Το φαινόμενο του ναζισμού - Προτάσεις για ταινίες

Tweet Κατηγορία: Τέχνη Το φαινόμενο του ναζισμού - Προτάσεις για ταινίες Παιδιά υποδέχονται τα γερμανικά στατεύματα στην Αυστρία  

Με την εκλογική άνοδο του νεοναζιστικού κόμματος στην Ελλάδα μπαίνει στην επικαιρότητα η μελέτη του φαινομένου του ναζισμού - όσον αφορά το ιστολόγιό μας, στον κινηματογράφο. Ήδη διάβασα πριν από λίγες μέρες μια επιλογή ταινιών στο περιοδικό Σινεμά, που όμως θεώρησα αρκετά ελλιπή, μάλλον αμερικανοκεντρική και με έμφαση

στις πιο πρόσφατες παραγωγές. Θέλω λοιπόν να δώσω τη δική μου πρόταση για ένα μικρό αντιναζιστικό αφιέρωμα με ταινίες μυθοπλασίας. 

Παιδιά σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης

Θα επικεντρωθώ σε ταινίες που αναπαριστούν και προσπαθούν να εξηγήσουν τη ναζιστική περίοδο (ακόμη και πριν το 1933) στη Γερμανία (και στις κατακτημένες χώρες). Κατά τη γνώμη μου, οι ταινίες που γυρίστηκαν με αυτό το θέμα κατά τη διάρκεια του πολέμου ή λίγο μετά δεν έχουν την απαραίτητη απόσταση για να δουν τα πράγματα αντικειμενικά. Συνήθως είναι απλή προπαγάνδα ή "ηρωικές" πολεμικές ταινίες για το πώς βλέπει ο νικητής τον ηττημένο. Μόνο αργότερα κατάφερε ο κινηματογράφος να δει με νηφαλιότητα, αλλά και ανησυχία, το φαινόμενο του ναζισμού. Αφήνω έξω κάποιες ταινίες, όπως Ο Μεγάλος Δικτάτορας του Τσάπλιν ή Η ζωή είναι ωραία του Μπενίνι, όχι λόγω έλλειψης ποιότητας, αλλά επειδή νομίζω δεν απαντούν στο κεντρικό ζήτημα που έθεσα.

[με χρονολογική σειρά:]

Ο Χέλμουτ Μπέργκερ στους Καταραμένους  

Οι καταραμένοι [La caduta degli dei - Λουκίνο Βισκόντι, 1969]
Η οικογένεια του μεγαλοβιομήχανου της χαλυβουργίας Γιοακίμ φον Έσενμπεκ σπαράσσεται από εσωτερικές συγκρούσεις με αφορμή τις προσπάθειες των ναζί να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη διεύθυνση της εταιρείας. Μέσα από πάθη και εγκλήματα που μένουν ατιμώρητα, ο Βισκόντι μελετά τη στάση της μεγαλοαστικής τάξης της Γερμανίας απέναντι στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Πρωταγωνιστεί μια πλειάδα εξαιρετικών ηθοποιών: Ντερκ Μπόγκαρτ, Χέλμουτ Μπέργκερ, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Ίνγκριντ Τούλιν, κ.α.

Η Λάιζα Μινέλι στο Καμπαρέ  

Καμπαρέ [Cabaret - Μπομπ Φόσι, 1972]
Μιούζικαλ που διαδραματίζεται στο Βερολίνο του '30. Η νεαρή Αμερικανίδα Σάλι (Λάιζα Μινέλι) τραγουδάει στο καμπαρέ Κιτ Κατ και μαγεύει το ετερόκλητο κοινό της ενώ έξω η Γερμανία καταρρέει, η κρίση μαστίζει τη χώρα, οι άνεργοι πολλαπλασιάζονται και οι ναζί αρχίζουν να δείχνουν το αληθινό τους πρόσωπο. Στη μόλις δεύτερη ταινία του, ο Φόσι αντιπαραβάλλει με επιτυχία το κιτς και την πολυχρωμία του βερολινέζικου καμπαρέ με την άνοδο του ναζισμού. 

 Το αυγό του φιδιού [The Serpent's Egg - Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, 1977]
Η ταινία παρακολουθεί τον Αμερικανό Άμπελ Ρόζενμπεργκ (Ντέιβιντ Κάρανταϊν), άνεργο ακροβάτη του τσίρκου, στην προσπάθειά του να επιβιώσει στο Βερολίνο της πείνας, λίγο μετά την ήττα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Προσπαθώντας να μάθει γιατί αυτοκτόνησε ο αδερφός του, συναντά έναν παλιό γνωστό