Οι επιπτώσεις της εξάρτησης από το αλκοόλ

9/4/2013

Ενώ η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι υπεύθυνη για το θάνατο περίπου 120.000 Ευρωπαίων κάθε χρόνο, ηλικίας από 15 έως 64 ετών, σήμερα λιγότερο από το 10% των ασθενών με εξάρτηση από το αλκοόλ λαμβάνει κάποιου είδους θεραπεία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, εάν το ποσοστό των ασθενών που λάμβαναν θεραπεία αυξανόταν στο 40%, θα μπορούσαν να σωθούν 11.700 ζωές ετησίως. Πρόκειται για έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό European Neuropsychopharmacology6και πραγματοποιήθηκε από την ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον

καθηγητή J. Rehm από το Κέντρο Εξάρτησης και Ψυχικής Υγείας του Τορόντο. Η συγκεκριμένη έρευνα καταγράφει, για πρώτη φορά, τις θανάσιμες συνέπειες της εξάρτησης από το αλκοόλ, καθώς και της περιορισμένης θεραπείας της στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι επιπτώσεις της εξάρτησης από το αλκοόλ στην κοινωνία

Η μελέτη παραθέτει επίσης για πρώτη φορά ποσοτικά στοιχεία για το βαθμό που η εξάρτηση σχετίζεται άμεσα με την αυξημένη θνησιμότητα από την κατανάλωση αλκοόλ. Το 70% όλων των θανάτων που οφείλονται στην κατανάλωση αλκοόλ, αποδίδεται ευθέως στην εξάρτηση από αυτό.

Σημαντικά συμπεράσματα προκύπτουν και ως προς τις συνέπειες της κατανάλωσης αλκοόλ για την κοινωνία, που ποικίλουν από εγκλήματα και αυτοκινητιστικά ατυχήματα, μέχρι ανεργία και ενδοοικογενειακά προβλήματα (παραμέληση ανηλίκου, διαζύγια, κ.α.). Το συνολικό κόστος για την κοινωνία εκτιμήθηκε στα €115,8 δις το 2010, με το 62% του ποσού αυτού να αποδίδεται στην υψηλή κατανάλωση αλκοόλλόγω εξάρτησης3.

Η παραπάνω μελέτη καθιστά σαφή την ανάγκη για θεραπεία της εξάρτησης από το αλκοόλ με στόχο τη μείωση τόσο του ποσοστού θνησιμότητας, όσο και των ασθενειών που οφείλονται σε αυτήν. Η θεραπεία θα πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για το αλκοόλ, και να λειτουργεί συνδυαστικά με μέτρα όπως η αυξημένη τιμή πώλησης, η απαγόρευση της διαφήμισης ποτών ή η περιορισμένη διαθεσιμότητά σε μεμονωμένες ομάδες πολιτών.

Στοιχεία για την εξάρτηση από το αλκοόλ στην Ελλάδα

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν.), 200.000 Έλληνες πάσχουν από εξάρτηση από το αλκοόλ, ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 5.000 θάνατοι ετησίως οφείλονται σε αιτίες που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση (πηγή: Εθνικό σχέδιο δράσης για τον περιορισμό των βλαπτικών συνεπειών του αλκοόλ στην υγεία 2008 -2012, Υπουργείο Υγείας& Κοινωνικής αλληλεγγύης 2008 & Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν.: ετήσια έκθεση 12006 για την κατανάλωση των ναρκωτικών και του οινοπνεύματος στην Ελλάδα, ΕΛΙΨΥ, Αθήνα).

Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι μια νόσος του εγκεφάλου

Η εξάρτηση από το αλκοόλ αποτελεί ασθένεια με υψηλές πιθανότητες προοδευτικής επιδείνωσης7,8, που επηρεάζεται σημαντικά τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι γενετικοί παράγοντες υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν το60%του κινδύνουεκδήλωσης της νόσου9, ενώ το επίπεδο κατανάλωσης είναι στενά συνδεδεμένο με τον κίνδυνο μακροπρόθεσμης νοσηρότητας και θνησιμότητας10. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της εξάρτησης από το αλκοόλ αποτελεί η συχνά ακατανίκητη επιθυμία για αλκοόλ, με τον ασθενή να αντιμετωπίζει δυσκολία στον έλεγχο της παρά τις επιβλαβείς επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ. Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι συγκρίσιμη με άλλες χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης, το άσθμα και η υπέρταση ως προς την ευπάθεια, την εμφάνιση και τελικά την εξέλιξη της νόσου.

Νέα δεδομένα από τις κλινικές μελέτες για τη ναλμεφένη παρουσιάστηκαν σε πρόσφατο επιστημονικό συνέδριο, επιβεβαιώνονταςτη δραστικότητά της

Στο 21ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχιατρικής, που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Γαλλίας μεταξύ 6-9 Απριλίου 2013, παρουσιάστηκαν νέα δεδομένα για την αποτελεσματικότητα της ναλμεφένης (Selincro®), τηςπρώτης εγκεκριμένης θεραπείας για τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Τα δεδομένα προέκυψαν από τις τρεις κλινικές μελέτες φάσης III, οι οποίες αποτέλεσαν και τη βάση για την άδεια κυκλοφορίας της από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων τον Φεβρουάριο 2013.

Οι δύο πανομοιότυπες στον σχεδιασμό τους μελέτες, διάρκειας έξι μηνών η κάθε μία4, έδειξαν ότι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ναλμεφένη μείωσαν συνολικά την κατανάλωση αλκοόλ περισσότερο από 40% κατά μέσο όρο μέσα στον πρώτο μήνα και κατά 60% περίπου μετά από διάστημα έξι μηνών, ποσοστά σημαντικά υψηλότερα από εκείνα που προέκυψαν με θεραπεία με εικονικό σκεύασμα (placebo) που επίσης χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες των κλινικών μελετών. Η μελέτη διάρκειας ενός έτους5επιβεβαίωσε ότι η δράση της ναλμεφένη διατηρείται και επιπλέον βελτιώνεται μετά από ένα χρόνο θεραπείας, οδηγώντας έτσι σε μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ κατά 67% συνολικά - ποσοστό που ισοδυναμεί σχεδόν με ένα μπουκάλι κρασί την ημέρα.

Σύμφωνα με τον Wim van den Brink, MD, PhD του Ινστιτούτου Έρευνας για την Εξάρτηση του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ, «η οριστική διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ συχνά δεν αποτελεί εφικτό ή ακόμη και αποδεκτό στόχο για πολλούς ασθενείς που είναι εξαρτημένοι από αυτό και συνεπώς η ναλμεφένη αποτελεί μια σημαντική συμβολή στις υπάρχουσες θεραπευτικές επιλογές οι οποίεςστοχεύουν στη διατήρηση της πλήρους αποχής. Η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ που μπορεί ναπροσφέρει η ναλμεφένη μπορεί να ωφελήσει όχι μόνο τους ίδιους τους ασθενείς και τις οικογένειές τους αλλά και το εργασιακό τους περιβάλλον και την κοινωνία γενικότερα».

Σχετικά με τη ναλμεφένη

Η ναλμεφένη ενδείκνυται για τη μείωση της κατανάλωσης του αλκοόλ σε ενήλικες ασθενείς με εξάρτηση που βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο κινδύνου κατανάλωσης αλκοόλ (>60γρ./ημέρα για άντρες και >40γρ./ημέρα για τις γυναίκες), δεν αντιμετωπίζουν στερητικό σύνδρομο και δεν χρήζουν άμεσης απεξάρτησης. Η nalmefene πρέπει να συνταγογραφείται σε συνδυασμό με συνεχή ψυχοκοινωνική υποστήριξη που εστιάζει στη συμμόρφωση με τη θεραπεία και στη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Η θεραπεία πρέπει να ξεκινά μόνο σε ασθενείς που συνεχίζουν να έχουν υψηλό επίπεδο κινδύνου κατανάλωσης αλκοόλ δύο εβδομάδες μετά την αρχική εκτίμηση. Η ναλμεφένη λαμβάνεται τις ημέρες που ο ασθενής πρόκειται να καταναλώσει αλκοόλ, ένα δισκίο κατά προτίμηση 1-2 ώρες πριν από την πιθανή ώρα της κατανάλωσης.

