Πηγές των αντιεκπαιδευτικών καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, του Μανόλη Καμτσίκη

Tweet

Του Μανόλη Καμτσίκη

σ. καθηγητή φυσικής αγωγής-συνδικαλιστή του ΠΑΜΕ

Θεσσαλονίκη 17-9-2013

Α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ- ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η εκπαίδευση είναι αναπόσπαστα δεμένη με την οικονομία. Είναι η καρδιά της ανάπτυξης. Η επιστήμη, η γνώση, η τεχνογνωσία είναι αυτή που αυτοματοποίησε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής ενώ τις επόμενες δεκαετίες η παραγωγή θα ρομποτοποιηθεί με τη βοήθεια των επιστημονικών- τεχνολογικών επιτευμάτων.

Το κεφάλαιο δεν ενδιαφέρεται για τη διεύρυνση των μορφωτικών

εφοδίων των εργαζομένων γενικά. Απ’ όλο το σύστημα της ανθρώπινης γνώσης ξεχωρίζει το πιο ωφέλιμο για τους εκμεταλλευτικούς σκοπούς του μέρους της: την εφήμερη, ευέλικτη και διαρκώς επαναλαμβανόμενη κατάρτιση που θα εφοδιάζει την εργατική δύναμη με τις επιζητούμενες δεξιότητες ακριβώς στην κατάλληλη στιγμή. Ο λόγος είναι προφανής. Δε χρειάζεται γενικευμένα τη μόρφωση και υψηλά εκπαιδευμένη εργατική δύναμη. Χρειάζεται ορισμένο επίπεδο ειδίκευσης της εργατικής δύναμης, άμεσα προσαρμοσμένης στις ανισορροπίες και ανακατατάξεις που φέρνει η καπιταλιστική ανισομετρία, ο κύκλος της καπιταλιστικής κρίσης, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός.

Το σύστημα της «δια βίου μάθησης» είναι ένα σύστημα που φιλοδοξεί να υποκαταστήσει την ανάγκη για ευρύτερη γενική μόρφωση, τον πρωταρχικό δηλαδή όρο για την εξασφάλιση προωθημένων ικανοτήτων, όπως η δημιουργικότητα και η πολυμέρεια, με διαδοχικές καταρτίσεις, «ευέλικτα» προσαρμοσμένες στις «ανάγκες της αγοράς». Μόλις αυτές ξεπεραστούν, θα θεωρούνται αμαθείς και θα απολύονται για να ξανακαταρτιστούν.

Αλλά μόνο που το κεφάλαιο δεν αρκείται πια σε μια εργατική δύναμη που διεκπεραιώνει μηχανιστικά τα εργασιακά της καθήκοντα. Δεν ικανοποιείται με εργαζόμενους που παθητικά και ανόρεχτα θα ολοκληρώνουν το ωράριό τους για να «ζήσουν τη ζωή τους» μετά την εργασία και έξω από αυτή. Ζητά ένα εργαζόμενο ενεργητικό υποστηρικτή του συστήματος της υπερεκμετάλευσης, που θα σκέφτεται για τους καπιταλιστές, πριν από τους καπιταλιστές, δρώντας ενάντια στα αντικειμενικά του συμφέροντα. Έτσι και το ιδεολογικό περιεχόμενο της εκπαίδευσης αναπροσαρμόζεται και αυτό, ώστε επιθετικά και με βιωματικές μεθόδους να εμπεδώνει από την τρυφερή ηλικία ως αυταπόδεικτες και αδιαμφισβήτητες αλήθειες τις «αξίες» της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

Στο πλαίσιο αυτό η εκπαίδευση και το περιεχόμενό της γίνεται και πιο άμεσα υπόθεση των καπιταλιστών που διεισδύουν σε αυτήν, όχι μόνο για να κερδοσκοπήσουν, αλλά και να επιβάλουν με κάθε τρόπο και μέσο την «παιδαγωγική» των επιχειρήσεων. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι 8 ευαγή ιδρύματα, που πίσω τους κρύβουν αντίστοιχα επιχειρηματικά μεγαθήρια, τα ιδρύματα Λαμπράκη, Μποδοσάκη, Ωνάση, Νιάρχου, Κωστόπουλου, Λεβέντη, Ευγενίδου και Εθνικής Τράπεζας, συνασπίζονται για να αναλάβουν συντονισμένη δράση γύρω από την εκπαίδευση.

Το μέσο για τη βελτίωση της προσαρμοστικότητας της εκπαίδευσης είναι η αποκαλούμενη «αυτοτέλεια», «αυτοδιοίκηση», «αυτονομία» ή «αποκέντρωση» των εκπαιδευτικών μονάδων (ΑΕΙ-ΤΕΙ και σχολείων). Η ανάθεση δηλαδή μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, την «τοπική κοινωνία» και τους «παραγωγικούς φορείς», όπως αποκαλούνται οι επιχειρήσεις.

