Ο ρόλος των ΜΜΕ σε αυτόν τον «νέο Ψυχρό Πόλεμο» στην Ουκρανία

Παγκόσμιες διαστάσεις έχει λάβει η κρίση στην Ουκρανία η οποία εμπλέκει την Ρωσία και την Δύση ξυπνώντας μνήμες Ψυχρού Πολέμου.

Στην εποχή των social media οι ειδήσεις διακινούνται με τρομερή ταχύτητα ωστόσο τα παραδοσιακά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όπως ο Τύπος και η Τηλεόραση δεν έχουν χάσει την δύναμή τους και όπως είναι λογικό παίζουν και αυτά τον «ρόλο» τους στο παιχνίδι

Προ ημερών στην εκπομπή του Βέστι Νετντέλι, του δημοφιλέστερου ειδησεογραφικού προγράμματος της Ρωσίας, ένας εκφωνητής με θλιμμένη φωνή ανέλυσε την κατάσταση με τους πλέον απλούς όρους: «Οι ειδικοί όλο και συχνότερα συγκρίνουν τις ενέργειες αυτών των εθνικιστών με τη δράση εκείνων που ανήλθαν στην εξουσία της Γερμανίας τη δεκαετία του ’30». Επρόκειτο για μια στιγμή εγκράτειας. Μια υποβλητική κινηματογραφική μουσική συνόδευε εφιαλτικές εικόνες. Αξιωματούχοι να υποχρεώνονται να γονατίσουν, με σκυμμένα κεφάλια μπροστά σε μέλη συμμοριών. Ένας μασκοφόρος με τη σβάστικα στο μπράτσο. Τα γεγονότα στο Κίεβο ήταν, κατά τον εκφωνητή, ένα μείγμα επαναστατικής έκστασης και εγκληματικής αναρχίας.

Σε τέτοιες περιπτώσεις όπως αυτή της κρίσης στην Ουκρανία είναι αναπόφευκτο να μην δούμε και προπαγάνδα. Προπαγάνδα από κάθε εμπλεκόμενη πλευρά και για κάθε επιμέρους ζήτημα. Η κάλυψη της ρωσικής τηλεόρασης ήταν ένας συνδυασμός θεμιτών προοπτικών, μισοαλήθειας και ανοιχτής προπαγάνδας, βασίστηκε στην ίδια αφήγηση που περιέγραψε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στη συνέντευξη Τύπου της περασμένης Τρίτης: «Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους διοχέτευσαν πόρους με στόχο τη δημιουργία μιας επικίνδυνης Ακροδεξιάς, η οποία τώρα απειλεί και τους ανήσυχους κατοίκους στα ανατολικά της χώρας. Οι Αρχές στο Κίεβο κατήγγειλαν τα υπό κρατικό έλεγχο ρωσικά κανάλια ότι επιχειρούν να υποκινήσουν μια σύρραξη, εξωθώντας τουλάχιστον μία ουκρανική πλατφόρμα συνδρομητικής τηλεόρασης να αναστείλει την εκπομπή και των τριών καναλιών».

Ρώσοι και Ουκρανοί, που επικρίνουν την πολιτική του Κρεμλίνου, υποβάλλουν όλες τις ειδήσεις σε διασταύρωση, εκθέτοντας τις παρερμηνείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά η τηλεόραση παραμένει η βασικότερη πηγή επηρεασμού της ρωσικής κοινής γνώμης και χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό για προπαγάνδα.

Η Λιζ Ουάλ (η οποία παραιτήθηκε στον αέρα καταγγέλλοντας την δράση της Ρωσίας) χρησιμοποιείται συχνά για να θέσει τα θεμέλια για τα βήματα στα οποία αναμένεται να προχωρήσει ο Πούτιν. «Αν παρακολουθήσεις κάποιες από τις εκπομπές που προβάλλονται στη διάρκεια της ημέρας, θυμίζουν τις ηρωικές πράξεις του σοβιετικού στρατού, που απελευθέρωσε την Κριμαία και τη Σεβαστούπολη», λέει ο Βλαντιμίρ Πόζνερ, οικοδεσπότης στο πολιτικό τοκ σόου του πρώτου καναλιού. Κατά τη γνώμη του, εξίσου επιλεκτικά στην περιγραφή της κρίσης είναι και τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά τηλεοπτικά δίκτυα. «Είναι ένα είδος νέου Ψυχρού Πολέμου σε εξέλιξη», προσθέτει. Συνολικά όπως αναφέρουν οι New York Times, οι Ρώσοι έχουν μια άποψη της σύγκρουσης πολύ διαφορετική από ό,τι οι πολίτες στη Δύση. Κι αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των ΜΜΕ.

Διαφοροποιήσεις

Υπήρξαν ωστόσο διαφοροποιήσεις στην προσπάθεια του Κρεμλίνου να παρουσιάσει κατά βούληση τις εξελίξεις, ειδικά στην Κριμαία. Η Αμπι Μάρτιν, τηλεπαρουσιάστρια του Russia Today με έδρα την Ουάσιγκτον, προκάλεσε αίσθηση τη Δευτέρα καταδικάζοντας τη ρωσική παρέμβαση στη διάρκεια εκπομπής. Μια δεύτερη δημοσιογράφος του καναλιού, η Λιζ Ουάλ, δήλωσε την Τετάρτη ότι «δεν μπορεί να είναι εργαζόμενη σε ένα δίκτυο που χρηματοδοτείται από τη ρωσική κυβέρνηση και προσπαθεί να ξεπλύνει τον Πούτιν» και υπέβαλε την παραίτησή της on-air. Σε ανακοίνωσή του το κανάλι χαρακτήρισε την παραίτηση «παράσταση» με στόχο την αυτοπροβολή της Ουάλ. «Η φυσιολογική πορεία θα ήταν να απευθυνθεί στην αρχισυντάκτριά της και να παραιτηθεί», ανέφερε χαρακτηριστικά το Russia Today. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τρία μεγαλύτερα κανάλια της Ρωσίας διευθύνονται από στελέχη που έχουν συστηματικές επαφές με αξιωματούχους του Κρεμλίνου και βοήθησαν αποφασιστικά στην επανεκλογή του Πούτιν στην προεδρία το 2012.