Η κρίση στην
Κύπρο κατέδειξε τους κινδύνους ενός οικονομικού μοντέλου που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ενώ τώρα υπάρχει η ευκαιρία για
αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό της οικονομίας προς μια πιο βιώσιμη κατεύθυνση, επισημαίνει στα συμπεράσματα έκθεσης-αξιολόγησης για την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής βιομηχανίας και το επιχειρηματικό περιβάλλον, που δημοσιοποίησε σήμερα η Κομισιόν.Η
έκθεση που εκπονήθηκε από τις υπηρεσίες του Αντιπροέδρου της Κομισιόν για τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις, Αντόνιο Ταγιάνι, θεωρεί ότι θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν οι διαπραγματεύσεις για τη
νέα περίοδο προγραμματισμού των διαρθρωτικών ταμείων (περίοδος 2014-2020) με τρόπο ώστε να χορηγηθεί μερική χρηματοδότηση για την ανάπτυξη ενός πιο ισορροπημένου οικονομικού μοντέλου και τη χρηματοδότηση σχεδίων σε τομείς προσαρμοσμένους στις υποδομές και στο ανθρώπινο κεφάλαιο της
Κύπρου.Σύμφωνα με την έκθεση-αξιολόγηση, η οποία λαμβάνει υπόψη το δυσχερές μακροοικονομικό περιβάλλον στην
Κύπρο όπου εκτιμάται ότι το
ΑΕΠ θα υποχωρήσει το 2013 κατά 8,7%, το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, που συνεπάγεται τη μείωση του μεγέθους και την
αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα, θα έχει συνέπειες στις καθημερινές επιχειρηματικές συναλλαγές και θα μπορούσε να απειλήσει τη
βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων και να μειώσει περισσότερο την εμπιστοσύνη.Αναφορικά με την ανταγωνιστικότητα, τονίζεται ότι επιδεινώθηκε σημαντικά μετά την προσχώρηση της χώρας στην ΕΕ το 2004, ενώ η παραγωγικότητα της εργασίας έχει έκτοτε αυξηθεί κατά επτά εκατοστιαίες μονάδες, αλλά την ίδια περίοδο το ονομαστικό μοναδιαίο εργατικό κόστος αυξήθηκε κατά 20 εκατοστιαίες μονάδες, με αποτέλεσμα τη σταδιακή παρακμή του τομέα μεταποιητικής βιομηχανίας.Αναλύοντας τους επιμέρους τομείς, η έκθεση αναφέρει ότι στον ευρωπαϊκό πίνακα επιδόσεων στην καινοτομία, όπου η
Κύπρος πλησιάζει στο μέσο όρο της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι έχει πολύ χαμηλό επίπεδο δαπανών στον τομέα της Ε&Α (έρευνα και ανάπτυξη) ως ποσοστό του
ΑΕΠ (0,49 %) έναντι μέσου όρου ΕΕ 2,0 %. Η Κομισιόν διαπιστώνει μεγάλη δραστηριότητα στις κυπριακές
ΜΜΕ, όταν πρόκειται για δραστηριότητες καινοτομίας. Το επίπεδο συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα είναι το δεύτερο υψηλότερο στην ΕΕ, ενώ στον INSEAD, τον παγκόσμιο δείκτη καινοτομίας, η
Κύπρος κατατάσσεται στην 27η θέση.Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών έχει επηρεάσει την ανταγωνιστικότητα, ωστόσο, όπως τονίζει η κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα για την αναμόρφωση του μηχανισμού τιμαριθμικής αναπροσαρμογής με τη μείωση της συχνότητας με την οποία πραγματοποιείται η αναπροσαρμογή (μία φορά αντί για δύο φορές το χρόνο), τη θέσπιση μηχανισμού για αυτόματη αναστολή σε περίπτωση δυσμενών οικονομικών συνθηκών, και τη μετατροπή από πλήρη σε μερική τιμαριθμική αναπροσαρμογή (50 % του προηγούμενου πληθωρισμού). Αναφέρει ότι η εφαρμογή της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής έχει πλέον ανασταλεί στον δημόσιο τομέα, ενώ αναμένεται ότι το νέο σύστημα θα επεκταθεί στον ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο τριμερούς συμφωνίας, ενώ υπενθυμίζει ότι η
Κύπρος διαθέτει έναν από τους υψηλότερους ελάχιστους μισθούς στην ΕΕ, ο οποίος έχει αυξηθεί κατά τα τελευταία έτη σε 870 ευρώ το μήνα (924 ευρώ μετά από έξι μήνες απασχόλησης). Η έκθεση επισημαίνει ότι οι υψηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας (οι τιμές του 2012 για τη βιομηχανία ήταν οι υψηλότερες στην ΕΕ) ωθούν την
