Αφανείς ηρωίδες της Επανάστασης του 1821

Το σημερινό Εντός Φύλου είναι αφιερωμένο στη συνεισφορά των γυναικών στην Επανάσταση του 1821. Παρουσιάζουμε αποσπάσματα από το βιβλίο της σπουδαίας ιστορικού και φεμινίστριας Κούλας Ξηραδάκη «Οι γυναίκες του \'21» που εκδόθηκε το 1995 από τις εκδόσεις Δωδώνη. Αυτό το μοναδικό βιβλίο είναι αποτέλεσμα πολύ σοβαρής δουλειάς, βασισμένης σε υπαρκτά ιστορικά στοιχεία και όχι σε ρομαντικούς μύθους. Επιπλέον είναι γραμμένο με τη φεμινιστική οπτική, κάτι που σχεδόν δεν υπάρχει στη σχετική ιστοριογραφία.
Στον πρόλογο γράφει η Κούλα Ξηραδάκη: Η ιστορία της ελληνικής επανάστασης, όπως την έγραψαν οι ιστορικοί και οι απομνημονευματογράφοι της εποχής, «κατήντησε να μοιάζει με τις μονές του Αγίου Όρους, όπου θηλυκό κανενός είδους δεν εισχωρεί». Οι ιστοριογράφοι του περασμένου αιώνα (19ου) με την ανδροκρατική αντίληψη που τους χαρακτήριζε, δεν έκριναν άξιο της σοβαρότητάς τους ν\' ασχοληθούν με τις γυναίκες. Δεν μπόρεσαν να εξοικειωθούν με την ιδέα ότι η γυναίκα, όσο κι αν ήταν σε υποδεέστερη μοίρα απ’ τον άντρα, είχε το δικαίωμα στην τιμή και την ευγνωμοσύνη της πατρίδας από τη στιγμή που αγωνίστηκε και δεινοπάθησε. Αποτέλεσμα αυτής της ανδροκρατικής αντίληψης ήταν να χαθούν πολύτιμες πληροφορίες για τη συμβολή της Ελληνίδας στον αγώνα του ’21.
Στη διάσωση πληροφοριών σημαντική είναι η συμβολή της Καλλιρόης Παρρέν και των συνεργατριών της, που συγκέντρωσαν σπυρί-σπυρί τις πληροφορίες και τις δημοσίευσαν στην «Εφημερίδα των Κυριών». Η Σωτηρία Αλιμπέρτη είχε την πρόνοια να μαζέψει υλικό και να συγκροτηθεί, μετά τον θάνατό της, ιδιαίτερος τόμος για τις ηρωίδες του \'21. Στο τέλος του περασμένου αιώνα (19ος) και στις αρχές του τωρινού (20ός) ιστορικοί, λόγιοι και δημοσιογράφοι με ευρύτερη αντίληψη δημοσίευσαν άρθρα, νεκρολογίες και μονογραφίες για τις γυναίκες του \'21.
Επιμέλεια: Λίτσα Δουδούμη

Οι Σουλιώτισσες
Ο τελευταίος πρόμαχος της ανεξαρτησίας της Αλβανίας ήταν ο Σκεντέρμπεης. Αυτός κατόρθωσε να σταματήσει την τουρκική επιδρομή. Όταν όμως πέθανε (1468), οι Τούρκοι υποτάξανε την Αλβανία και ο στρατός του διαλύθηκε. Στην περιοχή της Θεσπρωτίας κατοίκησαν χριστιανοί αρβανίτες από τη φυλή των Τσάμηδων, υπολείμματα κι αυτοί του στρατού του Σκεντέρμπεη.
Κατά τον 17ο αιώνα αυτοί ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο Σούλι. Το Σούλι, ή καλύτερα τα τέσσερα χωριά του Σουλίου, δηλ. το Σούλι - πρωτεύουσα, η Κιάφα, το Αβάρικο και η Σαμωνίβα χτίστηκαν στην πιο απόκρημνη και κακοτράχαλη περιοχή της Ηπείρου.
Σε αυτά τα απάτητα βουνά ήρθαν λοιπόν και αναρριχήθηκαν οι Αλβανοί της Μέσης Ηπείρου, οι οποίοι επί αιώνες υφιστάμενοι την επίδραση του χριστιανισμού και του ελληνισμού, μεταπλάστηκαν έτσι ώστε μόνο στη γλώσσα διέφεραν από τους Έλληνες της Ηπείρου. Κατά τα λοιπά, σε τίποτα δεν διακρίνονταν από αυτούς. Μαζί ζήσανε, μαζί θρηνήσανε για την απώλεια της ελευθερίας τους και μαζί αγωνίστηκαν ηρωικά για την ανάκτησή της.
Οι Σουλιώτες ούτε γράμματα μάθαιναν, ούτε τέχνες, ούτε εμπόριο. Ήταν μόνον κτηνοτρόφοι. Αλλά η κύρια ασχολία