Tί πίνουν οι Τούρκοι;

Γράφει η Χριστίνα Πουλίδου

“Τα αλκοολούχα ποτά είναι ανθυγιεινά, κάτω το ρακί, ζήτω το αϊράν”, αυτό είναι το σύνθημα της τουρκικής κυβέρνησης που, με συνοπτικές διαδικασίες και εξαιρετική ταχύτητα, πέρασε ένα νομοσχέδιο το οποίο «περιορίζει» -πρακτικά, απαγορεύει – την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών «για να μην έχουμε μια γενιά κατεστραμμένη», όπως τόνισε ο Ταγίπ Ερντογάν.

Καταρχάς, λοιπόν, ας δούμε τι προβλέπει ο νέος νόμος, που θα τεθεί σε ισχύ μόλις υπογραφεί από τον πρόεδρο Γκιουλ: απαγορεύεται η πώληση αλκοολούχων

ποτών στο διάστημα ανάμεσα στις 10 το βράδυ και στις 6 το πρωί. Η τηλεοπτική διαφήμιση (αλλά και οποιαδήποτε διαφήμιση) ποτών με αλκοόλ απαγορεύεται, ενώ αν στην οθόνη προβάλλεται μπουκάλι μπύρας ή άλλου ποτού, θα πρέπει να είναι καλυμμένη η μάρκα του. Η διάθεση αλκοολούχων ποτών απαγορεύεται σε έκταση 100 μ. από «εκπαιδευτικά ιδρύματα» και τεμένη, ενώ αν συλληφθεί οδηγός να έχει καταναλώσει ποσότητα ανάλογη του ενάμισι ποτηριού κρασιού θα πληρώσει πρόστιμο 700 λιρών και θα του αφαιρεθεί η άδεια. Η πώληση-διάθεση αλκοολούχων απαγορεύεται σε βενζινάδικα και επιτρέπεται μόνο σε καταστήματα τα οποία θα λάβουν ειδική άδεια. Οι εταιρείες παραγωγής ή διάθεσης ποτών με αλκοόλ δεν θα μπορούν να εμφανίζονται με το εμπορικό τους σήμα σε περιπτώσεις χορηγίας, ενώ τα εστιατόρια και οι ταβέρνες που δεν έχουν υπαίθριο χώρο, θα κληθούν να πληρώνουν τσουχτερά πρόστιμα αν εντοπιστεί πελάτης τους να έχει βγει έξω να καπνίσει κρατώντας ένα ποτήρι κρασί…

Οι πολέμιοι του νέου νόμου επέκριναν την κυβέρνηση (Χουριέτ) ότι από τη στιγμή που κατέθεσε το νομοσχέδιο ως την ψήφισή του μεσολάβησαν μόλις δύο μέρες, ότι επέσπευσε την ψήφισή του νωρίς το πρωί ενώ είχε προηγηθεί μια θυελλώδης νύχτα κοινοβουλευτικής διαμάχης επί του θέματος και ότι η θεσμοθέτηση της απαγόρευσης του αλκοόλ δεν έχει να κάνει με λόγους υγείας, αλλά είναι μια προσπάθεια «να επανασχεδιαστεί η κοινωνία σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και τον τρόπο ζωής των ισλαμιστών», όπως είπε σχετικά ο αντιπολιτευόμενος βουλευτής Μ. Τσαμ. Δεδομένου μάλιστα, ότι ο όρος «εκπαιδευτικά ιδρύματα» είναι σκόπιμα αόριστος και ότι τεμένη υπάρχουν και χτίζονται σε μεγάλη πυκνότητα, η απαγόρευση διάθεσης αλκοολούχων είναι σχεδόν πλήρης. Η απαγόρευση εξάλλου, λένε, εξαιρεί μεν τα τουριστικά συγκροτήματα και τις «διεθνείς συναντήσεις», πλην όμως θα πλήξει περί τις 185.000 καντίνες και μικρά μπακάλικα, τα οποία εκμεταλλεύονταν ακριβώς το διάστημα μετά τις 10 το βράδυ για την πώληση ποτών, αφού είχαν κλείσει δηλαδή τα σούπερ μάρκετς.

«Αν θέλετε να πιείτε, πιείτε σπίτι σας και μην αντιστρέφετε τα πράγματα», ανταπάντησε ο Τ. Ερντογάν, υποστηρίζοντας ότι η υπόθεση της απαγόρευσης «δεν αποτελεί παρέμβαση στην ταυτότητα, την ιδεολογία ή την καθημερινότητα των πολιτών» και παραπέμποντας στην ανάλογη σκανδιναβική πρακτική.

Πράγματι, σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες (πλην της Δανίας), η πώληση των αλκοολούχων ποτών υπόκειται σε πολύ υψηλή φορολογία και δεν είναι ελεύθερη. Ειδικότερα, ποτά (ή μπύρες) που έχουν πάνω από ορισμένους βαθμούς αλκοόλ, διατίθενται μόνον από τα ειδικά κρατικά μαγαζιά «μονοπωλίων», ενώ τα εστιατόρια και τα μπαρ προμηθεύονται τα ποτά τους μέσω δικτύων διανομής. Σε ευρωπαϊκή κλίμακα εξάλλου, πάνω από το 1/3 των χωρών-μελών της ΕΕ έχουν θεσπίσει διάφορους περιορισμούς στις ώρες-μέρες διάθεσης αλκοολούχων ποτών και στις ηλικίες που επιτρέπεται να καταναλώνουν αλκοόλ – και που είναι ανάμεσα στα 16 με 18 χρόνια.

Η δαιμονοποίηση επομένως του τουρκικού νόμου μήπως είναι υπερβολική, μήπως δηλαδή αντανακλά στερεοτυπικές προκαταλήψεις; Ενδεχομένως και να είναι – σε έναν βαθμό. Όταν όμως οι περιορισμοί θέτουν ως σημείο αναφοράς τα τζαμιά, όταν επιβάλλονται σε μια χώρα που (σύμφωνα με μια δημοσκόπηση) το 80% του λαού της δηλώνει πως «δεν πίνει», όταν η θεσμοθέτησή τους συμπίπτει με μια δημόσια ανακοίνωση, κατά την οποία όσοι κυκλοφορούν στο μετρό καλούνται «να συμπεριφέρονται κοσμίως» και ειδικότερα καλούνται τα ζευγάρια να αποφεύγουν τις «διαχύσεις», τότε οι καταγγελίες των διαμαρτυρομένων φωτίζονται διαφορετικά. Τότε, η υποψία πως οι περιορισμοί δεν υπαγορεύονται από λόγους υγείας και ασφάλειας, αλλά από εμμονές ανάλογες αυτές που είχαν οι Κουάκεροι ή οι Μεθοδιστές, η υποψία πως είναι η σαρία και όχι η υγεία η κινητήρια δύναμη των «αλλαγών», παίρνει το προβάδισμα. Και τι χρεία έχουμε άλλων επιχειρημάτων αφού, τις προάλλες, κόντρα στους διαμαρτυρόμενους υπέρ του «ελεύθερου φιλιού!» στο μετρό, κατέβηκαν ορδές ισλαμιστών ψάλλοντας…

Το διαβάσαμε στο protagon.gr