«Οργισμένος ο Παπανδρέου. Τι άλλο θα ζητήσετε; Τον Παρθενώνα; Τα νησιά;»

Νέες πληροφορίες έρχονται στο φως μέσα από το βιβλίο του πρώην Ισπανού πρωθυπουργού Χοσέ Λουίς Θαπατέρο. Ένα από τα κεντρικά πρόσωπα του βιβλίου του, El dilemma 600 dias de vertigo (Το δίλημμα. 600 ημέρες ιλίγγου), είναι ο Γιώργος Παπανδρέου,.

«Στις 2 Μαΐου ο Παπανδρέου μου ζήτησε να μιλήσω στη Μέρκελ. Δεν ένιωθε ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» Ο Θαπατέρο αναφέρεται στην ιδέα του Παπανδρέου για δημοψήφισμα, πως προκάλεσε σάστισμα στην Ευρώπη και νευρικότητα στις Βρυξέλλες, αποκαλύπτει πως προσπάθησε να μεταπείσει τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, πως εκείνος ένιωθε απομονωμένος και του εκμυστηρεύτηκε ότι «δεν αντέχει άλλο».

Σύμφωνα με το βιβλίο του Θαπατέρο, ο Γιώργος Παπανδρέου ένιωθε πως δεν είχε στήριξη από τους Ευρωπαίους και γι' αυτό στράφηκε στο ΔΝΤ, ενώ αποκαλύπτει πως τον εξόργισε η στάση της Φινλανδίας στη Σύνοδο πριν από την έγκριση του δεύτερου πακέτου για την Ελλάδα. «Τι θέλεις; Τον Παρθενώνα; Τα ελληνικά νησιά» είπε ο Παπανδρέου απευθυνόμενος στον Φινλανδό ηγέτη που ζητούσε συνεχώς νέες εγγυήσεις.

Αποστάσματα από το βιβλίο του Χοσέ Λουίς Θαπατέρο δημοσιεύει το Έθνος της Κυριακής

Το δημοψήφισμα

«Φτάσαμε στις Κάννες με το σάστισμα από την πρωτοβουλία Παπανδρέου να διεξάγει δημοψήφισμα. (...) Η ιδέα του δημοψηφίσματος έπεσε σαν βόμβα στις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης και τις Βρυξέλλες. Ήταν μέρες μεγάλης νευρικότητας. Φαινόταν μετά από τόσες φορές που πήγε η στάμνα στην πηγή, αυτή τη φορά θα έσπαγε και το ευρώ θα ανατινασσόταν.

Η σκέψη γινόταν αυτόματα. Αν γινόταν δημοψήφισμα, το πιθανότερο ήταν πως το αποτέλεσμα θα ήταν αρνητικό. Σε αυτή την περίπτωση, δε θα υπήρχε βοήθεια και το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών θα ήταν αναπόδραστο με απρόβλεπτες συνέπειες. Τον Ιανουάριο του 2009 μου εκμυστηρεύτηκε (ο Γ. Παπανδρέου) τη δυσαρέσκειά του για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες - Χοσέ Λουίς Θαπατέρο
Εκείνες τις μέρες μίλησα πολλές φορές προσωπικά με τον Παπανδρέου. Του επεσήμανα με σεβασμό τους σοβαρούς κινδύνους που συνόδευαν την αιφνιδιαστική πρότασή του.

Πάντα ήπιος τις μέρες πριν την παραίτησή του μου μετέφερε πόσο απομονωμένος αισθανόταν μπροστά στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας του. Η κυβέρνησή του αντιμετώπιζε όλο και περισσότερες δυσκολίες στο κοινοβούλιο, η οικονομία και η απασχόληση πήγαιναν όλο και χειρότερα. Και η τρόικα γινόταν όλο και σκληρότερη. «Δεν μπορώ άλλο» μου είπε. Τον καταλάβαινα και δεν ανέφερα ξανά το δημοψήφισμα. Μια πρωτοβουλία που πέθανε στους διαδρόμους και στα σαλόνια του παλατιού των φεστιβάλ και των συνόδων των Καννών».

Ο πρώην Ισπανός πρωθυπουργός περιγράφει πως έγινε η Ελλάδα κεντρικό ζήτημα στην Ευρώπη. Όπως λέει υπήρχε μια ατμόσφαιρα εφησυχασμού και αισιοδοξίας αλλά διαλύθηκε στη Σύνοδο Κορυφής τον Δεκέμβριο του 2009, την πρώτη του Γιώργου Παπανδρέου ως πρωθυπουργού.

