Το ελληνικό... ολοκαύτωμα

Η στρατιωτική κυριαρχία των Οθωμανών ήταν απόλυτη μετά την άλωση της Πόλης το 1453 αλλά και της Τραπεζούντας οκτώ χρόνια μετά. Ποτέ όμως δεν κατάφεραν να επιβληθούν πραγματικά στον ποντιακό ελληνισμό που παρά τους διωγμούς κατάφερε να διατηρήσει την πατριωτική του συνείδηση. Αποκομμένοι από την «μητέρα» κράτησαν ζωντανό μέσα τους το ελληνικό πνεύμα και γρήγορα κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της περιοχής, ζώντας κυρίως στα αστικά κέντρα. Αυτό οι Τούρκοι δεν τους το συγχώρησαν ποτέ.

Η ανάπτυξη του ποντιακού ελληνισμού ήταν ραγδαία. Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχονταν σε 265.000 ψυχές, το 1880 σε 330.000 και στις αρχές του 20ου αιώνα άγγιζαν τις 700.000. Το 1860 υπήρχαν 100 σχολεία στον Πόντο, ενώ το 1919 υπολογίζονται σε 1401, ανάμεσά τους και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Εκτός από σχολεία διέθεταν τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα, που τόνιζαν το υψηλό τους πνευματικό επίπεδο. Όταν λοιπόν το 1908 ο Σουλτάνος μπήκε στο περιθώριο από το κίνημα των Νεότουρκων ο ποντιακός ελληνισμός μπήκε στο στόχαστρο. Άμεσα άρχισαν οι διωγμοί των χριστιανικών πληθυσμών και με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο να μαίνεται οι Τούρκοι βρήκαν όλες τις δικαιολογίες που έψαχναν για τα εγκλήματα τους.

Με πρόσχημα την «ασφάλεια του κράτους» εκτοπίζουν ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα, μέσω των «Αμελέ Ταμπουρού», τάγματα δηλαδή ασφαλείας που έδρασαν με απίστευτη αγριότητα. Η ελληνική κυβέρνηση δεν ασχολείται καν με το θέμα μια και τότε έχει δώσει βάρος στην Κρήτη και οι Τούρκοι δρουν ανενόχλητοι. Δημιουργούνται τα «Τάγματα Εργασίας» όπου Έλληνες του Πόντου γίνονται σκλάβοι και δουλεύουν κάτω από εξοντωτικές συνθήκες. Οι περισσότεροι πέθαιναν από πείνα, κακουχίες και αρρώστιες.

Η κατάσταση οδηγεί τους Ελληνοπόντιους αλλά και τους Αρμένιους σε ανταρτοπόλεμο. Το 1916 γίνεται η απίστευτη σφαγή των Αρμενίων και σειρά παίρνουν οι Πόντιοι. Η προσπάθεια των Ελλήνων με τους Αρμένιους και την υποστήριξη της κυβέρνησης Βενιζέλου, το 1919 για δημιουργία ενός αυτόνομου κράτους οδηγεί στην απόφαση από τον Κεμάλ για την «τελική λύση». Η άφιξη των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη επιταχύνει τα πράγματα.

Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα και ξεκινά η και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και με την στήριξη των σοβιετικών. Η αγριότητα των εκκαθαρίσεων είναι απίστευτη. Ολόκληρα χωριά εξαφανίζονται, γυναίκες βιάζονται και σκοτώνονται, παιδιά και γέροι δολοφονούνται. Ο Κεμάλ δεν θέλει να υποτάξει των ελληνικό πληθυσμό, θέλει να τον εξαφανίσει. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 350.000. Ο κόσμος που γλίτωσε αναγκάζεται είτε μέσω μιας Οδύσσεια να έρθει στην Ελλάδα είτε να καταφύγει στη Νότια Ρωσία.

Χαρακτηριστικό της αγριότητας της σφαγής είναι η συγκλονιστική αφήγηση του Σάββα Κανταρτζή π