Το ευρωπαϊκό κεφάλαιο έγκαιρα είδε τη μελλοντική διαδρομή αναπαραγωγής του και τη συμβολή της εκπαίδευσης σε αυτήν, σχεδίασε και έστειλε οδηγίες προς τα κράτη- μέλη για αναπροσαρμογή της εκπαίδευσης στα νέα δεδομένα του κεφαλαίου.

Τα παρακάτω αποσπάσματα δίνουν μια σαφή εικόνα της προοπτικής της εκπαίδευσης.

1. Απόσπασμα της Έκθεσης της Επιτροπής για την Απασχόληση 8ο σχέδιο της ΕΟΚ: Βρυξέλλες 1988.

«…Να κτίσουμε μια δυαδική κοινωνία. Η κοινωνία είναι ανάγκη να διασπαστεί: μια μειοψηφία πολύ ειδικευμένη, που θα εργάζεται σε υπεραυτοποιημένες επιχειρήσεις για το συμφέρον και τη λειτουργία των τομέων που θα υπόκεινται στο διεθνή ανταγωνισμό, ενώ η πλειοψηφία θα μπορεί να επιδίδεται σε μια πιο συμβιωτική παραγωγή μέσα σ’ ένα όλο και πιο ελαστικό πλαίσιο εργασίας και μόρφωσης…».

2. Πρόγραμμα δράσης της ΕΟΚ: Βρυξέλλες Ιανουάριος 1988

«…Η παραδοσιακή μορφή του άμεσου περάσματος σε μια σταθερή απασχόληση μετά το τέλος των σπουδών ή την επαγγελματική εκπαίδευση έχει ξεπεραστεί, καινούργιες μορφές απασχόλησης κερδίζουν έδαφος: μερική απασχόληση, ανεξάρτητη εργασία και συνεταιριστική εργασία, διαμοιρασμός της θέσης απασχόλησης σε περισσότεα του ενός άτομα και προσωρινή απασχόληση συμμετοχή σε προγράμματα δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και εργασία συλλογικής χρησιμότητας. Αυτές οι μορφές απασχόλησης θα πρέπαι να επιτρέπουν στους νέους να συνδυάζουν την επαγγελματική δραστηριότητα και τη συνέχιση των δραστηριοτήτων παιδείας και εκπαίδευσης.

Οι νέοι έχουν ανάγκη να ενθαρρύνονται και να βοηθιούνται να επιδεικνύουν περισσότερο επιχειρηματικό πνεύμα…Αυτό συνεπάγεται την αναθεώρηση της φύσης των σχολικών προγρομμάτων και την ανάπτυξη…

…Στην εκπαίδευση εγκαθίδρυση τοπικής συμμετοχής…των εταίρων μαζί με τις οικονομικές και κοινωνικές οργανώσεις και με τα πρόσωπα-πηγή οικονομικών πόρων αποδείχθηκαν πολύτιμα από πολλές απόψεις…Συμβάλλουν να ανοίξουν καινούργιοι πόροι για το σχολείο, νέες δυνατότητες για τους νέους, ακόμα νέες προοπτικές για την τοπική ανάπτυξη…

Κύριο εμπόδιο στα σχέδια να ανοίξουν τα σχολικά προγράμματα και για να εγκαθιδρύσουν δεσμούς ανάμεσα στα σχολεία και τις επιχειρήσεις αποτελεί η έλλειψη ελαστικότητας του χρόνου εργασίας και της διαχείρισης των σχολείων… Συνεπάγεται ανατροπή συμπεριφορών των εκπαιδευτικών και διεύρυνση του ρόλου τους και των καθηκόντων τους … Πρέπει να γίνουν οι συντονιστές και οι φορείς της σύνδεσης με τον εξωσχολικό χώρο…

Πρέπει να υπάρξει επαφή με τις ευρωπαϊκές πολυεθνικές επιχειρήσεις, καθώς και με τις διεθνείς ενώσεις που υπάρχουν, για παράδειγμα, τις επαγγελματικές ενώσεις, τα εμπορικά επιμελητήρια κτλ, με στόχο τη συμβολή τους στη διάδοση νεωτεριστικών πρακτικών στο ζήτημα των σχέσεων σχολεία-επιχειρήσεις και την υποστήριξη στα δίκτυα στα οποία αναφερόμαστε…»

3. Μεσοπρόθεσμες προοπτικές: 1989-1992

(Ανακοίνωση της Επιτροπής της ΕΟΚ), Βρυξέλες,18-5-1988

«…Αυτές οι τάσεις έχουν μια σειρά συνεπειών στην πολιτική εκπαίδευσης τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο, όπως:

α. η ανάγκη ν’ ανταποκρίνονται τα εκπαιδευτικά συστήματα περισσότερο και πιο γρήγορα στις αλλαγές, στις ανάγκες του «πελάτη» και στις τοπικές και / ή περιφερειακές προτεραιότητες

β. η ανάγκη ενθάρρυνσης της από κοινού ευθύνης για την εκπαιδευτική πολιτική, με τη συνεργασία των εκπαιδευτικών λειτουργών, των κοινωνικών εταίρων καθώς και άλλων οργανώσεων του οικονομικού κόσμου…

