Σκανδιναβικές χώρες: Η φτώχεια ως έγκλημα αυτών που την βιώνουν

Υπό το βάρος των επικρίσεων, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, και αφού το Κεντρώο Κόμμα των ευρω-σκεπτικιστών απέσυρε την ψήφο του, η κυβέρνηση της Νορβηγίας αποφάσισε να μη φέρει στο κοινοβούλιο το νόμο που θα ποινικοποιούσε την επαιτεία και θα επέβαλε πρόστιμα και φυλάκιση 6 έως 12 μηνών σε εκείνους που παρέχουν βοήθεια με χρήματα, στέγη ή τροφή σε όσους έχουν ανάγκη.

Η πρωθυπουργός Έρνα Σόλμπεργκ δήλωσε σε τηλεοπτική εκπομπή: «Δεν ήταν σωστό ούτε για μένα να υποβάλω στο Κοινοβούλιο πρόταση που να τιμωρεί τη φιλανθρωπία» και χαρακτήρισε «ατυχές» το λεκτικό του νόμου. Επανέλαβε πάντως

το αρχικό επιχείρημα ότι «είχε σχεδιαστεί για να καταπολεμήσει την οργανωμένη εγκληματικότητα».
Το σχέδιο νόμου θα βρισκόταν σε διαβούλευση μέχρι 15 Φεβρουαρίου και αποτελούσε «εξέλιξη» εκείνου που από το περασμένο καλοκαίρι επιφόρτισε τις τοπικές αρχές με τη «διαχείριση» αστέγων και ζητιάνων. Μετά τη χαμηλή ανταπόκριση της αυτοδιοίκησης, η κυβέρνηση αποφάσισε να αναθέσει στην αστυνομία τις συλλήψεις, με στόχο την αντιμετώπιση οργανωμένων κυκλωμάτων επαιτείας και διακινητών ομάδων ανθρώπων γι’ αυτό το σκοπό.
«Η πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης, ποινικοποιεί τους φτωχότερους ανθρώπους της Ευρώπης» έγραψε στο Twitter η Καρίν Άντερσεν, βουλευτής και μέλος του Σοσιαλιστικού Αριστερού Κόμματος της Νορβηγίας. Χριστιανοδημοκράτες και Φιλελεύθεροι, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εθελοντές αλληλεγγύης, επίσης αντέδρασαν. Ήδη από το καλοκαίρι, διεθνή ΜΜΕ επέκριναν την «ποινικοποίηση της φτώχειας» όπως την αποκάλεσαν, στη χώρα με τον τεράστιο πετρελαϊκό πλούτο και τα περισσότερα από 100.000 δολάρια κατά κεφαλήν εισόδημα.
Πάντως, σύμφωνα με περσινή δημοσκόπηση, το 60% του πληθυσμού των πέντε εκατομμυρίων κρίνει ότι θα πρέπει να θεωρείται έγκλημα η επαιτεία των 500-1.000 ατόμων που έχουν καταμετρηθεί στη Νορβηγία, ανάλογα με την εποχή.

Οι Ρομά στο στόχαστρο

Αντιδράσεις υπήρξαν και στη γειτονική Σουηδία από τον αρχηγό των Ρομά -οι οποίοι θεωρούνται στοχοποιημένοι- αλλά και από το περιοδικό αστέγων της Στοκχόλμης, «Situation». Κυβερνητικά στελέχη εκφράζουν ανησυχίες ότι κύμα επαιτών, κυρίως από Βουλγαρία και Ρουμανία, θα περάσει στη χώρα τους, ωστόσο ο σουηδός «εθνικός συντονιστής ευάλωτων πολιτών της ΕΕ», Μάρτιν Βάλβριντσον, δήλωσε ότι οι πρακτικές θα είναι διαφορετικές στη χώρα του. Διευκρίνισε ότι οι ζητιάνοι δεν μπορούν να απολαμβάνουν τις ίδιες κοινωνικές παροχές με τους μόνιμους κατοίκους, ωστόσο προγραμμάτισε συναντήσεις με αυτοδιοίκηση και φιλανθρωπικές οργανώσεις, ενώ σχεδιάζει ταξίδι σε Ρουμανία και Βουλγαρία. Τον περασμένο μήνα, οι αρμόδιες υπουργοί Σουηδίας και Ρουμανίας συναντήθηκαν προκειμένου να συντονίσουν τις ενέργειές τους και κατέληξαν σε κοινό πλαίσιο δράσης για την αντιμετώπιση της φτώχειας ιδιαίτερα στους πληθυσμούς Ρομά, το οποίο αναμένεται να υπογραφεί στην σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 9 Μαρτίου.
Τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης πάντως, η αστυνομία υποχρέωσε ομάδα Ρομά να εγκαταλείψει κεντρική πλατεία της Στοκχόλμης και η αξιωματούχος της αστυνομίας δήλωσε ότι χρειάζεται να διατηρείται μια δύσκολη ισορροπία ανάμεσα στη βοήθεια των ευάλωτων ανθρώπων και στην ασφάλεια των υπολοίπων.

