Οι μεγάλες «σκιές» στην ταραχώδη καριέρα του αφιλεγόμενου ιταλού πολιτικού Τζούλιο Αντρεότι

Οι επικριτές του υπήρξαν πολλοί και τα όσα έχει ακούσει κατά καιρούς θέλουν τόμους ολόκληρους για να καταγραφούν. «Εκτός από τους καρχηδονιακούς πολέμους, μου χρεώνουν τα πάντα» συνήθιζε να λέει ο Τζούλιο Αντρεότι , ο «ανοξείδωτος» -όπως τον αποκαλούσαν -πολιτικός που μεσουράνησε στην πολιτική σκηνή της Ιταλίας για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, αφού διατέλεσε 7 φορές πρωθυπουργός, 18 φορές υπουργός και στη συνέχεια έγινε ισόβιος γερουσιαστής. Οι λεκέδες στην ταραχώδη καριέρα του υπήρξαν πολλοί και... μεγάλοι. Πολλοί είναι αυτοί που τον κατηγορούν για το ρόλο που διαδραμάτισε στην δολοφονία του Άλντο Μόρο. «Για τη ζωή και το θάνατο του Άλντο Μόρο θα κρίνει η ιστορία». Έτσι κατέληγε η επιστολή της οικογένειας του δολοφονημένου πρώην πρωθυπουργού με την οποία ανακοίνωσε την Τρίτη στην πολιτική τάξη και ειδικά στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα ότι αρνείται κηδεία δημοσία δαπάνη και απαγορεύει τη συμμετοχή τους στην ιδιωτική τελετή, σε μία άμεση, στα όρια της κακεντρέχειας επίθεση κατά του Αντρεότι, μία μόλις ημέρα μετά το θανάτο του. «Δεν διαπραγματευόμαστε με τρομοκράτες» Και όμως, οι χειρισμοί του Τζούλιο Αντρεότι στις διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν πενήντα πέντε δραματικές ημέρες (Μάρτιος – Μάιος 1978), ήταν το λιγότερο αμφιλεγόμενοι... Οι διαβόητες «Ερυθρές Ταξιαρχίες» που κρατούσαν όμηρο το στενό φίλο, αλλά και εσωκομματικό αντίπαλό του Αντρεότι είχαν ένα αίτημα. Ανταλλαγή του πρώην πρωθυπουργού με πολιτικούς κρατουμένους. Η απάντηση του Αντρεότι, σαφής και άκαμπτη: «Δεν διαπραγματευόμαστε με τρομοκράτες». Η κατάληξη θύμιζε τραγωδία. Στις 9 Μαΐου ο Άλντο Μόρο δολοφονείται από τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες», και ένα κύμα κατακραυγής κατά του Αντρεότι και των χειρισμών του στην υπόθεση ξεσπάει. Πολλοί ήταν αυτοί που συνέκριναν το σοκ που προκάλεσε η δολοφονία του Μόρο, με το ανάλογο που υπέστησαν οι ΗΠΑ στη δολοφονία Κένεντι, και πολλοί ήταν αυτοί που έριξαν το φταίξιμο στον Αντρεότι. Αυτή είναι και η μεγάλη «σκιά» που ακολούθησε έκτοτε και καθ' όλη την καριέρα του τον Τζούλιο Αντρεότι. Μίας καριέρας η οποία είχε δύο βασικές συνιστώσες : Την πολιτική, και τνη «προσωπική», τις σχέσεις του δηλαδή με τη μαφία, αλλά και τις μυστικές υπηρεσίες της Ιταλίας. Ο υπουργός Εξωτερικών της... Αγίας Έδρας Καθ' όλη την πορεία του, ο Αντρεότι διατηρούσε πολύ στενούς δεσμούς με το Βατικανό . Για την ακρίβεια, υπήρξε ένα διάστημα κατά το οποίο υπήρξε σχεδόν ο... ντε φάκτο υπουργός Εξωτερικών της Αγίας Έδρας ή για να το θέσουμε αλλιώς: Υπήρξαν φορές που η ιταλική διπλωματία τέθηκε στις υπηρεσίες του Βατικανού, το οποίο χάρη στον πρώην πρωθυπουργό απέκτησε σαφή λόγο τόσο στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Παράλληλα, εξαιρετικά αμφιλεγόμενη στάθηκε και εξωτερική πολιτική που ακολούθησε. Κράτησε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ . Αλλά αυτό που τον χαρακτήρισε ήταν έντονα φιλική προσέγγιση που ακολούθησε με τις αραβικές χώρες. Μία σχέση – ειδικά με τον Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης- που δημιούργησε αρκετές φορές προβλήματα με τον άλλο μεγάλο εταίρο της Ιταλίας, τις ΗΠΑ. Μάλιστα λέγεται ότι στις 16 Απριλίου του 1986 και ενώ διατελούσε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Κράξι, ο Αντρεότι αποκάλυψε στον ομόλογό του την πρόθεση των ΗΠΑ να βομβαρδίσουν τη Λιβύη. Οι σχέσεις με τη