γ. η ανάγκη να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση και κατάρτιση, που ευνοούν την ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος και προσαρμοστικότητας και ιδιαίτερα εκείνες που συμβάλλουν στην κάλυψη του χάσματος μεταξύ γενικής μόρφωσης και του κόσμου της τεχνολογίας…

Με βάση όλα αυτά, πρώτος και κεντρικός στόχος για την περίοδο μέχρι το 1992, πρέπει να είναι ο προσδιορισμός και η εφαρμογή της συμβολής των συστημάτων ακπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης στη δημιουργία της Εσωτερικής Αγοράς και κατά συνέπεια της εκμετάλευσής της…

Το κλειδί για την ευημερία της Ευρώπης βρίσκεται στην αποτελεσματική χρήση του ανθρώπινου δυναμικού της και στην αποτελεσματική εκμετάλευση της αγοράς σαν οικονομική της βάση…

4. Συνδεση εκπαίδευσης και οικονομίας

3.5. Οι σύγχρονες τεχνολογίες απαιτούν ευρύτερη και σε βάθος προετοιμασία των μαθητών, πριν αρχίσει η κυρίως επαγγελματική κατάρτιση και χωρίς καμιά αμφιβολία μια ευρύτερη καθεαυτή κατάρτιση, καλύτερα προσαρμοσμένη στην οικονομική πραγματικότητα. Θα πρέπει να ακολουθηθεί σημαντική προσπάθεια στο κοινοτικό επίπεδο προκειμένου να υποστηριχθούν οι εθνικές πολιτικές των κρατών-μελών προς όφελος μιας καλύτερης σύνδεσης μεταξύ εκπαίδευσης και οικονομίας, σε όλα τα επίπεδα των σχολικών συστημάτων. Η δράση αυτή θα πρέπει να στοχεύει αφενός στην προώθηση, μέσω των σχολικών προγραμμάτων, του επιχειρηματικού πνεύματος με σκοπό την ευαισθητοποίηση των νέων για την ανεξάρτητη εργασία και τη δημιουργία επιχειρήσεων και αφετέρου στην ενθάρυνση για τη διάδοση μιας πραγματικής επιχειρηματικής μόρφωσης, η οποία θα επιτρέπει στους εργαζόμενους του μέλλοντος να αισθανθούν συνυπεύθυνοι στο περιβάλλον της εργασίας τους. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει:

α. η συνεργασία σχολείων-επιχειρήσεων να είναι αμφίδρομη

β. η προώθηση δημιουργίας υπηρεσιών και δομών σύνδεσης για τη διευκόλυνση καθιέρωσης δεσμών μεταξύ σχολείων και επιχειρήσεων σε τοπικό επίπεδο

γ. η γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στη γενική και στη τεχνική μόρφωση στη β/θμια εκπαίδευση καθώς επίσης η εξασφάλιση θετικών δράσεων για την ενδυνάμωση της συμμετοχής των κοριτσιών σε τεχνικούς κλάδους

δ. ο εντοπισμός και η διάδοση νέων μορφών συνεργασίας εκπαίδευσης-οικονομίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην επέκταση δυνατότητας για τους εκπαιδευτικούς να αποκτήσουν εμπειρίες στο χώρο των επιχειρήσεων

ε. η ένταξη των ΜΜΕ στις ανωτέρω δράσεις…»

Όλες οι παραπάνω οδηγίες των Επιτροπών της ΕΕ και πολλές άλλες, ψηφίστηκαν από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών της ΕΕ για να επικυρωθούν στη συνέχεια ως συνθήκες στις συνόδους κορυφής των αρχηγών κρατών-μελών της ΕΕ και κατόπιν να εξειδικευτούν σε νόμους του κάθε κράτους –μέλους.

Β. ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΕΕ

1. ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΜΑΑΣΤΡΙΧΤ

Η συνθήκη αυτή αποτέλεσε το ιδεολογικο-πολιτικό υπόβαθρο των φιλελευθέρων και των σοσιαλοδημοκρατών. Από ελληνικής πλευράς, τα κόμματα που ψήφισαν αυτήν τη συνθήκη ήταν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ. Είναι χρέος όλων μας να τη μελετήσουμε, να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας και να πράξουμε ανάλογα.

Για την παιδεία, η συνθήκη αυτή αναφέρεται στο κεφάλαιο 3 και στα άρθρα 126 και 127 με τίτλο παδεία, επαγγελματική εκπαίδευση και νεολαία. Στα άρθρα αυτά δίνονται γενικές κατευθύνσεις για την ανάπτυξη

της παιδείας και την πολιτική της για την επαγγελματική εκπαίδευση.

2. ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ

Οι αποφάσεις που παίρνονται και για την εκπαίδευση και καταγράφονται στη λευκή βίβλο, είναι σαφώς αποφάσεις προσαρμογής και της εκπαίδευσης στην υπηρεσία του ευρωπαϊκού κι ελληνικού κεφαλαίου.

