Γιατί δεν φτιάχνει το ίδρυμα Ωνάση μόνο του την Πανεπιστημίου;

Γράφει ο Γιώργος Κοκκόλης

Σήμερα αποφάσισα να κάνω τον ακροβάτη πάνω στις λεπτές γραμμές του λαϊκισμού για το εμβληματικότερο, σημαντικότερο και για αυτό το λόγο αμφιλεγόμενο έργο που έχει προκηρυχθεί για την Αθήνα- την ανάπλαση της οδού Πανεπιστημίου.

Στα δημοσιογραφικά σαλόνια έχει επικρατήσει καταχρηστικά ο όρος «πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου» ωστόσο αν κάποιος δει τα σχέδια και την κυκλοφοριακή μελέτη που εκπονεί η Αττικό Μετρό

θα αντιληφθεί σύντομα πως ο δρόμος δεν θα πεζοδρομηθεί αλλά θα γίνει σαφώς πιο φιλικός για τους πεζούς και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Δεν μπορώ να σας κρύψω την αρχική χαρά που ένιωσα όταν έγινε γνωστή η πρόθεση του Ιδρύματος Ωνάση να φέρει το θέμα στο τραπέζι, να χρηματοδοτήσει τη μελέτη και να δώσει μέσα στις ημέρες της οικονομικής και καταθλιπτικής μιζέριας μια προοπτική στην Αθήνα που τόσο έχει υποφέρει σε αστικό επίπεδο από τις συγκρούσεις των τελευταίων ετών.

Οι όροι που έγινε ο διαγωνισμός, η ανταπόδοση που βρήκε από τον κόσμο και εν τέλει τα λιτά σχέδια για την αναβάθμιση της κεντρικής αρτηρίας της πόλης δείχνουν αν μη τι άλλο πως η δημόσια συζήτηση για αυτά που αφορούν την πόλη προχωρά σε άλλο επίπεδο. Πλέον ενδιαφέρει ολοένα και περισσότερους και τα έργα που προτείνονται δεν έχουν τη φαραωνική λογική που είχαν στο παρελθόν- αντίθετα κοιτούν προς πιο ήπιες διαμορφώσεις που προτάσσουν το ανιστορικό και άκαμπτο αίτημα για περισσότερο πράσινο.

Ωστόσο το έργο αυτό διχάζει και διχάζει ανθρώπους καταξιωμένους, πολεοδόμους, αρχιτέκτονες, ακόμη και συγκοινωνιολόγους ως προς τα οφέλη που θα προσφέρει στην πόλη. Για να σταματήσει η κυκλοφορία των ΙΧ στην Πανεπιστημίου θα γίνουν κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που θα επηρρεάσουν όλο το ιστορικό κέντρο και πρώτα από όλα την οδό Ακαδημίας η οποία θα αλλάξει φορά. Η ιστορική οδός θα χάσει τον χαρακτήρα βουλεβάρτου που είχε και μια ευθείας που επέτρεπε τη διαμπερή διάσχιση του κέντρου θα χαθεί.

Ας μην εστιάσουμε όμως σε αυτό το επίπεδο αλλά ας πάμε σε πιο θολά, επικίνδυνα νερά. Το 2010 η Τίνα Μπιρμπίλη είχε παρουσιάσει – όπως κάθε υπουργός Περιβάλλοντος/Δημοσίων Εργων/Υποδομών που σέβεται τον εαυτό του- το σχέδιο για την Αθήνα του 2014. Αυτό μεταξύ άλλων προέβλεπε την πεζοδρόμηση των οδών Βασιλίσσης Όλγας και Πανεπιστημίου και δύο εμβληματικές αναπλάσεις στον Άγιο Παντελεήμονα και την πλατεία Αγίου Νικολάου στην Αχαρνών. Με αυτόν τον τρόπο η Πολιτεία θα κατάφερνε ένα μεγάλο πλήγμα στη γκετοποίηση όλων αυτών των περιοχών και θα τις ενέτασσε ξανά στον αστικό ιστό.