Παγκόσμιο ζήτημα

Μπορεί οι επικρίσεις να υποχρέωσαν την Νορβηγία σε υπαναχώρηση, τουλάχιστον όσον αφορά στην τιμωρία όσων προσφέρουν, ωστόσο αρκετές δυτικές χώρες όπως Δανία, Ουγγαρία, Βρετανία, έχουν νόμους που ποινικοποιούν την επαιτεία, ενώ σε άλλες απαγορεύονται συγκεκριμένες μορφές ή απλώς δεν εφαρμόζονται οι διώξεις. Στην Ελλάδα προβλέπεται φυλάκιση ως έξι μήνες και πρόστιμο μέχρι 3.000 ευρώ. Σε ευρωπαϊκές πόλεις με υψηλό τουρισμό, συχνά γίνονται έφοδοι και μετακινήσεις ή «εκκαθαρίσεις» για λόγους «αισθητικής» ή απαγορεύεται η διαμονή αστέγων σε συγκεκριμένα σημεία.
Στις ΗΠΑ, οι άστεγοι υπολογίστηκαν το 2012 σε περίπου 633.000, ενώ στην Νέα Υόρκη, όπου ξεκίνησε η ετήσια απογραφή αστέγων, πέρυσι είχαν καταμετρηθεί 3.367 άτομα. Ωστόσο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters, η μέθοδος καταγραφής δεν θεωρείται αξιόπιστη και ο συνολικός αριθμός ενδέχεται να φθάνει τις 60.000.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν ομοσπονδιακή νομοθεσία για τους αστέγους και την επαιτεία και τοπικές αρχές ή αστυνομία «αναλαμβάνουν δράση» ενίοτε εναντίον των φτωχών και περιθωριοποιημένων. Επίσης, ενώσεις υπερσυντηρητικών συνήθως πολιτών -οι ίδιοι που στρέφονται εναντίον οποιασδήποτε μορφής διαφορετικότητας-, πιέζουν τις αρχές ή παίρνουν πρωτοβουλίες εναντίον ευάλωτων ομάδων.
Η Φλόριδα, τουριστική και υψηλού κόστους διαβίωσης πολιτεία, αποτελεί ένα από τα ντροπιαστικά παραδείγματα και έχει επανειλημμένα «αναδειχθεί» στην πιο επικίνδυνη για τους άστεγους. Μετά τη διάταξη που απαγόρευε να καλύπτονται με χαρτιά ή κουβέρτες για να προφυλάσσονται από τις καιρικές συνθήκες, υποχρέωσε τα φιλανθρωπικά συσσίτια να εφαρμόζουν πρωτόκολλα υγιεινής (όπως τα εστιατόρια) και να σερβίρουν μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές.

Εξαίρεση η Φινλανδία

Εξαίρεση στον -σχεδόν παγκόσμιο- κανόνα φαίνεται να αποτελεί η Φινλανδία, η μόνη ίσως χώρα που επιλύει και δεν αντιμετωπίζει, απλώς, το πρόβλημα των αστέγων, με το πρόγραμμα Στέγαση Πρώτα, μια «καινοτομία βάσει τεκμηρίων» όπως την χαρακτηρίζει το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατά της Φτώχειας.
Στην ΕΕ των 28, σύμφωνα με την έκδοση 2014 του Eurostat1 για τη διετία 2010-2012, ο αριθμός των ανθρώπων «σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού» (AROPE) ξεπερνά τα 120 εκατομμύρια. Μεγάλα ποσοστά (ένας στους πέντε) υφίστανται σοβαρές στερήσεις σε καταναλωτικά αγαθά και τροφή και οι αριθμοί μεγαλώνουν, δηλαδή οι άνθρωποι πληθαίνουν, μεταξύ των αλλοδαπών πολιτών (17,5 έναντι 39,9% αλλοδαπών για την Ελλάδα).
Όπως αποδεικνύεται, η διεθνής κοινή γνώμη έχει τη δύναμη να αποτρέψει απάνθρωπες αποφάσεις -και αυτό είναι εξαιρετικά επίκαιρο για την Ελλάδα. Είναι, όμως, τα αποτελέσματα των πολιτικών αποφάσεων και η ανθρωπιά (ή το πολικό αντίθετό της), που επηρεάζουν ή και καθορίζουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ελισάβετ Πετρίδου

Σημείωση

1. www.eapn.eu/en/news-and-publications/publications/other-publications/eur...

Πηγή: epohi.gr

Tags: ΣκανδιναβίαΦιλανδίαφτώχεια