Στο Α μέρος της λευκής βίβλου και με τίτλο οι προτεραιότητες της δράσης υπέρ της απασχόλησης αναφέρει μεταξύ των άλλων:

«ΜΕΡΟΣ Α

ΤΟ ΛΕΥΚΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ 21Ο ΑΙΩΝΑ

… Οι προτεραιότητες της δράσης υπέρ της απασχόλησης

2.1. Στήριξη της δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης.

2.2. Αύξηση της εξωτερικής και εσωτερικής ευελιξίας.

2.3. Αύξηση των απαιτήσεων από την αποκέντρωση και την πρωτοβουλία.

2.4. Μείωση του σχετικού κόστους της εργασίας που απαιτεί η μερική ειδίκευση.

2.5. ανανέωση εκ βάθρων των πολιτικών για την απασχόληση…

Στήριξη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης: γνώση και τεχνογνωσία καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου

…Η δια βίου εκπαίδευση αποτελεί τον κύριο στόχο προς τον οποίο πρέπει να συγκλίνουν οι εθνικές εκπαιδευτικές κοινότητες, βάσει των ιδίων πλεονεκτημάτων τους…

Η αναγκαιότητα διπλής ευελιξίας, εξωτερικής και εσωτερικής, των αγορών εργασίας

…Η πρόσβαση στη διαρκή επιμόρφωση αποτελεί επίσης βασικό σημείο της ευελιξίας, η οποία απαιτεί επίσης πρωτοβουλίες, ενίοτες ριζοσπαστικές, εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων, σε συνεργασία με τη δημόσια διοίκηση… ΜΕΡΟΣ Β

ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΙΙΙ-ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

προσαρμογή των συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης

7.1. η κατάρτιση, καταλύτης μιας μεταβαλλόμενης κοινωνίας

…Από την εκπαίδευση και την κατάρτιση αναμένεται να επιλύσουν τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, της κρίσης της απασχόλησης, του δράματος του κοινωνικού αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης…

7.2. Γνώμη των κρατών-μελών

…Υπάρχει σύγκλιση μεταξύ των κρατών-μελών ως προς την ανάγκη μιας μεγαλύτερης συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στα συστήματα εκπαίδευσης και/ ή επαγγελματικής κατάρτισης και στη διαμόρφωση των πολιτικών εκπαίδευσης για να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες της αγοράς και οι τοπικές συνθήκες, με τη μορφή πχ της ενθάρυνσης της συνεργασίας των επιχειρήσεων με τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης και την ενσωμάτωση της συνεχούς κατάρτισης από τις επιχειρήσεις στα στρατηγικά τους σχέδια.

Μεταξύ των συγκεκριμένων βελτιώσεων των συστημάτων κατάρτισης έγιναν και οι ακόλουθες προτάσεις:

-η μετάβαση από το εκπαιδευτικό συστημα στην εργασία θα πρέπει να διευκολυνθεί μέσω μιας πρακτικότερης κατάρτισης και μαθητείας και εξασφαλίζοντας ένα υψηλότερο κατώτερο επίπεδο πριν από την αποχώρηση από τα εκπαιδευτικά συστήματα.

-η εκπαίδευση θα μπορούσε να εκλογικευτεί προβλέποντας λιγότερο μακροχρόνιες γενικές καταρτίσεις και ανταποκρινόμενη περισσότερο στις ανάγκες της αγοράς και αυτό προωθώντας την επαγγελματική κατάρτιση ως εναλλακτική της πανεπιστημιακής…

7.4. στοιχεία μεταρρύθμισης στα συστήματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης

α) Γενικοί στόχοι και μεγάλοι προσανατολισμοί

…Ως συμπλήρωμα της μαθητείας, η αρχική επαγγελματική κατάρτιση στα κέντρα ειδικευμένης κατάρτισης θα πρέπει να αναπτυχθεί σε σημαντικό βαθμό, ως ενδεχόμενο εναλλακτική λύση αντί του πανεπιστημίου. Βραχύτερης διάρκειας και πρακτικότερες επαγγελματικές καταρτίσεις θα πρέπει να ενθαρρύνονται…

β) Τα συγκεκριμένα μέσα

ι) Ενέργειες σε επίπεδο κρατών-μελών ή συντονισμένες

…, οι χώρες της Κοινότητας θα πρέπει επίσης να εφαρμόσουν τις απαραίτητες διατάξεις για την αύξηση της ευελιξίας των διαφόρων τμημάτων των συστημάτων διδασκαλίας για την αποκέντρωση της διαχείρησης των εκπαιδευτικών συστημάτων, εντός ορισμένων ορίων και λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους αύξησης των ανισοτήτων και διάβρωσης του ανθρωπιστικού και πολιτιστικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης…».

Από τα παραπάνω αποσπάσματα της λευκής βίβλου βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα για την προοπτική της εκπαίδευσης και στην Ελλάδα

3. Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΩΝΑΣ

Η συνθήκη αυτή αποτελεί το λεγόμενο σύνταγμα της ΕΕ. Οι αποφάσεις της αποτελούν μεγαλύτερης έντασης επίθεση του κεφαλαίου κατά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Τα παρακάτω αποσπάσματα για την παιδεία μας δίνουν ένα δείγμα αυτής της πολιτικής.

