Η οικονομική γεωγραφία της διάρρηξης της ευρωζώνης

Έχουμε ξεπεράσει το σημείο όπου μια τεχνική λύση θα έδινε αποτελέσματα…

Στο τέλος μιας εβδομάδας σύντομης ευφορίας, ήρθαμε πρόσωπο με πρόσωπο με την πραγματικότητα. Τα νέα της Παρασκευής δεν ήταν όντως έκπληξη. Η υποβάθμιση της Γαλλίας ήταν ένα προαναγγελθέν σοκ. Το ίδιο ισχύει και για την διακοπή των συνομιλιών μεταξύ των ιδιωτών πιστωτών και της ελληνικής κυβέρνησης για την εθελοντική συμμετοχή των ομολογιούχων της Ελλάδας στη διαγραφή του ελληνικού χρέος. Οι πιστωτές απέρριψαν μια πρόταση που ήταν από την αρχή μη ρεαλιστική. Δεν πρέπει λοιπόν να προσποιούμαστε έκπληξη.

Και τα δύο αυτά γεγονότα είναι, ωστόσο, σημαντικά επειδή μας δείχνουν πώς ξεφτάει ο μηχανισμός διαχείρισης της ευρωπαϊκής κρίσης υπό την πίεση των γεγονότων. Η Ευρωζώνη έχει περιπέσει σε ένα σπιράλ υποβαθμίσεων, πτωτικής παραγωγής, αύξησης του χρέους και περαιτέρω υποβαθμίσεων. Η ύφεση μόλις άρχισε. Το πιθανότερο είναι ότι η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε χρεοστάσιο για το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της και μπορεί να υποχρεωθεί να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Όταν γίνει αυτό οι προβολείς θα μετατοπιστούν αμέσως  στην Πορτογαλία και θα αρχίσει ο επόμενος μολυσματικός γύρος υποβαθμίσεων.

Ο τρόπος με τον οποίο δομήθηκε ο ευρωπαϊκός μηχανισμός σημαίνει ότι με την υποβάθμισή του θα περιοριστεί και η πραγματική δανειοδοτική του ισχύς. Έτσι, παρά το ότι η γαλλική υποβάθμιση δεν ήταν έκπληξη, τα κράτη της Ευρωζώνης δεν έχουν σχέδιο Β, μόνο κάποια πρόχειρα εναλλακτικά σενάρια. Μπορεί να αποφασίσουν να τρέξουν τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και το διάδοχό του μόνιμο μηχανισμό παράλληλα. Ή μπορεί να αποφασίσουν να δώσουν στο μόνιμο μηχανισμό όλα τα κεφάλαια που έχουν υποσχεθεί. Αλλά κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε ελλείμματα στους εθνικούς προϋπολογισμούς φέτος, μια δύσκολη χρονιά…

Με την υποβάθμιση της Γαλλίας και της Αυστρίας αλλά όχι και της Γερμανίας και της Ολλανδίας, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s κατάφερε επίσης να διαχειριστεί τις προσδοκίες για την οικονομική γεωγραφία της ενδεχόμενης διάρρηξης της Ευρωζώνης. Η πολιτική διαχείριση μιας υποβάθμισης όλων των κρατών που διέθεταν την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση θα ήταν πολύ πιο εύκολη. Η Γερμανία απέμεινε πλέον ως η μόνη μεγάλη χώρα που έχει την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση. Η απόφαση αυτή κάνει ακόμα πιο δύσκολη την αποδοχή του ευρωομολόγου από το Βερολίνο. Το ρήγμα στις αξιολογήσεις ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία θα καταστήσει τη σχέση τους ακόμη πιο ανισόρροπη.

Οι άμεσες αντιδράσεις στα νέα της Παρασκευής μας υπενθυμίζουν επίσης πως η κρίση και η επίλυση της λαμβάνει χώρα σε παράλληλα σύμπαντα. Το σχόλιο της Αγγέλα Μέρκελ ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ολοκληρώσει γρήγορα το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο είναι  τυπικό παράδειγμα αυτής της αποσύνδεσης. Ό,τι κι αν συμβαίνει, η δημοσιονομική πειθαρχία είναι η λύση. Η απάντηση των Ευρωπαίων στην κρίση έχει μέχρι στιγμής αποτύχει να αναγνωρίσει τον κυρίαρχο ρόλο του ιδιωτικού τομέα στις εσωτερικές ανισορροπίες της Ε