«Άρχισε να δίνει μια σχολαστική και διαφανή αναφορά πάνω στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και ειδικά πάνω στα δημοσιονομικά. Η αναφορά ήταν σχολαστική, ζοφερή. Ο Γιώργος Παπανδρέου παρουσίασε ωμά τη δυναμική του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους, περιέγραψε σειρά από ιδιαιτερότητες της δημόσιας διοίκησης.

Δε θέλω να δώσω λεπτομέρειες από τα πράγματα που περιέγραψε ο Παπανδρέου σχετικά με τις συντάξεις, τα επιδόματα υπαλλήλων ή τις δυσκολίες προσδιορισμού της δημόσιας περιουσίας... από σεβασμό για τον ίδιο και τη χώρα του, η οποία έχει νιώσει τόσο πολύ πόνο κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Ο Γιώργος Παπανδρέου κέρδισε την εμπιστοσύνη του συμβουλίου με τη σοβαρότητα και τη διαφάνεια, αλλά η περιγραφή του είχε αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία. Τα πρόσωπα αρκετών αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων έδειχναν την κατάπληξή τους ενώ άλλα κάποια συμπόνια για τον Έλληνα πρωθυπουργό».

Η πρώτη Σύνοδος Κορυφής με θέμα αποκλειστικά την Ελλάδα έγινε τον Φεβρουάριο το 2010. Γράφει ο Θαπατέρο: «Ήταν αποκαρδιωτική. Ο Παπανδρέου περισσότερο θέλησε να ζητήσει κατανόηση παρά βοήθεια. (...) Δήλωσε ότι δε θα ζητούσε βοήθεια προς το παρόν, ότι θα συνέχιζε να βασίζεται στις αγορές και ότι βλέποντας την ευρωπαϊκή συμπεριφορά, αναλογιζόταν την πιθανότητα αιτήματος προς το ΔΝΤ. «Δε θέλω να δώσω λεπτομέρειες από τα πράγματα που περιέγραψε ο Παπανδρέου σχετικά με τις συντάξεις, τα επιδόματα υπαλλήλων από σεβασμό στην Ελλάδα» Στις 2 Μαΐου μίλησα με τον Παπανδρέου. Ήταν εξουθενωμένος αλλά μιλούσε με σταθερή φωνή. Ήταν αποφασισμένος να βάλει μπρος το απαιτούμενο σκληρότατο σχέδιο λιτότητας σε αντάλλαγμα για την οικονομική βοήθεια. Αλλά συγχρόνως μου μετέφερε με πόνο, με πόνο και με κάποια παραίτηση, ότι δεν ένιωθε αρκετή ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Μου ζήτησε να μιλήσω στη Μέρκελ. (...) Αλλά η καγκελάριος γνώριζε ότι το υπό έγκριση σχέδιο για την Ελλάδα δεν επαρκούσε και ότι οι αγορές είχαν αρχίσει να αποδέχονται την ιδέα ότι η Σύνοδος Κορυφής της επόμενης (σ.σ. 7 Μαΐου) θα έπρεπε να λάβει δραστικά μέτρα».

Ο Θαπατέρο γράφει και για τις διαπραγματεύσεις το καλοκαίρι του 2011 και τις διαπραγματεύσεις για το δεύτερο πακέτο. Μιλά για «εξοργιστικές δυσκολίες που ορισμένες χώρες, όπως η Φινλανδία, δημιουργούσαν με τις ακόρεστες απαιτήσεις τους.

Ίσως ήταν οι δυο δυσάρεστες στιγμές που έζησα μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων. Ήταν τρεις το πρωί και δεν επιτυγχανόταν συμφωνία- για 0,25% επιτόκιο!- και επιπλέον ζητούσαν ακατάπαυστα εγγυήσεις και περισσότερες εγγυήσεις από την Ελλάδα. 'Τον Παρθενώνα; Τα ελληνικά νησιά;...Μέχρι πού θέλεις να φτάσεις; Είναι αυτό που θέλεις για εγγύηση;' έφτασε να αναφωνήσει ένας αγανακτισμένος Παπανδρέου και σχεδόν έτσι ήταν, με μορφασμούς ασυνήθιστους για έναν ηγέτη με πρόσωπο πάντα ήρεμο και ήπιο».