«…Η συνθήκη της Ρώμης δεν περιελάμβανε εκτεταμένες αναφορές στην παιδεία… Μόνο όταν τέθηκε σε ισχύ η συνθήκη του Μάαστριχτ περιλήφθηκε στη συνθήκη ολοκληρωμένη αναφορά στη συνεισφορά της Κοινότητας στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Έκτοτε εφαρμόστηκε και στον τομέα της εκπαίδευσης η διαδικασία της συναπόφασης· με τη συνθήκη του Άμστερνταμ επεκτάθηκε και στην επαγγελματική κατάρτιση…

ΣΤΟΧΟΙΑ. Στόχοι σύμφωνα με τη συνθήκη ΕΚ(…) Β. Τρέχουσες προτεραιότητες

Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της στρατηγικής της Λισσαβόνας, ήτοι να καταστεί η Ένωση η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δήλωσαν το 2000 ότι απαιτείται «όχι μόνο μια ριζική μεταμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά και ένα πρόγραμμα-πρόκληση για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνικής πρόνοιας και των εκπαιδευτικών συστημάτων».

Στη συνέχεια, το Συμβούλιο και η Επιτροπή ενέκριναν δεκαετές πρόγραμμα εργασίας με τίτλο «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» (2002/C 142/01). Στόχοι του είναι, μεταξύ άλλων, η βελτίωση της ποιότητας των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και η διευκόλυνση της πρόσβασης όλων σε εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και το άνοιγμα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στον ευρύτερο κόσμο. Το πρόγραμμα συνιστά ένα νέο, συνεκτικό στρατηγικό πλαίσιο που ενσωματώνει όλες τις δράσεις του τομέα της παιδείας και της επαγγελματικής εκπαίδευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εφαρμόζεται με την ανοιχτή μέθοδο συντονισμού, με την οποία θεσπίζονται κοινοί στόχοι και μεταφέρονται σε εθνικές πολιτικές.

ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ

(…)— Η δράση 3, Grundtνig (εκπαίδευση ενηλίκων και άλλες εκπαιδευτικές οδοί) για την προαγωγή της ευρωπαϊκής διάστασης της διά βίου μάθησης. …

— Η δράση 5, Minerνa (εξ αποστάσεως εκπαίδευση, τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών στην εκπαίδευση) για την ενίσχυση οριζόντιων μέτρων που αφορούν την εξ αποστάσεως μάθηση.

— Οι δράσεις 6, 7 και 8 αποτελούσαν καινοτομίες και πειραματικά προγράμματα υπό τους τίτλους «Παρατήρηση και καινοτομία, εκπαιδευτικά συστήματα και πολιτικές», «Κοινές δράσεις με άλλα προγράμματα της ΕΕ» και «Συνοδευτικά μέτρα»….

2. Leonardo Da Vinci

Η ευρωπαϊκή διάσταση της επαγγελματικής κατάρτισης προάγεται από το πρόγραμμα Leonardo da Vinci, το οποίο θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1994 και το οποίο αποσκοπεί στη στήριξη και τη συμπλήρωση της δράσης των κρατών μελών. Το πρόγραμμα προάγει τη διακρατική κινητικότητα, σχέδια τοποθέτησης και ανταλλαγών, επισκέψεις μελέτης, πιλοτικά σχέδια, διακρατικά δίκτυα, την απόκτηση γλωσσικών δεξιοτήτων και πολιτιστικών γνώσεων και τη διάδοση «βέλτιστων πρακτικών». Το πρόγραμμα διανύει τη δεύτερη φάση του, η οποία καλύπτει την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2000 έως 31 Δεκεμβρίου 2006 και έχει προϋπολογισμό 1 150 εκατ. ευρώ….

5. Το νέο πρόγραμμα για τη διά βίου μάθηση

Με την απόφαση 2493/95/ΕΚ, το 1996 ανακηρύχθηκε ευρωπαϊκό έτος της διά βίου μάθησης.

Μετά την επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής, τον Ιούνιο του 2002, το Συμβούλιο ενέκρινε ψήφισμα για τη διά βίου μάθηση με σκοπό την παροχή κινήτρου στους πολίτες για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας και να τελειοποιήσουν τις γνώσεις και τις ικανότητές τους σε όλα τα στάδια της ζωής τους. Έκτοτε, η διά βίου μάθηση αποτελεί κατευθυντήρια αρχή για την ανάπτυξη της εκπαιδευτικής πολιτικής. Στόχος είναι η παροχή σε ανθρώπους όλων των ηλικιών ισότιμης και απρόσκοπτης πρόσβασης σε ευκαιρίες μάθησης υψηλής ποιότητας και η άρση των φραγμών μεταξύ των διαφορετικών μορφών μάθησης. Προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάβαση σε μια κοινωνία της γνώσης, η ΕΕ στηρίζει τη θέσπιση στρατηγικών και συγκεκριμένων δράσεων για τη διά βίου μάθηση.

