Π.Κούτρας: Ρίχνοντας μια τελευταία ματιά στην εφηβεία πριν ξεχαστεί για πάντα

Με αφορμή την τελευταία του ταινία Xenia που ταξίδεψε ως τις Κάννες, μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Πάνο Κούτρα για την εφηβεία, για το πώς «ο χρόνος είναι χρήμα» στο σινεμά και για τα μελλοντικά του πλάνα.

Όλοι σας οι συνεργάτες μιλούν για έναν επίμονο κι εργατικό σκηνοθέτη με φοβερή υπομονή. Μιλούν για μήνες προετοιμασίας και ίχνος προχειρότητας. Είστε εργασιομανής; Ποιά είναι η σχέση της σχολαστικής προετοιμασίας με το αποτέλεσμα;

Εγώ να σας πω θεωρώ τον εαυτό μου τεμπέλη. Η αλήθεια μάλλον είναι πως δεν είμαι όσο τεμπέλης θα ήθελα

να είμαι. Η ζωή μου χωρίζεται σε περιόδους. Υπάρχει μια περίοδος εντατικής εργασίας, μια λιγότερο και μία περίοδος απόλυτης τεμπελιάς. Δυστυχώς η τελευταία είναι και η πιο σύντομη. Αλλά όχι δεν είμαι εργασιομανής. Ωστόσο στην Ελλάδα επειδή δεν υπάρχουν ποτέ αρκετά χρήματα για να κάνεις ταινίες πρέπει να καλύπτεις το κενό αυτό αφιερώνοντας πολύ χρόνο. Για αυτό και η προετοιμασία κάθε ταινίας είναι χρονοβόρα. Όταν δεν υπάρχει χρήμα πρέπει να υπάρχει χρόνος και βέβαια, περισσότερη αφοσιωση και δουλειά.

«Στην εφηβεία ήμουν ρέμπελος» έχετε δηλώσει. Πώς η εφηβεία σας σχημάτισε και γιατί επιστρέφετε σε αυτήν τώρα με την ταινία σας;

Ήταν μιά εξαιρετικά έντονη και μαζί δημιουργική περίοδος στην ζωή μου. Ήμουν αυτό που λένε «προβληματικός έφηβος». Σίγουρα η ομοφυλοφιλία μου είχε να κάνει με αυτό αλλά και όχι μόνο. Αισθανόμουν διαφορετικός και με αντιμετώπιζαν και ως διαφορετικό, ειδικά στο σχολείο. Διεκδίκησα πολύ νωρίς αυτό που είμαι και αναζήτησα νέους τρόπους ζωής και διαφορετικά πρότυπα από αυτά του αστικού μου περίγυρου. Αυτό έφερε επίπονες συγκρούσεις και πολλές εμπειρίες. Τότε όρισα τις επιθυμίες μου, την ιδεολογία μου, τους στόχους μου, διάλεξα τους ανθρώπους γύρω μου όπως και τον τρόπο που ήθελα να ζω. Ελάχιστα από αυτά άλλαξαν από τότε. Μόνο που μεγάλωσα και μόλις πρόσφατα άρχισα και να γερνώ:-) Αυτό ήταν και από τους λόγους που ήθελα να ρίξω μια τελευταία ματιά σε εκείνη την εποχή, την εφηβική, πριν την ξεχάσω για πάντα.

