88 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου Μάνου Χατζιδάκι [εικόνες & βίντεο]

Γεννημένος σαν σήμερα πριν από 88 χρόνια στην Ξάνθη ο Μάνος Χατζιδάκις δεν υπήρξε μονάχα κορυφαίος μουσικοσυνθέτης αλλά και διανοούμενος και ποιητής. Η μουσική του εκπαίδευση ξεκινά σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών και περιλαμβάνει μαθήματα πιάνου, βιολί και ακορντεόν.

Το 1932 μετά τον χωρισμό των γονιών του, αποφασίζει να μετακομίσει στην Αθήνα μαζί με την μητέρα του. Ο ξαφνικός θάνατος του πατέρα του έξι χρόνια αργότερα από αεροπορικό δυστύχημα θα

δυσχεράνει τα οικονομικά τους και πλέον ο Χατζιδάκις ξεκινά να εργάζεται για βιοπορισμό ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοκονόμου και βοηθός νοσοκόμος στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο.

Δεν αφήνει ποτέ όμως τις μουσικές του γνώσεις. Παρακολουθεί ανώτερα θεωρητικά μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο, ενώ παράλληλα ξεκινά σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αρχές της δεκαετίας του ’40 συνδέεται με άλλους καλλιτέχνες και διανοούμενους, μεταξύ των οποίων οι ποιητές Νίκος Γκάτσος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Άγγελος Σικελιανός και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.

Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκη ως συνθέτης πραγματοποιείται το 1944, σε ηλικία 19 ετών, με τη συμμετοχή του στο έργο "Τελευταίος Ασπροκόρακας" του Αλέξη Σολομού, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, ο Χατζιδάκις θα παρακολουθήσει και μαθήματα υποκριτικής, αν και τελικά ο ίδιος ο Κουν θα τον προτρέψει να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην μουσική. Η συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης θα αποδειχθεί ιδιαίτερα παραγωγική, και θα διαρκέσει περίπου δεκαπέντε χρόνια.

Το 1946, καταγράφεται η πρώτη του εργασία για τον κινηματογράφο, η «Μικρή Λευκή Αχιβάδα» σε ρυθμό χασάπικο την οποία όπως λέγεται την έγραψε για τον Κούνδουρο.

Παράλληλα, την περίοδο αυτή ο Μάνος Χατζιδάκης ανακαλύπτει το ρεμπέτικο τραγούδι και γίνεται ο πρώτος που θα το μελετήσει σε βάθος και θα κατανοήσει την αξία του. Στις 31 Ιανουαρίου 1949, σε ηλικία 23 ετών, δίνει στο Θέατρο Τέχνης την διάσημη πλέον διάλεξη για το ρεμπέτικο τραγούδι. Ήταν ο άνθρωπος που μπόρεσε με μαγικό τρόπο να πετύχει την σύζευξη της Ανατολής και Δύσης και να την αποτυπώσει με τον πιο μαγικό τρόπο.

Η μεγάλη δημοσιότητα

Από το 1957 ξεκινά μία έντονη περίοδος δημιουργίας. Ο Χατζιδάκις συνθέτει ασταμάτητα για το θέατρο και τον κινηματογράφο, όπου το έργο του γνωρίζει μεγάλη δημοφιλία, ενώ παράλληλα γράφει πολλά σημαντικά μουσικά έργα.

Το 1961 του απονέμεται το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά», από την ταινία του Ζυλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή». Η βράβευση αυτή του δίνει παγκόσμια δημοσιότητα, την οποία ο Χατζιδάκις προσπαθεί να αποφύγει με κάθε τρόπο, θεωρώντας ότι του στερεί την δυνατότητα να διαμορφώσει ο ίδιος την σχέση του με τον ακροατή του.

Στο εξωτερικό

Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκις επισκέπτεται την Αμερική προκειμένου να ανεβάσει στο Broadway με τον Ζυλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη τη θεατρική διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή» με τον τίτλο «Illya Darling».

Η παραμονή του στην Αμερική τον φέρει σε επαφή με την ποπ και ροκ μουσική κουλτούρα γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα την ηχογράφηση του κύκλου τραγουδιών «Reflections» σε συνεργασία με το συγκρότημα «New York Rock and Roll Ensemble», ενώ ηχογραφεί και «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα», στην -πασίγνωστη πλέον- συμφωνική του μορφή. Παράλληλα συνεχίζει την συνεργασία με τα μπαλέτα του 20ού Αιώνα στις Βρυξέλλες, όπου διευθύνει έργα δικά του ή άλλων συνθετών. Άλλα σημαντικά έργα της περιόδου είναι η μουσική για την ταινία «Blue» (1958) του Silvio Narizzano, η «Ρυθμολογία» (έργο για πιάνο) και η «Αμοργός» (1970), έργο το οποίο ο συνθέτης άφησε ημιτελές.