Σημαντικό βήμα στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας αποτελεί η επικείμενη θέσπιση του «ολοκληρωμένου προγράμματος δράσης στον τομέα της διά βίου μάθησης» (Life Long Learning) για την οικονομική στήριξη στον ευρωπαϊκό τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης για την περίοδο 2007–2013 (απόφαση αριθ. 1720/2006/ΕΚ της 15ης Νοεμβρίου 2006). Το πρόγραμμα θα αποτελείται από τέσσερα προγράμματα που αποτελούν στο μεγαλύτερο μέρος τους ήδη τμήμα του τρέχοντος προγράμματος Σωκράτης: Comenius (σχολική εκπαίδευση)· Erasmus (τριτοβάθμια εκπαίδευση)· Leonardo da Vinci (επαγγελματική εκπαίδευση)· και Grundtvig (εκπαίδευση ενηλίκων)... Το πρόγραμμα θα έχει προϋπολογισμό ύψους 6,97 δισ. ευρώ για την περίοδο 2007–2013.

Προκλήσεις που βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη είναι η βελτίωση της εκπαίδευσης ενηλίκων και ο καθορισμός των βασικών δεξιοτήτων που πρέπει να αποκτώνται μέσω της διά βίου μάθησης προκειμένου να καλύπτονται οι απαιτήσεις της αγοράς εργασίας για εργατικό δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής [COM(2006) 614] και το σχέδιο δράσης για την εκπαίδευση ενηλίκων [COM(2005) 558] που ακολούθησε, διατυπώνονται συστάσεις για την ανάπτυξη αποτελεσματικών και ποιοτικών συστημάτων της εκπαίδευσης ενηλίκων και για την αύξηση του ποσοστού συμμετοχής στα μέτρα για την εκπαίδευση ενηλίκων. Η σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις βασικές ικανότητες για τη διά βίου μάθηση (2006/962/EΚ της 18ης Δεκεμβρίου 2006) ορίζει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς που περιλαμβάνει οκτώ βασικές ικανότητες, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας στη μητρική γλώσσα, της επικοινωνίας σε ξένες γλώσσες, των δεξιοτήτων όσον αφορά τα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και των δεξιοτήτων μάθησης.

ΑΛΛΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΕ

1. Ποιοτική εκπαίδευση

Η ποιοτική εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα αποτελεί σοβαρή προτεραιότητα όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Μεγάλη σημασία δίνεται στην ποιοτική εκπαίδευση ιδίως για την επίτευξη των στόχων της Λισσαβόνας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010», για την επιτυχία της στρατηγικής της Λισσαβόνας απαιτούνται επείγουσες μεταρρυθμίσεις αφού υπάρχει έλλειψη επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό στα κράτη μέλη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Η Επιτροπή πρότεινε ταυτόχρονες δράσεις στα κράτη μέλη [COM(2003) 685].

Η διακήρυξη της Μπολόνια σχετικά με την ευρωπαϊκή διάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της 19ης Ιουνίου 1999, που υπογράφηκε από 29 χώρες, σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η αποκαλούμενη «διαδικασία της Μπολόνια» στην οποία συμμετέχουν πλέον 45 χώρες, αποσκοπεί στη θέσπιση ενός πανευρωπαϊκού συστήματος τριών επιπέδων σπουδών που οδηγούν στην απόκτηση αντίστοιχων διπλωμάτων (πτυχίο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό), στην καθιέρωση συστήματος διδακτικών μονάδων, στην ενθάρρυνση της κινητικότητας και την προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της διασφάλισης της ποιότητας.

Το 2002, οι υπουργοί παιδείας 31 ευρωπαϊκών χωρών υπέγραψαν τη διακήρυξη της Κοπεγχάγης για την ενισχυμένη ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η δήλωση ζητεί την ανάληψη συγκεκριμένης δράσης για την επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας και αμοιβαίας αναγνώρισης και τη βελτίωση της ποιότητας στον τομέα αυτό. Μετά από αυτό, δρομολογήθηκε η αποκαλούμενη διαδικασία της Κοπεγχάγης με στόχο την υλοποίηση της ενισχυμένης ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, προκειμένου να επιτευχθούν μεταξύ άλλων και οι στόχοι της Λισσαβόνας.

Η Επιτροπή παρουσίασε τις προσπάθειές της για μια ποιοτική ευρωπαϊκή παιδεία σε πρόσφατη ανακοίνωσή της [COM(2006) 481], στην οποία συνηγορεί υπέρ της ίσης προώθησης της αποδοτικότητας και της δικαιοσύνης στα εκπαιδευτικά συστήματα. Ποιότητα επιδιώκεται και ως προς την κινητικότητα. Έτσι, το 2006 εγκρίθηκε ευρωπαϊκός χάρτης ποιότητας της κινητικότητας (2006/961/EΚ) που έχει ως στόχο την καλύτερη δυνατή ενσωμάτωση των γνώσεων που αποκτήθηκαν στο εξωτερικό στο ατομικό ιστορικό μάθησης.

