Γιώργος Τσούκαλης: Ο εφιάλτης των αρχαιοκαπήλων

Το πεδίο δράσης των ιδιωτικών ερευνητών είναι πολυσύνθετο και συνήθως αναλαμβάνουν υποθέσεις προς όφελος ιδιωτών, όμως η περίπτωση του Γιώργου Τσούκαλη ίσως είναι μοναδική, καθώς έχει αφοσιωθεί τόσο έντονα σε έναν εθνικό σκοπό, που δεν είναι άλλος από τον διαρκή πόλεμο κατά της αρχαιοκαπηλίας.

Από τον
ΓΙΑΝΝΗ ΚΩΤΣΑΛΑ

Ο γνωστός ερευνητής, που έχει στρατευτεί εθελοντικά στον αγώνα κατά της λεηλασίας του πολιτιστικού μας πλούτου, συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια δράσης, με τεράστιες επιτυχίες στην επανάκτηση χιλιάδων αρχαιοτήτων. Ο απολογισμός αυτής της πορείας προκαλεί ίλιγγο: Ο Γιώργος Τσούκαλης

και οι συνεργάτες του έχουν καταφέρει να εντοπίσουν και να αποτρέψουν την προώθηση στο εξωτερικό 16.410 αρχαιοτήτων που -για να γίνει πιο κατανοητό- θα μπορούσαν να γεμίσουν τις προθήκες πολλών μουσείων!

Με επιμονή, μεθοδικότητα, τόλμη και ευελιξία, αλλά και προσωπικό κόστος, ο έμπειρος ερευνητής κατάφερε να γίνει συνώνυμο του διώκτη της αρχαιοκαπηλίας και αξιόπιστος σύμμαχος των αστυνομικών, που σπάνια δέχονται συνεργασία με ιδιώτες σε σοβαρές υποθέσεις. Μέσα από τις σελίδες της «Espresso» o Γιώργος Τσούκαλης έκανε τον απολογισμό αυτής της πορείας, που ξεκίνησε εντελώς συμπτωματικά το 1990, στο Ντίσελντορφ της τότε Δυτικής Γερμανίας.

Σε μπιραρία

«Βρισκόμασταν εκεί με δύο συνεργάτες μου για μια άλλη υπόθεση και καθόμασταν σε μια μπιραρία. Στο πίσω τραπέζι κάθονταν δύο Ελληνες οδηγοί φορτηγών, οι οποίοι, χωρίς να μας έχουν αντιληφθεί, μιλούσαν για “χοντρές δουλειές” και ότι μετέφεραν αρχαία. Με το που έφυγαν, τους ακολουθήσαμε και συγκρατήσαμε τις πινακίδες των φορτηγών τους. Έτσι άρχισε η πρώτη έρευνα που οδηγούσε στα Μέγαρα» περιγράφει στην «Espresso» o κ. Τσούκαλης και συνεχίζει:

«Στην Ελλάδα ενημέρωσα την Ασφάλεια και κατόπιν συζήτησα για το θέμα με τον διευθυντή της “Μεσημβρινής” Γιώργο Μπέρτσο, ο οποίος με παρακίνησε να ασχοληθώ, αν και δεν ήταν το αντικείμενό μου». Πράγματι, στη συνέχεια ο Γιώργος Τσούκαλης «εξαφανίστηκε» και εμφανίστηκε στα Μέγαρα ως «Γιώργος Ιωαννίδης», εργοδηγός που επέβλεπε τα έργα ασφαλτόστρωσης. Στο καφενείο της πόλης γνώρισε έναν γεωργό και τον ανιψιό του, που τον εμπιστεύθηκαν, έπειτα από πολλές συζητήσεις.

«Με πρόσχημα ότι ένας φίλος ενδιαφέρεται για παλαιά αντικείμενα, τους πείσαμε να μας δείξουν κάποια αρχαία που είχαν σε μια στάνη. Εκεί μας είπαν ότι θα μας γδύσουν για να δουν αν είμαστε αστυνομικοί και καλά που δεν είχαμε μαζί μας ούτε ταυτότητα… Τελικά, κλείσαμε ραντεβού στο 55ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού για να παραλάβουμε μια επιτύμβια στήλη τεράστιας αξίας, ενώ στο σημείο είχαν ακροβολιστεί αστυνομικοί. Μόλις οι αρχαιοκάπηλοι προχώρησαν στη συναλλαγή, επενέβησαν οι αστυνομικοί και τους συνέλαβαν με τα αρχαία στα χέρια» μας λέει ο ερευνητής.

