Το ανάκτορο του Οδυσσέα στην Ιθάκη

Βρίσκεται ή όχι στον αρχαιολογικό χώρο «Σχολή του Ομήρου» στην Ιθάκη το ανάκτορο του Οδυσσέα; Και αν όχι, γιατί οι αρχαιολόγοι της αντίστοιχης σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων εκλιπαρούν να βρεθούν τα κονδύλια, ώστε να συνεχιστούν οι ανασκαφές που μέχρι σήμερα έχουν φέρει στο φως σημαντικά ευρήματα; Ενα μυστήριο που αναζητεί εδώ και αιώνες λύση εξακολουθεί να πλανάται γύρω από τον

αρχαιολογικό χώρο -γνωστό παγκοσμίως με την ονομασία «Σχολή του Ομήρου»- της κοινότητας Πλατρειθιά στην Ιθάκη. Ο χώρος ακόμη και όπως είναι σήμερα θυμίζει έντονα στον επισκέπτη το άλλοτε ένδοξο παρελθόν του, ενώ η ενέργεια που εκπέμπει από κάθε σημείο του είναι ξεχωριστή. Οι ανασκαφές μπορεί να μην έχουν ολοκληρωθεί ακόμη λόγω έλλειψης κονδυλίων, ωστόσο δεν είναι λίγοι αυτοί που κατά καιρούς στις αναφορές τους επισημαίνουν πως εκεί βρίσκεται το ανάκτορο του Οδυσσέα, δίνοντας τις δικές τους απαντήσεις στα ερωτήματα που εδώ και αιώνες πλανώνται γύρω από το οδυσσειακό μυστήριο κι έχουν γίνει η αφορμή ώστε να συνεχίζεται η κόντρα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε Ιθάκη και Κεφαλλονιά, που επάξια διεκδικούν μέρος από τη λάμψη του κορυφαίου νικητή της Τροίας.

Το λιμάνι

Στο ομηρικό έπος αναφέρεται ότι ο Οδυσσέας έφτασε εξουθενωμένος στο λιμάνι Φόρκυνος στην Ιθάκη ερχόμενος από το νησί των Φαιάκων. Ομως σε ποιο λιμάνι έφτασε ο Οδυσσέας; Στο Βαθύ της Ιθάκης, στο λιμάνι της Σάμης στην Κεφαλλονιά ή στον γραφικό κόλπο του Αθέρα στην Παλική της Κεφαλλονιάς; Ανά τους αιώνες έχουν ακουστεί πολλές διαφορετικές θεωρίες. Κατά μία εκδοχή, η Ιθάκη είναι η Παλική της Κεφαλλονιάς, άλλοτε είναι το Φισκάρδο της Κεφαλλονιάς, άλλοτε η Σάμη, άλλοτε ο Πόρος της Κεφαλλονιάς και άλλοτε η Λευκάδα. Μία από τις πιο γνωστές θεωρίες θέλει τον Οδυσσέα να φτάνει στο λιμάνι της Σάμης στην Κεφαλλονιά και το παλάτι του να βρίσκεται στην περιοχή του Πόρου, στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού. Αλλοι πάλι θεωρούν πως το ανάκτορό του βρίσκεται στην περιοχή Αγιος Αθανάσιος στον Πλατρειθιά, καθώς η θέα από ψηλά είναι πανομοιότυπη με αυτή που περιγράφει ο Ομηρος, με θέα σε τρεις θάλασσες, που το περιτριγύριζαν τρία βουνά. Οι μέχρι τώρα ανασκαφές που έχουν γίνει στο σημείο έχουν φέρει στο φως ένα τριμερές κτίριο με διαστάσεις ανακτόρου, παρόμοιες με εκείνες που έχουν ανακαλυφθεί στις Μυκήνες, στην Πύλο και την Τίρυνθα, καθώς και ένα ακόμη εύρημα που κάνει τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι έχουν ανακαλύψει το παλάτι του Οδυσσέα: μια κρήνη που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα π.Χ., περίοδο δηλαδή κατά την οποία έζησε ο τρωικός ήρωας. Στη θέση του ανακτόρου στον αρχαιολογικό χώρο «Σχολή του Ομήρου» οι αρχαιολόγοι τοποθετούν και το οδυσσειακό ιερό των Ελληνιστικών χρόνων.

Η τελευταία προσπάθεια των αρχαιολόγων ξεκίνησε το 1994, από τον Θανάση Παπαδόπουλο και τη σύζυγό του Λίτσα Κοντορλή της Αρχαιολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που κλήθηκαν από τον δήμο της Ιθάκης να επισκεφτούν το νησί προκειμένου να ξεκινήσουν τις εργασίες εξήντα χρόνια μετά τις προσπάθειες της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής. Η θέση Αγιος Αθανάσιος απασχολούσε τους ερευνητές από το 1806, όταν πρώτος έφτασε στην περιοχή ο Βρετανός αρχαιολόγος σερ Γουίλιαμ Τζελ, τον οποίο διαδέχτηκαν και άλλοι σπουδαίοι της εποχής μέχρι το 1878, οπότε ο Γερμανός Ερρίκος Σλίμαν ξεκίνησε τις ανασκαφές στον πύργο, αλλά και γύρω από αυτόν. Μετά τον Σλίμαν ακολούθησαν ο Καρλ Βολγκράφ, ο Νικόλαος Κυπαρρίσης και οι Βρετανοί Γουάσον και Μπέντον, μέχρι και το 1930.

Μια μακέτα με (τεράστια) ιστορία

ΤΑ ΜΕΧΡΙ τώρα αρχαιολογικά ευρήματα αλλά και οι περιγραφές του Ομήρου στο έπος του «Οδύσσεια» εξακολουθούν να απασχολούν πολλούς ειδικούς και θαυμαστές του πολυμήχανου ήρωα. Πρόσφατα μάλιστα στο χωριό της Ιθάκης Σταυρός, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη «Σχολή του Ομήρου», ο Ιταλός αρχιτέκτονας Μπρούνο Ματζάλι επιχείρησε την αρχιτεκτονική αναπαράσταση του ανακτόρου κατασκευάζοντας μια μακέτα ιδιαίτερης αισθητικής. Σε αυτήν ο επισκέπτης μπορεί να δει όλα τα μέρη του παλατιού: την αγορά, την αίθουσα του θρόνου, τα βασιλικά διαμερίσματα, τους κοιτώνες της βασίλισσας, τα εργαστήρια, αλλά και τα εξωτερικά τείχη και τις πύλες του ανακτόρου. Η μακέτα που κατασκεύασε ο φίλος της Ιθάκης Μπρούνο Ματζάλι εκτίθεται στο φιλόξενο πάρκο του Σταυρού Ιθάκης και είναι μια προσφορά στον Κοινωφελή Ομιλο του χωριού. Μετά από μελέτη ο Ιταλός αρχιτέκτονας πήρε την απόφαση να κατασκευάσει τη μακέτα ενισχύοντας την άποψη που θέλει το παλάτι να βρίσκεται κοντά στον Σταυρό και στη θέση «Σχολή του Ομήρου». Στην περιοχή σήμερα μπορεί κανείς να δει τα ερείπιά του και να τα αντιστοιχίσει εύκολα στη φαντασία του με την κατασκευή του Ιταλού αρχιτέκτονα.

Αποστολή:

ΘΑΝΟΣ ΜΑΚΡΟΓΑΜΒΡΑΚΗΣ