφή υπονοούμενα περί χρήσης βίας στο μέλλον. Κοινώς, ο απλός λαός αναρωτιέται: «Αν αύριο ένας βουλευτής της Χρυσής Αυγής με πλακώσει στις μπουνιές, δεν θα μπορώ να του κάνω τίποτε;»

Δεν είναι ένα ζήτημα που μπορεί να βρει εύκολη και άμεση λύση. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη γίνεται έντονη συζήτηση περί του θεσμού της βουλευτικής ασυλίας και περί του κατά πόσο είναι σωστό στις ημέρες μας ένας βουλευτής να διαθέτει το ακαταλόγιστο και να είναι υπεράνω νόμου. Ασχέτως, δηλαδή, με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην Ελλάδα και που έχουν να κάνουν με τον φόβο περί χρήσης βίας από τα στελέχη ενός κόμματος… εξτρεμιστικού, ο θεσμός της βουλευτικής ασυλίας μοιάζει έτσι κι αλλιώς αρκετά απολιθωμένος, ειδικά αν σκεφτούμε πότε και γιατί θεσπίστηκε.

Οι Αρχαίοι Ρωμαίοι

Στην Αρχαία Ρώμη, οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων του λαού απολάμβαναν ειδικής προστασίας από το νόμο, ούτως ώστε να μπορούν να εκτελούν εντελώς ελεύθεροι τα καθήκοντά τους. Όποιος καταπατούσε το δικαίωμά τους αυτό, σύντομα αντιμετώπιζε την δικαιοσύνη. Ήταν ένα σημαντικό βήμα που διόρθωνε μια «ατέλεια» των παλαιότερων δημοκρατιών, όπως ήταν η αθηναϊκή. Εκεί, πολύ συχνά, δημοφιλείς πολιτικοί εμπλέκονταν σε σκοτεινές υποθέσεις με την δικαιοσύνη, πολλές φορές στημένες από αντιπάλους τους, που σκοπό είχαν να τους θέσουν εκτός των κοινών για κάποιο χρονικό διάστημα και να μειώσουν την επιρροή τους.

Οι αρχές, λοιπόν, της βουλευτικής ασυλίας όπως την εννοούμε σήμερα βρίσκονται στην αρχαία ρωμαϊκή δημοκρατία. Μπορεί να μην λειτουργεί με τον ίδιον τρόπο, αλλά έχει την ίδια ουσία: Ο πολιτικός να μπορεί να απολαμβάνει κάποιων εγγυήσεων ότι θα εκτελέσει το έργο του χωρίς περιττές έγνοιες, σε ένα περιβάλλον σχετικής ηρεμίας.

Η αγγλική Βουλή και η γαλλική επανάσταση

Όπως είναι λογικό, οι πρώτες γραπτές συνθήκες περί βουλευτικής ασυλίας στις σύγχρονες δημοκρατίες, ορίστηκαν στα πιο παλιά από τα κοινοβούλια. Σ’ αυτό της Αγγλίας, δηλαδή, που ήθελε να προασπίσει το έργο των μελών του απέναντι στην βασιλική επιρροή και –κυρίως- στην μετά την επανάσταση του 1789 Γαλλία, όταν πια όλοι οι άνθρωποι ήταν ίσοι ενώπιον του νόμου και οι πολιτικοί κινδύνευαν με κατάχρηση του δικαιώματος αυτής της ισότητας από τους αντιπάλους τους.

Από τότε, όμως, έχουν πια περάσει αιώνες. Οι βασιλείς παίζουν μόνο διακοσμητικό ρόλο πια και οι λαοί έχουν μάθει να ζουν με τα καλά (και τα λίγα κακά) της δημοκρατίας. Η έννοια, λοιπόν, της βουλευτικής ασυλίας μοιάζει κάπως αναχρονιστική, ειδικά σε