Επιστροφή στην Ελλάδα

Το 1972, επιστρέφει στην Αθήνα και τον επόμενο χρόνο ιδρύει το μουσικό καφε-θέατρο «Πολύτροπο», με το οποίο επιδιώκει, σύμφωνα με τον ίδιο, «μια τελετουργική παρουσίαση του τραγουδιού, μ' όλα τα μέσα που μας παρέχει η σύγχρονη θεατρική εμπειρία».

Αυτή είναι και η πιο ώριμη περίοδος της μουσικής του σταδιοδρομίας που σηματοδοτείται μάλιστα με την ηχογράφηση του «Μεγάλου Ερωτικού».

Η δράση του Χατζιδάκη στον χώρο της τέχνης και οι παρεμβάσεις του στα κοινά κορυφώνονται την περίοδο αυτή. Διορίζεται αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής για το διάστημα 1975 - 1977 ενώ την περίοδο 1975 - 1982 αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και Διευθυντή του κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα. Η παρουσία του εκεί θεωρείται μέχρι και σήμερα σημείο αναφοράς για την ελληνική ραδιοφωνία, και σηματοδοτεί -ίσως- την ποιοτικότερη περίοδο του ραδιοσταθμού.

Το 1989, ιδρύει την Ορχήστρα των χρωμάτων, προκειμένου να παρουσιάζει με πρωτότυπο τρόπο έργα κλασσικών και σύγχρονων συνθετών. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις διηύθυνε την ορχήστρα των χρωμάτων μέχρι το τέλος της ζωής, του δίνοντας συνολικά είκοσι συναυλίες και δώδεκα ρεσιτάλ ελληνικού και διεθνούς ρεπερτορίου.

Η έντονη ενασχόληση του Χατζιδάκη με τα κοινά, την περίοδο αυτή, αποτυπώνεται σε σημαντικό τμήμα του έργου του. Χαρακτηριστικά έργα της περιόδου είναι «Η εποχή της Μελισσάνθης», έργο αυτοβιογραφικό αλλά και βαθιά πολιτικό.

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994 από οξύ πνευμονικό οίδημα και ετάφη στην Παιανία.

Η επιρροή του στην ελληνική μουσική υπήρξε καθοριστική. Ο Χατζιδάκις είναι ο πρώτος που αντιμετωπίζει την παράδοση έξω από το ηθογραφικό πλαίσιο, και σε όλη της την έκταση, προσλαμβάνοντας και τα πλέον απορριπτέα -για την κοινωνία της εποχής του- λαϊκά στοιχεία, και εντάσσοντάς τα σε ένα νέο μουσικό κράμα. Από αυτή τη σκοπιά ο Χατζιδάκις θα μπορούσε να θεωρηθεί ως συνεχιστής της γενιάς του ’30 στον χώρο της μουσικής. Εξάλλου, ο Χατζιδάκις γαλουχήθηκε με τις ιδέες της γενιάς του ’30 και διατηρούσε ισχυρή φιλία με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της. Στην πορεία που αυτός χάραξε θα ενταχθούν πολύ νωρίς -ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1940- και άλλοι συνθέτες, όπως ο Αργύρης Κουνάδης και ο Μίκης Θεοδωράκης, μετατρέποντας την ιδέα της σύνδεσης της λόγιας μουσικής με την λαϊκή παράδοση σε κίνημα. Το δίπολο Χατζιδάκις - Θεοδωράκης, με το τεράστιο συνθετικό και θεωρητικό τους έργο, καθώς και με την σιγουριά της ποιότητας, θα αποτελέσει έκτοτε τον βασικό πυλώνα που θα καθορίσει τις εξελίξεις στην ελληνική μουσική.

Ήταν ο άνθρωπος που παρά μπορούσε να ακροβατήσει ανάμεσα στο λόγιο και το λαϊκό. «… Και για να εξηγηθούμε, όταν λέω κάτι λαϊκό δεν το εννοώ και για τον Λαό. Κατά σύμπτωση, ο Λαός κάθε άλλο παρά λαϊκός είναι. Τα μπουζούκια, οι μπαγλαμάδες και οι ζουρνάδες, είναι η συνήθεια του. Εμένα μ΄ ενδιαφέρουν εκείνες οι λίγες, οι μοναδικές του στιγμές που ζει, χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνει την αλήθεια του. Είναι οι στιγμές που είναι σκέτα άνθρωπος, χωρίς την βία του Χρόνου, χωρίς την αγωνία του Χώρου, χωρίς την φθορά της Τάξης του…».

Ο Χατζηδάκης αδιαφορεί για το ελαφρό τραγούδι, αναζητά στην μουσική του το ουσιαστικό περιεχόμενη ενώ παράλληλα επιθυμεί να αναπτύξει μια γνήσια σχέση με τον κόσμο.

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook και ακολουθήστε μας στο Twitter