2. Αναγνώριση των διπλωμάτων

Με στόχο την προαγωγή της κινητικότητας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα εγκρίθηκαν αρκετές οδηγίες που διασφαλίζουν την αμοιβαία αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων μεταξύ των κρατών μελών. Σε ό,τι αφορά την αναγνώριση περιόδων σπουδών που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό, για τους φοιτητές ισχύει προς το παρόν το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς διδακτικών μονάδων (ECTS), το οποίο θεσπίστηκε από την Επιτροπή εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία και το οποίο διαρκώς διευρύνεται. Τα δίκτυα NARIC (εθνικά κέντρα ενημέρωσης περί ακαδημαϊκής αναγνώρισης) και ENIC (που συγκροτήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Unesco) παρέχουν συμβουλές και χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την ακαδημαϊκή αναγνώριση διπλωμάτων και περιόδων σπουδών που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό. Η ENQA (ευρωπαϊκή ένωση εξασφάλισης της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση), η οποία συγκροτήθηκε το 2002, διαδίδει πληροφορίες, εμπειρίες και ορθές πρακτικές σε οργανισμούς διασφάλισης ποιότητας, δημόσιες αρχές και ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η εξασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο μιας σύστασης για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα αυτό (2006/143/EΚ), που καλεί τα πανεπιστήμια και τους οργανισμούς εξασφάλισης ποιότητας σε αυστηρό ποιοτικό έλεγχο και συνηγορεί υπέρ της δημιουργίας ευρωπαϊκού μητρώου των εν λόγω οργανισμών.

Το Europass θεσπίστηκε με την απόφαση 2241/2004/ΕΚ με στόχο την αύξηση της διαφάνειας επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων. Προσφέρει στους πολίτες της Ευρώπης την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις δεξιότητές τους με ενιαία μορφή. Η συγκρισιμότητα των δεξιοτήτων είναι στόχος και του πρόσφατα εγκριθέντος ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων [COM(2006) 479]. Το εν λόγω πλαίσιο έχει ως στόχο να διευκολύνει τη μεταφορά και αναγνώριση προσόντων που αποκτήθηκαν σε διαφορετικά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης μέσω του ορισμού διαφόρων επιπέδων γνώσεων που επιτρέπουν την κατάταξη και τη σύγκριση των αποκτηθέντων προσόντων.

3. Πρωτοβουλία για την ηλεκτρονική μάθηση (eLearning)

Παρά το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης που διαθέτει, η ΕΕ υστερεί σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία σε ό,τι αφορά τις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή ενέκρινε την πρωτοβουλία «Ηλεκτρονική μάθηση» (eLearning) προκειμένου τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης των κρατών μελών να προσαρμοστούν στις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα αυτό. Τον Ιούνιο του 2002 στη Σεβίλλη το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δρομολόγησε το σχέδιο δράσης eEurope 2005 (ηλεκτρονική Ευρώπη 2005) με στόχο την ανάπτυξη σύγχρονων δημόσιων υπηρεσιών και ενός δυναμικού περιβάλλοντος για το ηλεκτρονικό επιχειρείν. Το 2003 θεσπίστηκε ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής μάθησης με στόχο την αποτελεσματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρώπη. Οι τέσσερις τομείς δράσης του προγράμματος είναι οι εξής: προώθηση της εξοικείωσης με τα ψηφιακά μέσα, τα ευρωπαϊκά εικονικά πανεπιστήμια, η ηλεκτρονική αδελφοποίηση σχολείων στην Ευρώπη και οριζόντια μέτρα για την προαγωγή της ηλεκτρονικής μάθησης στην Ευρώπη. Από το 2007, τα μέτρα ενίσχυσης της ηλεκτρονικής μάθησης έχουν συμπεριληφθεί στο νέο «ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τη διά βίου μάθηση».

4. Κοινοτικά κέντρα, ιδρύματα και δίκτυα

Το Cedefop, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (που ιδρύθηκε το 1975), υποστηρίζει την Επιτροπή στην υλοποίηση της κοινοτικής πολιτικής επαγγελματικής κατάρτισης. Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ιδρύθηκε το 1990 και συμβάλλει στην ανάπτυξη των συστημάτων επαγγελματικής κατάρτισης των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, των νέων ανεξάρτητων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Μογγολίας. Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο στη Φλoρεντία ιδρύθηκε το 1976 με σκοπό να συμβάλει στην ανάπτυξη της πολιτιστικής και επιστημονικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Το δίκτυο Eurydice ιδρύθηκε το 1981 και συγκεντρώνει και διανέμει πληροφορίες σχετικά με τα εκπαιδευτικά συστήματα στα κράτη μέλη, που διαδίδονται μέσω διαδικτυακής πύλης (www.eurydice.org).