Κύπρο να αναπτύξει ένα περισσότερο διαφοροποιημένο, ασφαλές και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, η
Κύπρος θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή της τρίτης δέσμης νομοθετικών μέτρων για την ενέργεια, ιδίως κατά τη διάρκεια και μετά τον μετασχηματισμό του ενεργειακού τομέα ο οποίος σχετίζεται με την προβλεπόμενη εισαγωγή φυσικού αερίου. Τα εγχώρια κοιτάσματα φυσικού αερίου ανοικτής θάλασσας δεν θα αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης πριν από το 2018, όταν προβλέπεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί ένα δίκτυο αγωγών προς την ακτή, επισημαίνει.Χαρακτηρίζει ενθαρρυντικές τις εξελίξεις στην παραγωγή φωτοβολταϊκής ενέργειας, καθώς τον Ιανουάριο ολοκληρώθηκε η διαδικασία υποβολής
προσφορών, η οποία οδήγησε στην επιλογή 23 επιχειρήσεων οι οποίες θα κατασκευάσουν φωτοβολταϊκά πάρκα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.Για τις εξαγωγές προϊόντων αναφέρει ότι το 57 % απευθύνονται σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ με κυριότερους εταίρους της νήσου την
Ελλάδα, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και επίσης το Ισραήλ. Τα κυριότερα εξαγόμενα προϊόντα είναι τα φαρμακευτικά είδη και φωτοευαίσθητες διατάξεις ημιαγωγών. Ωστόσο, παρά τις σχετικά καλές επιδόσεις εξαγωγών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και περιβάλλοντος, συνολικά το εμφανές συγκριτικό πλεονέκτημα της
Κύπρου είναι συγκεντρωμένο σε χαμηλούς και μεσαίους έως χαμηλούς τομείς της τεχνολογίας, όπως τρόφιμα, ποτά και καπνός, επισημαίνει.Για το εμπορικό ισοζύγιο της
Κύπρου αναφέρει ότι είναι παραδοσιακά ελλειμματικό, επειδή χρειάζεται εκτενείς εισαγωγές για να ικανοποιήσει την εγχώρια ζήτηση και εξαρτάται από τις εισαγωγές
πετρελαίου για την ενέργεια.Σχετικά με το επιχειρηματικό περιβάλλον και τη δημόσια διοίκηση, η έκθεση επικαλείται τη μέτρηση της Παγκόσμιας
Τράπεζας σχετικά με την αποτελεσματικότητα των δημοσίων αρχών (2012-13), σύμφωνα με την οποία η αντιπαραγωγική κρατική γραφειοκρατία αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα για εκείνους που επιθυμούν να ασκήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα στην
Κύπρο. Σε συνδυασμό με τη σπατάλη των κρατικών πόρων και την ευνοιοκρατία, ιδιαίτερα περίπλοκο τομέα αποτελούν οι υπηρεσίες για τη βελτίωση των επιδόσεων των επιχειρήσεων και της εταιρικής διακυβέρνησης, τονίζει.Όπως επισημαίνει η έκθεση, η
Κύπρος απέτυχε στην αντιμετώπιση ορισμένων από τα κύρια προβλήματα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Οι επιδόσεις του δικαστικού συστήματος θα μπορούσαν να βελτιωθούν σημαντικά – ο χρόνος που χρειάζεται για την επίλυση αστικών και εμπορικών υποθέσεων είναι ιδιαίτερα μεγάλος σε σύγκριση με εκείνον στα άλλα κράτη μέλη. Η περίοδος μεταξύ της αγωγής και της δικαστικής απόφασης αντιστοιχεί στο 73 % του συνολικού χρόνου που χρειάζεται για την εκτέλεση μιας σύμβασης. Ορισμένες ελλείψεις πρόκειται να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, το οποίο περιλαμβάνει επίσης μέτρα για τη βελτίωση της αγοράς ακινήτων, κυρίως τον αργό ρυθμό της διαδικασίας ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων.Επιπλέον, η διεκπεραίωση οικοδομικών αδειών είναι επίσης χρονοβόρα, δεδομένου ότι χρειάζονται έξι μήνες κατά μέσο όρο για την έκδοση πολεοδομικής άδειας σε πόλεις και άλλοι έξι μήνες για την έκδοση οικοδομικής άδειας. Μόλις ολοκληρωθεί η ανέγερση του κτιρίου, χρειάζονται άλλες 75 ημέρες κατά μέσο όρο για την πραγματοποίηση της τελικής επιθεώρησης και για την έκδοση του πιστοποιητικό συμμόρφωσης.Ωστόσο, όπως τονίζεται, η
