Η νοσταλγία της δραχμής

Το Χρηματιστήριο Αθηνών έχει ήδη καταγράψει το «κούρεμα»…

Τώρα μας λείπουν τα μηδενικά. Τα πολλά μηδενικά της δραχμής. Οταν την αποχαιρετούσαμε στις αρχές του 2001, κανείς δεν φανταζόταν πόσο θα τη νοσταλγούσαμε. Είχε τα άσχημά της βέβαια. Μας φαίνονταν ακριβά τα γερμανικά αυτοκίνητα, τα γαλλικά αρώματα, τα ιταλικά ρούχα. Ακρίβεια, πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια. Οχι όμως κατάρρευση. Ούτε δάνεια από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ

για να ξεπληρώσουμε τα άλλα δανεικά. Τα δάνειά μας τότε σε δραχμές ήταν. Αν δεν είχαμε να τα πληρώσουμε, ο Χολαργός να ’ταν καλά. Τυπώναμε δεκαχίλιαρα, αν και τώρα μάλλον θα είχαμε βγάλει και το πενηνταχίλιαρο. Ομως στην εποχή του ευρώ, τα πράγματα άλλαξαν. Και μπορεί τελευταία στιγμή να γλιτώσαμε την πτώχευση. Αλλά το ρολόι μετράει τον χρόνο μέχρι την αναδιαπραγμάτευση του χρέους. Το Χρηματιστήριό μας το έχει ήδη καταγράψει το «κούρεμα», όπως λέγεται στις αγορές η χασούρα στο κεφάλαιο. Μένει τώρα και το κούρεμα των ομολογιούχων. Οι οποίοι, και αυτοί, μάλλον τώρα νοσταλγούν τις δραχμές.

Ευρωπαίοι;

Έντεκα χρόνια περάσανε σχεδόν από την είσοδο του ευρώ στη ζωή μας. Οταν τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς του 2001 τα ΑΤΜ των τραπεζών άρχισαν να μοιράζουν ευρώ, αισθανθήκαμε δικαιωμένοι. Γίναμε επιτέλους Ευρωπαίοι. Δεν καταλάβαμε όμως ότι η αλλαγή δεν ήταν η απλή ανταλλαγή των δραχμών με τα καινούργια, κολλαριστά χαρτονομίσματα. Οταν κλείδωσε η ισοτιμία του ευρώ έναντι της δραχμής στο 340,75 δεν καταλάβαμε ότι η αλλαγή δεν ήταν μια απλή λογιστική πράξη. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε να είναι; Οπως και τώρα, μια μικρή χώρα, χωρίς βιομηχανία και εξαγωγές, ήμασταν. Από τον τουρισμό ζούσαμε και ήμασταν φθηνοί. Φθηνοί τουλάχιστον για τους άλλους. Τους Γερμανούς, τους Αμερικανούς, τους Ολλανδούς. Ακόμα και για τους Ιταλούς, φθηνοί ήμασταν. Και αυτό ήταν το βασικό ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα και κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να το κρατήσουμε. Από το 1981 και μετά, κατά μέσο όρο η δραχμή διολίσθαινε περίπου 11% κάθε χρόνο. Οταν η διολίσθηση δεν έφθανε, κάναμε και μία υποτίμηση ώστε να έρθουμε πάλι στα ίσια μας. Μπακαλίστικο το σύστημα, αλλά λειτουργούσε. Ανάπτυξη είχαμε, τουλάχιστον ονομαστική, και αυτό μας έφθανε. Το χρέος μας σε δραχμές ήταν κυρίως και αυτό μας βόλευε αφάνταστα. Και εμάς και τους πιστωτές μας. Η διολίσθηση της δραχμής έφερνε πληθωρισμό και ξεπληρώναμε τα δανεικά με πληθωρισμένες δραχμές. Το ξέραμε εμείς, το ήξεραν και οι αγορές, οι οποίες μας δάνειζαν με διψήφια επιτόκια για να αντιμετωπίσουν το ρίσκο του νομίσματος. Αλλάζοντας νόμισμα, το οικονομικό μας σύστημα έπρεπε να είχε αλλάξει. Να νοικοκυρευτεί, να γίνει πιο «ευρωπαϊκό», τουλάχιστον όπως το ερμήνευαν οι Γερμανοί, οι οποίοι επέβαλαν και τους όρους της Συνθήκης του Μάαστριχτ προκειμένου να εγκαταλείψουν το μάρκο. Δεν καταλάβαμε; Δεν ξέραμε; Δεν έχει σημασία. Αν απομακρυνθείς από το ταμείο, κανένα λάθος δεν αναγνωρίζεται.

Οι δραχμές του 2011

Το βασικό μας πρόβλημα σήμερα είναι ότι η οικονομία μας δεν είναι ανταγωνιστική. Πιο συγκεκριμένα, είμαστε ακ