Όσο για το ποια ήταν η σημαντικότερη υπόθεση, ο Γιώργος Τσούκαλης απαντά: «Αν και ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι είναι τα αρχαία της Κορίνθου, για μένα ήταν αυτή που κάλυψε και το BBC το 2013, όταν συνελήφθη στη μαρίνα του Αλίμου ένας λογιστής ο οποίος θα διακινούσε 1.756 αντικείμενα νεολιθικής εποχής, ακόμα και από το 10000 π.Χ.! Η αξία των ευρημάτων ήταν ανυπολόγιστη, αφού η αξία ενός μόνο απολιθώματος νεολιθικού οικίσκου ξεπερνάει τα 500.000 ευρώ»!

Ο εντοπισμός των αρχαιοτήτων που εκλάπησαν από το Μουσείο της Κορίνθου το 1990 είχε προκαλέσει διεθνή σάλο, αλλά και πολιτικές κόντρες. Εννέα χρόνια αργότερα και έπειτα από επίμονες έρευνες, φάνηκε φως. Με την καταλυτική συνδρομή του γνωστού ερευνητή εντοπίστηκαν με κινηματογραφικό τρόπο στο Μαϊάμι των ΗΠΑ τα 277 αρχαία που είχαν αρπάξει οι αρχαιοκάπηλοι, αδειάζοντας ολόκληρο το μουσείο.

Ρωτήσαμε το μυστικό της επιτυχίας του και ο κ. Τσούκαλης μας απάντησε πως το κλειδί είναι «να πείσεις πρώην αρχαιοκάπηλους να γίνουν… συνεργάτες σου»!

Δικαστικές περιπέτειες

«Υπήρξε πρώην αρχαιοκάπηλος που τον πείσαμε και τον βοηθήσαμε με τις δικαστικές του περιπέτειες και αυτή τη στιγμή είναι ένας μεγάλος διώκτης. Σε άλλη περίπτωση (σ.σ.: αναφέρεται και στο βιβλίο του ερευνητή «Λαθρέμποροι Ιστορίας») ένας αριστοκρατικής καταγωγής συντηρητής έργων τέχνης συνελήφθη για αρχαιοκαπηλία λόγω της πρώην συντρόφου του. Εκείνη έδωσε τις πληροφορίες για να τον εκδικηθεί, επειδή τη χώρισε για την αεροσυνοδό φίλη της».

Μέσα από μια πορεία γεμάτη κινδύνους, με απειλές και προσωπικό κόστος, ο Γιώργος Τσούκαλης έχει γίνει ο φόβος και ο τρόμος των κυκλωμάτων. Είναι ενδεικτικό, όπως μας είπε, ότι γνωστός για τη δράση του αρχαιοκάπηλος είχε αγοράσει το βιβλίο του για να μελετήσει τη μεθοδολογία του, ενώ παρακολουθούσε τη σελίδα του στο facebook για να δει τις κινήσεις του και φυσιογνωμίες τυχόν συνεργατών του!

Σε νεκροφόρα

«Τα κυκλώματα αυτά είναι πρωτοξάδερφα των ναρκωτικών και των όπλων. Τα μέλη τους είναι ευρηματικά. Άλλος μετέφερε αρχαία σε νεκροφόρα, άλλος με φορτηγό μέσα σε κυψέλες που δεν τις ανοίγουν ούτε σε αστυνομικό έλεγχο, ακόμα και μέσα σε φορτία με πορτοκάλια. Τα αρχαία, δυστυχώς, δεν ανιχνεύονται όπως τα ναρκωτικά και, αν δεν υπάρχουν πληροφορίες, δεν υπάρχει και αποτέλεσμα» λέει.

Για την προσφορά του ο Γιώργος Τσούκαλης έχει τιμηθεί εντός και εκτός Ελλάδος. Γι’ αυτό, άλλωστε, κατέχει και τη θέση του Διευθυντή Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην UNESCO Πειραιώς και Νήσων. Όμως το κίνητρό του είναι «η ικανοποίηση του πατριωτικού καθήκοντος», όπως λέει ο ίδιος.

Πίσω από αυτά, όμως, υπάρχει δράση που θυμίζει φιλμ νουάρ… Χρειάστηκε να παραστήσει τον Ελληνοαμερικανό υποψήφιο αγοραστή ή τον εκτιμητή για λογαριασμό πλούσιων Ευρωπαίων, να κάνει αμέτρητα ταξίδια και να εκτίθεται σε έναν διαρκή κίνδυνο μέσω των συναναστροφών του με κυκλώματα στα οποία διεισδύει. Η στιγμή της σύλληψης, όμως, είναι η μεγαλύτερή του ανταμοιβή.