Κύπρος έχει λάβει μέτρα για να μειωθεί κατά 20 % ο διοικητικός φόρτος που
οφείλεται στην εθνική νομοθεσία. Διάφορες προτάσεις έχουν υποβληθεί για καθέναν από τους εθνικούς τομείς προτεραιότητας, με βάση τις συστάσεις συμβούλου και κατόπιν ευρείας διαβούλευσης των σχετικών κρατικών υπηρεσιών και του ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα, αυτά αφορούν την προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, με την απλούστευση των εντύπων φορολογικών δηλώσεων, και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις με τη μέτρηση του χρόνου και του κόστους για τους φορολογούμενους που χρειάζεται για την ολοκλήρωση των διαδικασιών διαχείρισης των εσόδων και την επίτευξη εκούσιας συμμόρφωσης στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.Η πλειονότητα αυτών των προτάσεων (19 από τις 23) έχουν ήδη εφαρμοστεί και αναμένεται ότι οι υπόλοιπες θα εφαρμοστούν σύντομα.Για τη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις αναφέρει ότι τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα και οι νέοι περιορισμοί τόσο στις εγχώριες όσο και στις εξωτερικές τραπεζικές συναλλαγές περιόρισαν τη ρευστότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και οδήγησαν σε προβλήματα πρόσβασης σε κεφάλαιο κίνησης, γεγονός που ενδέχεται να απειλήσει τη
βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Πάνω από το 95 % των κυπριακών επιχειρήσεων απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζόμενους και οι μικρές επιχειρήσεις είναι λιγότερο πιθανό να έχουν σημαντικά ταμειακά αποθέματα και συνεπώς είναι πιο ευάλωτες σε οποιαδήποτε κρίση ρευστότητας που μπορεί να προκληθεί από τους ελέγχους κίνησης κεφαλαίων. Συνεπώς, υπάρχει μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας σχετικά με τις τελικές συνέπειες της μείωσης προσωπικού και των ελέγχων κίνησης κεφαλαίων του τραπεζικού τομέα για την πραγματική οικονομία, άμεσα και έμμεσα, μέσω της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.Το Δεκέμβριο του 2012, οι διαφορές επιτοκίων χορηγήσεων για δάνεια σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν ήδη περισσότερο από 6,5 ποσοστιαίες μονάδες πιο πάνω από τα επιτόκια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η έλλειψη κεφαλαίων, οι δυσκολίες των
τραπεζών για την προσέλκυση καταθέσεων, οι ανησυχίες σχετικά με την οικονομία και ενδεχομένως τα προβλήματα αποπληρωμής δανείων έχουν έκτοτε αυξήσει περισσότερο τις διαφορές επιτοκίων χορηγήσεων και δανειακών περιθωρίων, χωρίς τις ανάλογες αλλαγές στους αντίστοιχους όρους και προϋποθέσεις, δηλαδή τις επιβαρύνσεις πλην των επιτοκίων και τη λήξη των δανείων, αναφέρει το έγγραφο.Καταλήγοντας στα συμπεράσματα της έκθεσης τονίζεται ότι η κρίση κατέδειξε τους κινδύνους ενός οικονομικού μοντέλου που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Τώρα υπάρχει η ευκαιρία για
αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό της οικονομίας προς μια πιο βιώσιμη κατεύθυνση. Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν οι διαπραγματεύσεις για τη
νέα περίοδο προγραμματισμού των διαρθρωτικών ταμείων με τρόπο ώστε να χορηγηθεί μερική χρηματοδότηση για την ανάπτυξη ενός πιο ισορροπημένου οικονομικού μοντέλου και τη χρηματοδότηση σχεδίων σε τομείς προσαρμοσμένους στις υποδομές και στο ανθρώπινο κεφάλαιο της
Κύπρου.