«Στρέλλα» με Ορφανού και τώρα «Xenia» με τα δύο παιδιά, τον Κώστα και τον Νίκο. Δύο συμπεράσματα:

Επιλέγετε «παρθένες» περιπτώσεις, χωρίς εμπειρία στο χώροΔεν θέλετε να παίζουν το ρόλο, θέλετε να είναι, ως έναν βαθμό, ο ρόλος. Γιατί κάνατε αυτές τις επιλογές;

Και στις προηγούμενες ταινίες μου επίσης διάλεξα μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Οι λόγοι είναι αρκετοί. Πρώτον μου αρέσει να μπερδεύω επαγγελματίες με μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Κάνει ένα πολύ ενδιαφέρον και αληθινό μείγμα. Κυρίως γιατί και οι δύο προσπαθούν να υπερβούν κατα κάποιο τρόπο τα όρια τους ώστε να πλησιάσουν ό ένας τον άλλο. Μετά όμως είναι και ένας άλλος πολύ σημαντικός για μένα λόγος. Όταν πρόκειται για χαρακτήρες που ανήκουν σε μειονότητες οι οποίες διεκδικούν δικαιώματα (κωφοί στην “Αληθινή Ζωή”, τρανσέξουαλ στην Στρέλλα, παιδιά Β γενιάς στο Xenia) είναι για μένα πολύ σημαντικό οι ηθοποιοί ή μη ηθοποιοί που θα ενσαρκώσουν τους χαρακτήρες να ανήκουν οι ίδιοι σ’αυτές τις μειονότητες. Είναι σημαντικό ώστε να έχουν μια ευκαιρία να ακουστεί η φωνή τους. Είναι ένας τρόπος να αποκτήσουν ορατότητα και αυτοί και οι διεκδικήσεις τους.

«Ο ρατσισμός θεραπεύεται με ταξίδια κι ο φασισμός με διάβασμα». Τί θεραπεύει κατά τη γνώμη σας τα δύο αυτά φαινόμενα των καιρών; Είναι το σινεμά «φάρμακο»;

Το είπατε σωστά παραφράζοντας τον Μιγκέλ ντε Ουναμούνο. Η γνώση κυρίως! Μετά είναι η δράση και φυσικά πάνω και πέρα από όλα για μένα είναι η ανθρώπινη καλoσύνη. Όλοι μας μεγαλώσαμε και μεγαλώνουμε σε κοινωνίες κλειστές που φοβούνται οτιδήποτε ξένο, διαφορετικό. Υπάρχει επίσης μια συνεχής ρητορική μίσους από το σχολείο, την εκκλησία, τα media για ό,τι παρεκλίνει αυτού που θεωρείται «κανονικό». Είναι φυσικό οι άνθρωποι μέσα στην άγνοια να αντιδρούν βίαια απέναντι στο ξένο. Θα πρέπει αυτό να σταματήσει και όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους σε αυτά που λένε και κάνουν. Τώρα όσον αφορά στο σινεμά, στην τέχνη γενικότερα, προσωπικά δεν πιστεύω πως μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί όμως να «ανοίξει ένα παράθυρο στο κόσμο» ίσως και σε μας τους ίδιους και αυτό είναι από μόνο του τεράστιο!

Πόσο σας βοήθησε ο σύντροφός σας στην ολοκλήρωση της ταινίας, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τις δυσκολίες που έχει ένας κινηματογραφιστής στην Ελλάδα του σήμερα;

Πολύ! Όπως, όμως και η μητέρα μου, ο αδελφός μου και η συμπαραγωγός μου Ελένη Κοσσυφίδου και οι υπόλοιποι συνεργάτες και πολλοί φίλοι με τον ένα ή άλλο τρόπο. Η οικογένεια μου, η εξ αίματος αλλά και αυτή που έχω επιλέξει είναι ότι πιο σημαντικό για μένα.

Spoiler για επόμενο project; Μετά την «ενηλικίωση» τί;

Μετά την ενηλικίωση το γήρας φυσικά :-) Αστειεύομαι. Δεν έχω ξεκινήσει ουσιαστικά να γράφω ακόμα. Μόνο περιστασιακά. Θα ήθελα να κάνω μια ταινία για μια γυναίκα. Μια γυναίκα που θα αποφασίσει να τα τινάξει όλα στον αέρα. Ίσως για έναν έρωτα. Ισως για μια ιδέα.

Photo credit: Τάκης Τσαντίλης