Σχετικά με την εξάρτηση από το αλκοόλ

Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι μια νόσος του εγκεφάλου με υψηλές πιθανότητες προοδευτικής επιδείνωσης7,8. Το αλκοόλ είναι τοξικό για τα περισσότερα όργανα του σώματος, ενώ το επίπεδο κατανάλωσης είναι στενά συνδεδεμένο με τον κίνδυνο μακροπρόθεσμης νοσηρότητας και θνησιμότητας10. Το αλκοόλ αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα για περισσότερες από 60 ασθένειεςκαι τραυματισμούς11. Η εξάρτηση από το αλκοόλ επηρεάζεται σημαντικά από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι γενετικοί παράγοντες υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν το60%του κινδύνουεκδήλωσης της νόσου9. Ένα βασικό χαρακτηριστικό της εξάρτησης από το αλκοόλ είναι η συχνά ακατανίκητη επιθυμία για αλκοόλ. Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον έλεγχο της κατανάλωσης του αλκοόλ και συνεχίζουν να το καταναλώνουν παρά τις επιβλαβείς επιπτώσεις που αυτό επιφέρει. Η διάγνωση της εξάρτησης από το αλκοόλ απαιτεί τουλάχιστον τη συνύπαρξη τριών από τα έξι κριτήρια στην κατάταξη κατά ICD-10 όπως ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO)12.Η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ είναι συχνή σε πολλές χώρες στον κόσμο. Ειδικά στην Ευρώπη περισσότεροι από 14 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εξαρτημένοι από το αλκοόλ2, την ίδια στιγμή που το θεραπευτικό κενό είναι τεράστιο, καθώς μόλις το 8% αυτών τυγχάνουν οποιασδήποτε θεραπείας1. Τόσο η αποχή όσο και η μείωση της κατανάλωσης θα έπρεπε να θεωρούνταιμέροςμιας ολοκληρωμένης θεραπευτικής προσέγγισης για ασθενείς εξαρτημένους από το αλκοόλ13.

ΠΗΓΕΣ

1Kohn et al. Bull World Health Organ 2004; 82(11):858-866
2Wittchen et al. Eur Neuropsychopharmacol 2011;21(9): 655-679
3Rehm et al. CAMH. Alcohol consumption, alcohol dependence and attributable burden of disease in Europehttp://www.camh.ca/en/research/news_and_publications/reports_and_books/Pages/default.aspx
4Poster no. x at EPA 2013. W. van den Brink et al. Esense 1 & 2 – randomised controlled 6-month study of as-needed nalmefene: subgroup analysis of alcohol dependent patients with high drinking risk level
5Poster no. x at EPA 2013. W. van den Brink et al. Long-term efficacy of nalmefene as-needed in alcohol dependent patients with high drinking risk levels: Results of a subgroup analysis
6Rehm, J et al. Modelling the impact of alcohol dependence on mortality burden and the effect of available treatment interventions in the European Union. European Neuropsychopharmacology [epub ahead of print August 21, 2012]
7Burge et al. Am Fam Physician 1999; 59(2): 361-370
8Leshner. Science 1997; 278: 45-47
9Schuckit. Ch. 98. In: Davis et al (eds). Neuropsychopharmacology: The Fifth Generation of Progress. 2002
10Rehm et al. Eur Addict Res 2003; 9: 147-156
11WHO. Global status report on alcohol and health, 2011
12WHO, ICD-10, F10-19
13Ambrogne. J Subst Abuse Treat 2002; 22(1): 45-53

TA NEA