μαφία Το άλλο βασικό χαρακτηριστικό της σταδιοδρομίας του Αντρεότι είναι πιο... προσωπικό. Για την ακρίβεια οι σχέσεις του Αντρεότι με τη «σκοτεινή» πλευρά της Ιταλίας έχουν γίνει αντικείμενο έρευνας από πολλούς δημοσιογράφους , το όνομά του έχει συνδεθεί με πολλά σκάνδαλα διαφθοράς που συγκλόνισαν τη γειτονική χώρα, ενώ για πολλά χρόνια τον ακολουθούσαν οι κατηγορίες για σχέσεις με την διαβόητη σικελική μαφία, την Κόζα Νόστρα. Δικαστήρια έχουν αποδείξει και το ρόλο του στη δολοφονία του το δημοσιογράφου Καρμίνο Πεκορέλι το 1979, ο οποίος ερευνούσε από τότε τις σχέσεις του Αντρεότι με την ιταλική μαφία, αλλά και ενδεχόμενη ανάμιξή του στην απαγωγή του Άλντο Μόρο. Είκοσι χρόνια μετά, ο βετεράνος πολιτικός καταδικάστηκε ως ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας και του επιβλήθηκε ποινή 24 ετών κάθειρξης, αλλά η απόφαση αυτή ανατράπηκε μετά από έφεση. Σύμφωνα με την εφημερίδα La Stampa, ακόμα και εάν στις περισσότερες από τις περιπτώσεις που έχει κατηγορηθεί έχει κριθεί αθώος μόνο το γεγονός ότι το όνομα του έχει αναμιχθεί σε τόσες πολλές υποθέσεις, συνιστά ένα ρεκόρ που αυτή τη στιγμή μπορεί να το φτάσει μόνο ο... Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Η επιχείρηση «Γκλάντιο» Πολλά έχουν ειπωθεί και για τις σχέσεις του Αντρεότι με τις μυστικές υπηρεσίες αλλά και την ανάμιξη του – με τον έναν ή τον άλλον τρόπο- στα... άλυτα μυστήρια της Ιταλίας του «ψυχρού» πολέμου. Το 1990 από τη θέση του πρωθυπουργού παραδέχεται την ύπαρξη της επιχείρησης Γκλάντιο, ενός σχεδίου ενορχηστρωμένου από τη CIA με την ανάμιξη και άλλων μυστικών υπηρεσιών που στόχο είχε να μειώσει τη δύναμη της αριστεράς σε χώρες όπως η Ιταλία ή Ελλάδα. Μία μυστική επιχείρηση στα πλαίσια της οποίας πραγματοποιήθηκαν πολλά τρομοκρατικά χτυπήματα σε πολυσύχναστα μέρη ιταλικών πόλεων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του σιδηροδρομικού σταθμού στην Μπολόνια που στοίχισε τη ζωή σε 85 ανθρώπους. Επιθέσεις που αρχικά αποδόθηκαν σε ακροαριστερές οργανώσεις, και μόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 αποκαλύφθηκε τι ακριβώς είχε συμβεί. Παρά το γεγονός ότι παραδέχθηκε ότι την ύπαρξη της «Γκλάντιο», το ερώτημα εάν ο Αντρεότι γνώριζε όλες της πτυχές της επιχείρησης, και εάν ναι, ποια ήταν στάση του, ποτέ δεν θα απαντηθεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αμφιλεγόμενος πολιτικός επηρέασε όσο λίγοι την πολιτική σκηνή σε μία εποχή που ο ψυχρός πόλεμος καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές επιλογές των εκάστοτε πρωθυπουργών, και σε μία χώρα που παρά τις καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο και την επικοινωνία με τις ανατολικές χώρες, κατά βάση βρισκόταν γερά «προσδεδεμένη» στο άρμα των ΗΠΑ. Και λίγο μετά την πτώση του Τείχους, το 1992 ήρθε η ώρα να γκρεμιστεί και το σύστημα που ο Αντρεότι συνέβαλε όσο λίγοι στο να χτιστεί. Ήταν η επιχείρηση «καθαρά χέρια», ένα κολοσσιαίων διαστάσεων σκάνδαλο και ο τεκτονικός σεισμός που επέφερε στο πολιτικό σύστημα της Ιταλίας, μαζί τους Σοσιαλιστές του Μπετίνο Κράξι, «βύθισε» και τους Χριστιανοδημοκράτες. Παρά τις επικρίσεις, τα... «περιπαιχτικά» προσωνύμια που του έχουν κατά καιρούς αποδοθεί όπως το Θείος Τζούλιο, Καμπούρης, Αλεπού, Μολώχ, Σαλαμάνδρα, Μαύρος Πάπας, Άνθρωπος της Αβύσσου, Βελζεβούλ και πάει λέγοντας, ένα πράγμα είναι σίγουρο: Ο Τζούλιο Αντρεότι είναι μία από τις πολιτικές προσωπικότητες που σημάδεψαν την ταραχώδη ιστορία της Ιταλίας από τα μέσα του 20ου αιώνα και έπειτα... Παναγιώτης Βελισσάρης - Λυμπερίδης