Φυσικά τα χρόνια πέρασαν, η κυρία Μπιρμπίλη περί άλλα τυρβάζει και το συγκεκριμένο έργο, προϋπολογισμού 8 εκατ. ευρώ αφέθηκε να «λιμνάζει» τους τελευταίους 18 μήνες. Μέχρι που μια ωραία μέρα ενημερωθήκαμε από τον Περιφερειάρχη Γιάννη Σγουρό πως τα εν λόγω έργα βγαίνουν από το ΕΣΠΑ και τη θέση τους παίρνουν έργα «που συνδυάζουν κοινωνική αναγκαιότητα και επιχειρησιακή ετοιμότητα, ώστε να διασφαλισθεί η μέγιστη δυνατή απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων».

Τα αποτελέσματα της ματαίωσης αυτών των έργων νομίζω είναι προφανή σε σχέση με τη Χρυσή Αυγή και τον τρόπο με τον οποίο η επίσημη Πολιτεία παραδίδει τα κλειδιά στους ακροδεξιούς δια της αδιαφορίας της. Και εδώ μπαίνουμε στα πάντα απύθμενα νερά του λαϊκισμού για να διαπιστώσουμε το εξής:

Το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) της Περιφέρειας Αττικής και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ΥΠΕΚΑ) διαθέτουν 90 εκατομμύρια ευρώ για την περίφημη ανάπλαση του rethink Athens στην Πανεπιστημίου.

Προφανώς το να βρεις το 10% αυτού του ποσού και να το διαθέσεις εκεί που όντως υπάρχει ανάγκη είναι σκέψη υπερδιαγαλαξιακή. Θα μου πειτε ρε λαϊκιστή δεν έχει ανάγκη το κέντρο της Αθήνας; Φυσικά και έχει. Αλλά η Πανεπιστημίου δεν είναι οδός κατοικίας, δεν είναι καν εμπορική οδός. Οι περισσότεροι που τη διανύουν είναι απλώς επισκέπτες και εν πάσει περιπτώσει είναι σε ασύγκριτα καλύτερη λειτουργική και αισθητική κατάσταση από τον Άγιο Παντελεήμονα. Τίποτα δεν εγγυάται ότι μετά την ανάπλαση η οδός δεν θα παραμεληθεί και δεν θα γεμίσει tagging ή πλανόδιους που θα πωλούν την πραμάτεια τους εκτός από την Ακαδημία και έξω από το ΣτΕ ή τη Στοά Πεζμαζόγλου.

Εδώ είναι λοιπόν απορίας άξιον σε τι τελικά αποσκοπεί αυτό το περιώνυμο rethink Athens. Είναι μια ουσιαστική ανάπλαση ή απλά ένα πεδίο δόξης λαμπρό για όσους ασχολούνται με δημόσιες σχέσεις; Διότι αν το κατά τα άλλα σεβαστό ίδρυμα Ωνάση ήθελε όντως να γίνει αυτή η ανάπλαση μπορούσε να διαθέσει τους απαραίτητους πόρους και να την χρηματοδοτήσει εν είδει εθνικής ευεργεσίας. Αλλά ακόμα και αν δεν ήθελε να αναλάβει το κόστος του έργου θα μπορούσε τουλάχιστον να δώσει αυτά τα 9 εκατομμύρια και να γίνει και η ανάπλαση στην Αχαρνών.

Λαϊκισμός; Ενδεχομένως και να είναι σε πολλά σημεία. Όταν όμως στον Φαληρικό Όρμο το ίδρυμα Νιάρχου χρηματοδοτεί τη μελέτη μιας μεγαλειώδους ανάπλασης στο Δέλτα και δημιουργεί με ίδιους πόρους μια νέα Όπερα και μια νέα Εθνική Βιβλιοθήκη χωρίς να ζητάει δεκάρα από κανέναν είναι νομίζω αντιληπτό οτι διέπεται αν όχι από άλλο ήθος σίγουρα από μια άλλη αντίληψη του όρου «εθνική ευεργεσία». Και αυτό λέει πολλά.