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέκαθεν υποστήριζε τη στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης στις εκπαιδευτικές πολιτικές των κρατών μελών. Για το λόγο αυτό υπήρξε υπέρμαχος της θέσπισης στέρεης νομικής βάσης για την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Με την έγκριση των συνθηκών του Μάαστριχτ και του Άμστερνταμ, οι οποίες εισήγαγαν δύο νέα άρθρα στους τομείς αυτούς, αυξήθηκε σημαντικά η επιρροή του Κοινοβουλίου στις πολιτικές αυτές, δεδομένου ότι όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται βάσει της διαδικασίας της συναπόφασης και με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο. (...) Το Κοινοβούλιο θεωρεί την εκπαίδευση το καλύτερο μέσο για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Λισσαβόνας, το Κοινοβούλιο κάλεσε πρόσφατα τα κράτη μέλη να αυξήσουν τις επενδύσεις τους στην εκπαίδευση, να χαράξουν συνεκτικότερες εθνικές εκπαιδευτικές πολιτικές, να προωθήσουν τις σπουδές φυσικών επιστημών και τις τεχνικές σπουδές και να αναπτύξουν μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη διά βίου μάθηση η οποία θα στηρίζει την κοινωνική ένταξη (T6-0384/2005).

4. «ΕΥΡΩΠΗ 2020 – ΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΕΞΥΠΝΗ, ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΝΥΞΗ»

Η σύνοδος κορυφής της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στις 3-3-2010, είναι συνέχεια της Λισσαβώνας και οι αποφάσεις της αφορούν την ένταση της αντεργατικής επίθεσης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στην εργατική τάξη και στα άλλα λαϊκά στρώματα σε όλα τα κράτη-μέλη της. Κεντρική θέση για την επίθεση του κεφαλαίου στην εργατική τάξη αποκτά η διαβόητη «ευελφάλεια» σε συνδιασμό με τις διάφορες μορφές «δια βίου μάθησης», κατάρτισης και επανακατάρτισης» και απόκτησης «δεξιοτήτων, αλλά και η κινητικότητα των παιδιών της εργατικής τάξης ανάμεσα στους διαφόρους κλάδους και τομείς παραγωγής, αλλά και ανάμεσα στα διάφορα κράτη-μέλη της ΕΕ. Μεταξύ των άλλων: Ατζέντα για νέες δεξιότητες και δουλειές ή που θα αντικαταστήσει την παροχή γνώσης-μόρφωσης-καλλιέργειας από την κατάρτιση, τη δια βίου μάθηση, το «πλαίσιο προσόντων…».

5. ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΝΟ 3.(συναπόφαση Κυβέρνησης και Τρόϊκα).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ « Δράσεις για την 4η Αξιολόγηση» και με τίτλο «Αναβάθμιση (!!!) του εκπαιδευτικού συστήματος» προβλέπεται πως «η Κυβέρνηση συστήνει μέχρι τέλος Φεβρουαρίου 2011 μία ανεξάρτητη ειδική ομάδα εκπαιδευτικής πολιτικής με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας του δημοσίου εκπαιδευτικού συστήματος και της αποτελεσματικότερης χρήσης των πόρων.

Με βάση τα παραπάνω, ουσιαστικά και τυπικά η εκπαίδευση τίθεται υπό την κηδεμονία της Τρόϊκα που θα αποφασίζει τη λειτουργία της εκπαίδευσης με αυστηρώς λογιστικά κριτήρια με στόχο το «φτηνό σχολείο». Αυτή η ομάδα προώθησε και προωθεί τις καταργήσεις-συγχωνεύσεις σχολείων, τη μείωση θέσεων εργασίας (με παύση διορισμών αλλά και απολύσεις), την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, τη σύνδεση μισθού με τις επιδόσεις και τις Ευρωπαϊκές καινοτόμες δράσεις, την αύξηση του ωραρίου των καθηγητών, την κατάργηση των θεσμών στήριξης μαθησιακής προσπάθειας, τη δραστική μείωση των κονδυλίων για τη λειτουργία των σχολείων και την εφαρμογή του «νέου σχολείου», όπου θα δίνεται βάση σε ορισμένα μαθήματα, ενώ άλλα θα μειωθούν δραστικά.

Από αυτήν την αναβάθμιση δεν θα γλιτώσει κανένα σχολείο καθώς όλα θα πρέπει να αποδεικνύουν μέσω της «κοινωνικής λογοδοσίας», δηλαδή της αξιολόγησης-αστυνόμευσης, ότι αξίζουν τα ψίχουλα της χρηματοδότησης.

Επομένως, ο καθένας μας ας διαβάσει προσεκτικά όλες τις συνθήκες κι αποφάσεις που αναφέρονται παραπάνω και μάλιστα ολόκληρα τα κείμενα και όχι μόνο τα κεφάλαια που αφορούν την εκπαίδευση. Πιστεύω ότι τότε και μόνο τότε θα διαπιστώσει ότι η αιτία των σημερινών μέτρων που ζούμε δεν είναι η κρίση, αλλά η πολιτική της ΕΕ και του κεφαλαίου που δημιουργούν την κρίση.

Γι’ αυτό είναι θεμελιακό ζήτημα η αποδέσμευση της χώρας από την ΕΕ και η ανατροπή και αντικατάσταση της εξουσίας του κεφαλαίου από λαϊκή εξουσία.

Ακολουθεί άλλη ανακοίνωση με περιεχόμενο:

Tags: Μανόλης ΚαμτσίκηςΠΑΜΕ Tweet Share on

View the discussion thread.