Τουρκία: Στις 4 Απριλίου η δίκη των πραξικοπηματιών του 1980

Ενδιαφέρουσα δίκη έως πολιτική περιπέτεια περιμένει την Τουρκία, καθώς στις 4 Απριλίου αρχίζει η δίκη των πραξικοπηματιών του 1980, στην οποία θα δικαστούν δύο από τους εν ζωή πρωταγωνιστές, ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και μετέπειτα Πρόεδρος της χώρας Κενάν Εβρέν, 95 ετών, και ο τότε αρχηγός του ΓΕΑ Ταχσίν Σαχίνκαγια, 87 ετών.Στο κείμενο της υπεράσπισης που έχει ήδη διαρρεύσει, οι δικηγόροι των κατηγορουμένων αρνούνται την κατηγορία επειδή, όπως αναφέρουν, δεν πρόκειται για πραξικόπημα, αλλά για νόμιμη εξουσία.Η δίκη θεωρητικά μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία μέχρι και σε αδιέξοδο, αφού πέρα από τα επιχειρήματα της υπεράσπισης, η χώρα ουσιαστικά κυβερνάται σήμερα με ένα νομικό και πολιτικό σύστημα που είναι ουσιαστικά προϊόν της πραξικοπηματικής περιόδου.Σύμφωνα με το κείμενο της υπεράσπισης, "η επιβολή πραξικοπήματος δεν συνιστά ποινικό αδίκημα", ενώ πρόκειται για νόμιμη εξουσία και μάλιστα “συντακτική” (σύνταγμα 1982) και “η παραπομπή μιας συντακτικής εξουσίας σε δίκη θα είναι σαν να δικάζεται ο επαναστάτης από έναν άλλο επαναστάτη”.Εάν συμβεί αυτό, αναφέρεται στο κείμενο, "θα πρέπει να θεωρηθούν ότι δεν έχουν ισχύ όλες οι νομοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές πράξεις από το 1960”, το οποίο είναι το αμέσως προηγούμενο πραξικόπημα. Πραξικόπημα θεωρείται και η επέμβαση του στρατού το 1971, αλλά αυτή δεν είχε γίνει με την απευθείας ανάληψη της εξουσίας από τις ένοπλες δυνάμεις, όπως το 1960 και το 1980.Οι δικηγόροι των Εβρέν και Σαχίνκαγια υποστηρίζουν ότι το σύνταγμα και οι νόμοι που ίσχυαν πριν από το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 “ποινικοποιούν την απόπειρα πραξικοπήματος και όχι τη μερική ή ολική κατάλυση του συντάγματος”. Δηλαδή οι πραξικοπηματίες λένε ότι το ισχύον πριν από το 1980 νομικό πλαίσιο απαγορεύει την απόπειρα πραξικοπήματος και όχι την επιτυχή πραγματοποίησή του. Επιπρόσθετα τονίζουν ότι από τη στιγμή που πέτυχε το πραξικόπημα, από εκεί και πέρα τίθεται θέμα νόμιμης εξουσίας.Είναι γεγονός ότι το νομικό πλαίσιο δεν ποινικοποιούσε το πραξικόπημα, αλλά την απόπειρα. Ενα από τα σημαντικά σημεία στη δίκη, αλλά και στις συζητήσεις που ήδη ξεκινούν, φαίνεται ότι θα είναι αυτή η “διαφορά” μεταξύ απόπειρας και πραγματοποίησης πραξικοπήματος. Αν και η νομική άποψη που τείνει να επικρατήσει, τουλάχιστο στην Τουρκία, είναι το ότι, αν διώκεται ποινικά η απόπειρα, αυτομάτως διώκεται και το ίδιο το πραξικόπημα.Ωστόσο οι πολιτικές διαστάσεις είναι τόσο μεγάλες και σημαντικές που κατά κάποιο τρόπο δικαιώνουν σε ορισμένα σημεία το κείμενο της υπεράσπισης. Και αυτό επειδή θα μπορούσε να τεθεί γενικότερο θέμα νομιμότητας στην Τουρκία, αν αντικείμενο της δίκης γίνει το καθεστώς του πραξικοπήματος. Πολύ περισσότερο, επειδή το ισχύον σύνταγμα, παρά τις πολλές αναθεωρήσεις που έχει υποστεί, καθώς και πολλοί νόμοι, όπως αυτός περί πολιτικών κομμάτων και άλλοι, είναι οι εν ισχύ πράξεις του καθεστώτος του πραξικοπήματος.Πέρα από τα νομικά και τα περί καθεστώτος, όμως, υπάρχει και η άλλη πλευρά που σχετίζεται με την κατασταλτική πράξη των